Czym jest świadoma zgoda pacjenta?
Przed udzieleniem świadczenia medycznego każdy pacjent powinien wyrazić tzw. świadomą zgodę, to jest powinien znać rodzaj i cel zabiegu, jego planowany przebieg oraz ryzyko i możliwości wystąpienia powikłań. Nie oznacza to akceptacji ewentualnych błędów lekarza powstałych na skutek niedbalstwa czy nieuwagi. W przypadku osób poniżej 16. roku życia lub ubezwłasnowolnionych zgodę na zabieg wyraża przedstawiciel ustawowy lub faktyczny opiekun.
W jakiej formie można wyrazić zgodę na zabieg?
Zgoda pacjenta może być sformułowana ustnie albo poprzez każde zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje, że pacjent godzi się i ma wolę przystąpienia do świadczenia medycznego. Jednakże ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wymaga zgody w formie pisemnej w przypadku zabiegu operacyjnego, zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta.
Czy można wykonać zabieg bez zgody pacjenta?
Dopuszcza się jednak przeprowadzenie badania albo udzielenie pacjentowi innego świadczenia medycznego bez jego zgody, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym. W takim przypadku lekarz powinien w miarę możliwości skonsultować się z innym lekarzem.
Natomiast w razie konieczności przeprowadzenia zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta – lekarz może podejmować czynności nawet bez zgody przedstawiciela ustawowego pacjenta. W grę wchodzi także brak zgody właściwego sądu opiekuńczego, gdy zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody, groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. W takim przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności. O wykonywanych czynnościach lekarz niezwłocznie zawiadamia przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd opiekuńczy.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tj. Dz. U. 2012 Nr 159 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tj. Dz. U. 2011 Nr 277 poz. 1634 z późn. zm.)
Polecamy: Kto i kiedy może wypisać pacjenta ze szpitala?
Autor: Agnieszka Iwaćkowska, prawnik, członek zarządu Medical Management SA
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
