Spis treści:
- Co to jest cukrzyca typu 2?
- Objawy cukrzycy typu 2
- Dieta w cukrzycy typu 2
- Cukrzyca typu 2 - jak jej uniknąć?
- Cukrzyca typu 2 - leczenie
- Komplikacje i powikłania
Co to jest cukrzyca typu 2?
Cukrzyca typu 2 to najczęściej występująca forma cukrzycy na świecie (ok. 85% przypadków cukrzycy). Jest to choroba metaboliczna, której przyczyną jest postępujące zaburzenie wydzielania insuliny i insulinooporność, a w rezultacie przewlekła hiperglikemia (nadmiar glukozy w organizmie).
Insulina jest hormonem produkowanym przez komórki beta wysp trzustkowych (w trzustce), a jej zadaniem jest transport glukozy do komórek, gdzie cukier jest przekształcany w energię. Gdy działanie insuliny zawodzi, glukoza gromadzi się we krwi, nie trafia do komórek, a z czasem prowadzi do uszkodzenia zwłaszcza włókien nerwowych, oczu, serca, nerek i naczyń krwionośnych.
Według dotychczasowych badań zachorowanie na cukrzycę typu 2 jest konsekwencją współistnienia predyspozycji genetycznych, które prowadzą do upośledzenia działania komórek beta trzustki (a przez to nieprawidłowego wydzielania insuliny) oraz sprzyjają obniżeniu wrażliwości tkanek na działanie insuliny (tzw. insulinooporność) z czynnikami, na które mamy wpływ: nadmiarem kalorii w posiłkach, otyłością, siedzącym trybem życia. Ta groźna mieszanka jest uważana za przyczynę rozwoju cukrzycy typu 2.
Trzeba zaznaczyć, że otyłość jest ściśle powiązana z cukrzycą typu 2 - aż u 85% chorych występuje znaczna nadwaga. Tkanka tłuszczowa, szczególnie ta wokół brzucha, odpowiada za produkcję niekorzystnych związków, z których część prowadzi do insulinooporności i niszczenia komórek beta trzustki.
Objawy cukrzycy typu 2
Na początkowym etapie cukrzyca typu 2 może nie dawać żadnych symptomów. Rzadziej niż w cukrzycy typu 1 o chorobie informują typowe objawy, a samo schorzenie często jest wykrywane przypadkowo podczas rutynowych badań.
W cukrzycy typu 2 nawet przez kilka lat stężenie glukozy we krwi jest odpowiednie (prawidłowy poziom cukru wynosi 3,9-5,5 mmol/l (70-99 mg/dl)). Jednak zaburzenia działania insuliny i insulinooporność prowadzą ostatecznie do uszkodzenia komórek beta i hiperglikemii.
Objawy cukrzycy typu 2 to:
- częste oddawanie moczu,
- zwiększone pragnienie,
- suchość błon śluzowych i skóry,
- osłabienie, senność, zmęczenie,
- trudność w utracie masy ciała,
- senność po jedzeniu,
- zwiększona ochota na słodycze,
- częste zachorowania na grzybice dróg moczowych i rodnych,
- grzybice skóry i wypryski,
- problemy z dziąsłami,
- pogorszenie wzroku, zamglone widzenie.
Osoby z grupy ryzyka (np. otyli, dzieci diabetyków) powinny regularnie robić badanie stężenia glukozy we krwi, nawet gdy nie mają niepokojących objawów.
Dieta w cukrzycy typu 2
Dieta przeznaczona dla osób z cukrzycą typu 2 ma przede wszystkim na celu zmniejszenie masy ciała. Jadłospis diabetyka powinien ograniczać ilość spożywanych kalorii. Chory musi zrezygnować z posiłków zawierających proste węglowodany takie jak mąka, chleb, ciasta, pizza, słodycze, biały ryż.
Słodycze i zawarte nich cukry proste, oprócz przyrostu masy ciała, powodują też spore wahania stężenia glukozy, z którymi organizm diabetyka nie daje sobie rady.
Zalecenia w diecie przy cukrzycy typu 2
- Regularne posiłki 3 do 5 (czasem do 7) dziennie, jeśli wymaga tego leczenie, o stałych porach.
- Dzienna ilość kalorii powinna być mniej więcej stała i w przypadku osoby z nadwagą wynosić ok. 1500 kcal (mężczyźni ok. 1800 kcal).
- Należy unikać soli oraz cukrów prostych zawartych w słodkich owocach, owocach suszonych, kandyzowanych, w syropach oraz sokach.
- Warto włączyć do menu potrawy z węglowodanami o niskim indeksie glikemicznym.
- Niewskazany jest alkohol, który zaburza pracę trzustki.
- Podstawą menu są świeże warzywa, ryby i produkty pełnoziarniste, płatki owsiane.
- Ważne są produkty zawierające dużo błonnika, który obniża stężenie glukozy we krwi, daje poczucie sytości i zapobiega zaparciom.
- Szczególnie ważne w diecie cukrzycowej są rośliny strączkowe, zawierające wartościowe białko, sporo błonnika, a mało kalorii.
-
Tłuszcze zwierzęce można jeść tylko okazjonalnie.
Zdecydowanie niewskazane są tłuszcze trans (utwardzone, obecne m.in. w twardych margarynach i wielu gotowych wyrobach cukierniczych, typu kruche ciastka).
