Swój piękny intensywny kolor owoce zawdzięczają flawonoidom, antocyjanom i karotenoidom. To antyutleniacze wychwytujące i unieszkodliwiające wolne rodniki, czyli cząsteczki, które uszkadzają struktury komórkowe organizmu, przyczyniając się do powstawania ok. 100 różnych chorób (m.in. miażdżycy, zaćmy, choroby Alzheimera). Niezwykłe działanie owoce mają także dzięki zawartości wielu witamin (najważniejsza z nich to witamina C – kolejny antyutleniacz) i składników mineralnych. Dodatkowo niektóre z nich, np. jabłka, śliwki, banany czy cytrusy, mają również pektyny – substancje wyjątkowo cenne w walce z rakiem (hamują działanie białka powodującego nowotwory). Jakby tego było mało, antocyjany, obecne m.in. w borówkach, czarnych jagodach, truskawkach i wiśniach, mogą przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej oka (AMD) i poprawy ostrości wzroku oraz wykazują działanie przeciwzakrzepowe. Czy potrzeba więcej argumentów, by przekonać wszystkich, że owoce to wyjątkowe składniki naszego menu? Poznajmy bliżej niektóre z nich.
ARONIA
Niewielkie ciemnogranatowe lub czarne kuleczki zawierają m.in. mnóstwo witaminy C (więcej niż cytrusy) oraz cenne antocyjany.
Co zyskujesz?
Owoce i przetwory z aronii stosowane są w nadciśnieniu, miażdżycy, żylakach odbytu i innych chorobach naczyń krwionośnych. Ponadto poleca się je w profilaktyce nawracających zakażeń bakteryjnych i wirusowych
(w celu wzmocnienia odporności organizmu).
Recepta na odporność
2 łyżki suszonych owoców aronii zalej szklanką wody i zaparzaj kilka minut. Pij 2 razy dziennie. Napar przyspiesza też rekonwalescencję po przebytych infekcjach wirusowych i antybiotykoterapii oraz uzupełnia niedobory witamin i mikroelementów.
BANAN
Dojrzałe owoce zawierają sporo potasu i pektyn, czyli rozpuszczalnych włókien roślinnych.
Co zyskujesz?
Banany, dzięki zawartości potasu, obniżają ciśnienie krwi, a pektyny ułatwiają oczyszczanie organizmu z toksyn i zmniejszają poziom cholesterolu. Owoce te stosowane są też w łagodzeniu zaburzeń żołądkowo-jelitowych (m.in. biegunek i zgagi). Pojawiły się nawet doniesienia o tym, że mogą wspomagać leczenie wrzodów żołądka. Zawierają też tryptofan, który przekształca się w organizmie w serotoninę – hormon, który ma właściwości uspokajające.
Recepta na dobry sen
Szklankę mleka sojowego zmiksuj z bananem i łyżeczką otrąb (np. pszennych). Pij codziennie wieczorem, najlepiej ok. 2 godzin przed snem.
CZARNY BEZ
Owoce zawierają dużo witamin A, B1 i B2, ale też antocyjany, garbniki, pektyny
i biopierwiastki, np. jod. Uwaga! Nie wolno ich jeść na surowo, bo mają toksyczny związek – sambunigrynę.
Co zyskujesz?
Czarny bez należy do skutecznych środków usuwających z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii. Wykazuje też działanie moczopędne, napotne i lekko przeczyszczające. Jest naturalnym lekiem na przeziębienia.
Recepta na oczyszczenie organizmu
2 kg dojrzałych owoców podgrzewaj w garnku, aż puszczą sok. Przetrzyj przez sito i dodaj 1 kg cukru. Zagotuj. Pij po łyżce (lub dolewaj do herbaty) 2–3 razy dziennie przez 10 dni.
W tym czasie stosuj lekkostrawną dietę, unikaj alkoholu, kawy.
DZIKA RÓŻA
Jedna z trzech najważniejszych na świecie roślin zielarskich. Bogate źródło witaminy C, owoce zawierają też flawonoidy.
Co zyskujesz?
Owoce dzikiej róży działają ogólnie wzmacniająco. Uzupełniają niedobory witamin w chorobach przeziębieniowych, podczas ciąży, przy nadmiernej kruchości naczyń krwionośnych. Ponadto zaleca się je w stanach osłabienia i zmęczenia oraz anemii (witamina C ułatwia przyswajanie żelaza). Uwaga! Soki i konfitury nie powinny być przygotowywane zbyt długo w wysokiej temperaturze, bo wtedy część witaminy C ginie.
Recepta na wzmocnienie
Ugotuj gęsty syrop z 1 kg cukru i szklanki wody. Włóż do niego 1 kg wydrylowanych owoców róży. Doprowadź do wrzenia i zostaw na 24 godziny, potem smaż na małym ogniu do chwili, gdy owoce staną się miękkie. Konfiturę warto jeść codziennie w okresach zmęczenia lub osłabienia.
GREJPFRUT
Od wielu lat nieoceniony składnik diet odchudzających. Ma bowiem składniki, które przyspieszają przemianę materii.
Co zyskujesz?