Cukrzyca typu 2 - jak jej uniknąć?
Otyłość, niezdrowa dieta, siedzący tryb życia i mało ruchu – to najważniejsze przyczyny cukrzycy typu 2. Czynniki genetyczne też odgrywają rolę. Osoby, które mają w rodzinie diabetyków, powinny baczniej zwracać uwagę na sygnały ciała oraz regularnie, raz w roku, badać poziomu cukru we krwi.
Przy czym należy pamiętać, że nie każdy z predyspozycjami zachoruje na cukrzycę (TEST - sprawdź, czy zachorujesz na cukrzycę).
Czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 to:
- nadwaga i otyłość (przede wszystkim otyłość brzuszna),
- wysoki poziom cholesterolu,
- nadciśnienie tętnicze,
- siedzący tryb życia,
- krewni w pierwszej linii, którzy chorują na cukrzycę typu 2,
- wiek (ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem, na cukrzycę typu 2 zazwyczaj zapadają osoby powyżej 40.-45. roku życia),
- płeć (częściej chorują kobiety).
Jak się leczy cukrzycę typu 2?
Leczenie cukrzycy opiera się na dwóch filarach: postępowaniu niefarmakologicznym i farmakologicznym. Schemat terapii cukrzycy typu 2 przedstawia się następująco:
- leczenie niefarmakologiczne (dieta, edukacja, wysiłek fizyczny) + przyjmowanie metforminy,
- jeśli powyższe leczenie nie pomaga, nadal stosuje się metody niefarmakologiczne oraz terapię skojarzoną: metformina + lek hipoglikemizujący (czyli doustny lek przeciwcukrzycowy) lub metformina + 2 leki hipoglikemizujące albo metformina + insulina bazowa,
- jeśli powyższe metody nie pomagają, nadal leczenie niefarmakologiczne + insulina standardowa albo intensywna + metformina, jeśli nie ma przeciwwskazań.
Na początku dieta i aktywność fizyczna mogą poprawić wyniki. W bardziej zaawansowanym stadium cukrzycy leczenie polega na włączeniu przeciwcukrzycowych leków doustnych. A gdy już to nie jest wystarczające, dołącza się insulinę.
Jeżeli chodzi o sport, to najbardziej wskazany jest wysiłek aerobowy – długotrwały i o umiarkowanej intensywności. Świetnie sprawdzi się pływanie, bieganie, szybki marsz, nordic walking, jazda na rowerze.
Cukrzyca typu 2 - komplikacje i powikłania
Cukrzyca jest czwartą przyczyną zgonu w krajach rozwiniętych i jedną z częstszych przyczyn poważnych powikłań prowadzących m.in. do niewydolności nerek, utraty wzroku, zawałów i udarów. Szacuje się, że w Polsce na cukrzycę chorują nawet 3 miliony ludzi. Do najczęstszych problemów osób chorych na cukrzycę należą:
- retinopatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka – występują: postępujące pogorszenie wzroku, zwłaszcza ubytki w polu widzenia oraz „męty” (ciemne niteczki) przed oczami - powinny nas skłonić do wizyty u okulisty w celu zbadania dna oka;
- nefropatia, czyli uszkodzenie nerek – na początku można je wykryć tylko badaniem krwi i/lub moczu, odczuwalne objawy zaczynają się, gdy uszkodzenie nerek jest już znaczne i, niestety, nieodwracalne. Przejawia się obrzękami („puchnięciem”, początkowo głównie kostek) ciała, oraz nadciśnieniem tętniczym niereagującym na leczenie;
- nawracające zakażenia dróg moczowych, tzw. zapalenie pęcherza oraz u kobiet powtarzająca się drożdżyca pochwy objawiająca się świądem oraz upławami o zapachu zepsutej ryby;
- czyraki, czyli tworzące się w wyniku infekcji bakteryjnej ropnie na skórze – jeżeli mają tendencję do nawracania lub pojawiania się po kilka na raz, jest to wskazaniem do zmierzenia ilości cukru we krwi;
- neuropatia, czyli uszkodzenie nerwów, daje szereg objawów, m.in. zaburzenia czucia lub mrowienie. Czasami przebiega w postaci nagłego, ostrego i zlokalizowanego bólu. Może powodować bolesne kurcze mięśni i ich osłabienie. U prawie połowy mężczyzn rozwinięta cukrzyca powoduje zaburzenia wzwodu, a u kobiet może powodować osłabienie popędu i suchość pochwy.
Jeżeli cokolwiek, co dzieje się z organizmem, niepokoi, należy zgłosić się do lekarza. Oznaczenie stężenia glukozy we krwi jest badaniem tanim i praktycznie bezbolesnym. Jego wynik, w przypadku rozpoznania choroby i szybkiego podjęcia leczenia, może uchronić przed poważnymi konsekwencjami i powikłaniami cukrzycy, tym samym dłużej zachować w zdrowiu i dobrej formie.
Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 30.11.2019.
Więcej na temat cukrzycy:
Objawy cukrzycy: wczesne i nietypowe + lista symptomów
Cukrzyca typu 1 (insulinozależna) - objawy, leczenie i powikłania
Jak rozpoznać i leczyć cukrzycę i jaka dieta na nią pomaga? [WYNIKI BADAŃ]
Stan przedcukrzycowy - czym jest, jak go rozpoznać i leczyć?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