Grejpfruty mają wiele udokumentowanych walorów zdrowotnych. Oprócz tego, że wspomagają odchudzanie, wpływają też korzystnie na serce, obniżają poziom cholesterolu, a niektóre badania wskazują nawet, że mogą zapobiegać powstawaniu nowotworów. Uwaga! Najwartościowsze są owoce jedzone wraz z błonką oddzielającą poszczególne części oraz otaczającą cały owoc (tuż pod skórką). W niej tkwią bowiem m.in. pektyny, m.in. utrudniające przyswajanie tłuszczu z posiłków. Warto zatem pamiętać, że klarowny sok nie może zastąpić całych owoców.
Recepta na obniżenie cholesterolu
Jedz codziennie 1–2 owoce grejpfruta, najlepiej bez cukru. Taką kurację możesz przeprowadzać dowolnie długo.
Jeśli masz bardzo wysoki poziom cholesterolu (powyżej 250 mg/dl), dołącz nisko-tłuszczową dietę i skonsultuj się z lekarzem.
JAGODA
Leśne skarby to najczęstsze określenie czarnych jagód (właśc. borówka czernica). Mają one dużo antocyjanów witaminy A (stąd ich dobroczynny wpływ na wzrok)
Co zyskujesz?
Jagody poprawiają wzrok i łagodzą zmęczenie oczu. Poleca się je osobom z zaburzeniami widzenia o zmierzchu, a także pracującym przy komputerze czy w złych warunkach oświetleniowych oraz ludziom starszym, u których pogorszenie wzroku związane jest z wiekiem. Dodatkowo świeże owoce oraz zrobiony z nich sok łagodzą zaparcia, a napar z suszonych jagód pomaga przy biegunkach.
Recepta na dobry wzrok
Codzienna porcja (ok. szklanki lub dwóch) świeżych jagód przez cały sezon (lipiec–sierpień).
Do owoców warto dodać jogurt naturalny, co poprawi przyswajanie witaminy A.
MALINA
Te pachnące owoce zawierają mnóstwo kwasów owocowych. Mają też pektyny, flawonoidy oraz witaminy C, E, B1, B2, B6 i składniki mineralne: wapń, potas, magnez, żelazo, sporo fosforu i miedzi.
Co zyskujesz?
Owoce malin są środkiem napotnym, skutecznie wspomagają łagodzenie objawów przeziębień, angin, infekcji bakteryjnych i wirusowych, przebiegających z gorączką.
Medycyna ludowa polecała te owoce jako lek w przypadku niedokrwistości, co może być uzasadnione zawartością mikroelementów, związków żelaza i miedzi.
Recepta na obniżenie gorączki
Trzy łyżki suszonych lub szklankę świeżych owoców maliny zalej wrzątkiem i gotuj na bardzo wolnym ogniu około 10 minut. Pij w okresie infekcji 2–3 razy dziennie (w tym koniecznie wieczorem przed snem). Pobudza to czynność gruczołów potowych.
WIŚNIA
To prawdziwa skarbnica antyoksydantów, czyli przeciwulteniaczy, które mają wiele korzystnych dla zdrowia właściwości.
Co zyskujesz?
Z najnowszych badań wynika, że picie soku z wiśni łagodzi ból mięśni odczuwany po intensywnej aktywności fizycznej oraz ból związany z zapaleniem stawów. Te owoce wykazują bowiem silne działanie przeciwzapalne. Łagodzą także objawy fibromialgii (zespół chorobowy, charakteryzujący się bólem mięśni i kości).
Są również dowody na to, że wiśnie mają korzystny wpływ na osoby cierpiące na choroby serca. Zwiększenie ilości bogatych w antyoksydanty wiśni w diecie pomaga też obniżyć ryzyko chorób cywilizacyjnych, w tym syndromu metabolicznego (zespół chorobowy zwiększający m.in. ryzyko zawału czy cukrzycy).
Recepta na zdrowe serce
Jedz 1–2 kubki wiśni kilka razy w tygodniu (świeżych, mrożonych lub suszonych).
ŻURAWINA
Oprócz dużej ilości witamin, m.in. C i z grupy B, owoc żurawiny zawiera składniki działające antybakteryjnie.
Co zyskujesz?
Sok z żurawin znany jest od dawna ze swego korzystnego wpływu na leczenie infekcji dróg moczowych i zapobieganie ich nawrotom. Utrudnia bowiem przyczepianie się bakterii do ścianek pęcherza. Ostatnio odkryto, że sok żurawinowy ma jeszcze jedną niebagatelną zaletę: zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy. Jak wykazano w badaniach, jest dla zębów czymś w rodzaju teflonu, który utrudnia bakteriom Streptococcus mutans (powodującym próchnicę i choroby dziąseł) przyleganie do powierzchni zębów. Dodatkowo zawarte w nim związki blokują bakteryjny enzym biorący udział w tworzeniu płytki nazębnej.
Recepta na infekcje dróg moczowych
4 kg świeżych żurawin, 1/2 kg cukru, 2 szklanki wody. W dużym garnku zmieszaj żurawiny z cukrem i wodą. Zagotuj na średnim ogniu. Zmniejsz ogień i gotuj żurawiny bez przykrycia około pół godziny. Pij zapobiegawczo (1 raz dziennie) lub leczniczo (2–3 razy dziennie) po mniej więcej pół szklanki przez kilka dni. Sok może być też uzupełnieniem kuracji przepisanej przez lekarza urologa.
Tekst: Marzena Bartoszuk
Konsultacja: dr n. farm. Jerzy Jambor
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
