fot. Fotolia
Ofiara gwałtu to podmiot, nie przedmiot
Gwałt pozostawia po sobie ślady. Te fizyczne goją się znacznie szybciej od ran psychicznych sięgających poczucia bezpieczeństwa i wartości. Kobieta, mężczyzna, człowiek. Każda istota ludzka posiada własną godność. Gwałciciel odbiera ją, burzy obraz człowieczeństwa.
Niestety, gwałt bywa często ukrywany. Osoby pokrzywdzone boją się zgłosić go organom ścigania lub najbliższym. Wstydliwa i straszna jest dla nich nie tylko świadomość, że jest się ofiarą gwałtu, lecz przeraża ich także lęk przed społecznym ostracyzmem i napiętnowaniem.
Wciąż zbyt mało osób zgwałconych napotyka na swojej drodze ludzi pełnych współczucia, gotowych zaoferować opiekę i pomoc. Wciąż zbyt mało jest policjantów i lekarzy, którzy korzystając z naturalnych predyspozycji i znajomych procedur, traktują zgłaszającego gwałt człowieka jak podmiot, nie przedmiot.
Co powiedzieć?
Bardzo istotne jest, by po prostu być dla tej osoby. Stać się jej bezpieczną, wpierającą przystanią, która pomoże i ochroni. Zamiast oceniać, pytać, co ta osoba robiła, jak się ubrała, jak się zachowywała, ważniejsze jest, by powtarzać jej raz za razem:
- To nie twoja wina!
- Jesteś już bezpieczna/bezpieczny!
Czasem w pierwszym kontakcie to wystarczy, by wyjść z szoku, przerażenia i pozwolić na chwile racjonalnego myślenia.
Gwałt – perspektywa policji
Oczywiście z punktu widzenia policji najważniejsze są dowody.
By złapać przestępcę, trzeba mu udowodnić, że owy czyn popełnił, dlatego też kiedy tylko będzie to możliwe, warto zadbać o zabezpieczenie np. ubrania, które miała na sobie osoba zgwałcona, śladów, które mogły pozostać na jej ciele. Niezbędna wydaje się wizyta u lekarza specjalisty, który zbada taką osobę i pobierze próbki oraz napisze notatki służbowe. Z takimi dowodami, gdy wskazują one na konkretną osobę, może być łatwiej udowodnić napastnikowi winę przed sądem (jeśli taką drogę wybierze osoba pokrzywdzona).
Bywa jednak tak, że perspektywa składnia zeznań, spotkania sprawcy na sali sądowej lub opowiadania komukolwiek o horrorze zdarzenia jest tak straszna, że paraliżuje ofiary i skutecznie zniechęca je do podejmowania takich działań.
By nie stać się kolejną osobą w życiu poszkodowanego, która wymusza i krzywdzi, warto skupić się bardziej na wspieraniu, zwiększaniu poczucia bezpieczeństwa oraz zaufania, niż przekonywaniu, namawianiu lub zmuszaniu do zgłaszania przestępstwa.
Zobacz też: Przemoc domowa i jej mechanizmy wikłające
Rodzina, znajomi – jak wspierać osobę zgwałconą?
Jeśli jesteśmy przyjacielem, krewnym lub choćby znajomym osoby, która został zgwałcona, powinniśmy skupić się na wspieraniu, fizycznym kontakcie (jeśli skrzywdzona osoba wyraża zgodę) – może to być: przytulanie, głaskanie po plecach, a także mówienie łagodnym, kojącym głosem (lub stanowczym – jeśli przekonujemy, że osoba jest już bezpieczna i to nie była jej wina).
Zamiast słów „nie płacz” może warto spróbować powiedzieć „płacz, krzycz”. Bywa, że podczas gwałtu sprawca zabrania ofierze krzyczeć, zakrywa jej usta i grozi. Dlatego warto jest dać osobie przyzwolenie do wyrażenia swych uczuć, pozwolić na „wylewanie” wraz z łzami strachu i poczucia krzywdy.
Co może zrobić specjalista?
Gdy jesteśmy specjalistami, którzy spotykają w swoim zawodzie zgwałconego człowieka, warto pamiętać, że ważniejszy od dowodów, procesu, kary jest właśnie ten człowiek. Istota, której podstawowe prawo do samostanowienia zostało zgwałcone. Okazując ludzką wrażliwość, mamy szansę na cień zaufania i chęci współpracy, bez której zebranie potrzebnych dowodów i zeznań może okazać się trudne lub niemożliwe.
Jak można zwiększyć swoje bezpieczeństwo?
Biorąc pod uwagę to, że żyjemy w społeczeństwie, w którym dochodzi do gwałtów, a policyjne statystyki odnotowują jedynie procent zdarzeń, które mają codziennie miejsce, warto we własnym zakresie zainwestować w swoje bezpieczeństwo.
Przyjmując perspektywę, że gwałt jest działaniem wbrew woli ofiary, że jest on przemocą seksualną, że jest przestępstwem, samo jego zaistnienie warunkuje brak zgody lub możliwości skutecznej obrony osoby zgwałconej.
Szalenie istotne jest posiadanie elementarnej wiedzy na temat zasad bezpieczeństwa zachowań w grupach. Jest to tak samo ważne, jak używanie wyobraźni by przewidzieć potencjalne niebezpieczeństwo w różnych sytuacjach. Z gwałtem wiąże się pewien zestaw cech, zachowań i okoliczności, które mogą sprzyjać jego wystąpieniu.
O czym warto pamiętać zanim pójdziemy na imprezę:
- im nas więcej, tym bezpieczniej. Nie idziemy na dyskoteki, imprezy czy bale same! Zawsze postarajmy się być w towarzystwie przynajmniej jednej osoby, z którą będziemy przebywać aż do końca imprezy;
- przed wyjściem poprośmy kogoś znajomego, kto nie idzie z nami świętować, by następnego dnia zadzwonił do nas o określonej godzinie, by sprawdzić, gdzie się znajdujemy;
- podczas imprezowania zawsze trzymajmy swój napój w zasięgu wzroku, przed sobą. Nawet 3 sekundy nieuwagi mogą skutkować wrzuceniem pigułki gwałtu do naszej szklanki;
- nigdy nie pijmy czegoś, co zostało nam zaoferowane przez drugą, nieznajomą lub słabo znaną osobę. Nawet łyk „poprawionego” napoju może wywołać reakcję;
- do klubu wchodzimy i wychodzimy w takim samym składzie. Nikt nie zostaje, nikt nie wychodzi z „nowymi” znajomymi.
Tak naprawdę na zwiększenie bezpieczeństwa na imprezach znacząco wpływa towarzystwo, z którym idziemy. W zależności od naszych więzów, stopnia odpowiedzialności i zainteresowania swoimi losami, grupa znajomych, na których można liczyć, jest w stanie uchronić przed potencjalnie niebezpieczną sytuacją.
Gdy padłeś/-aś ofiarą gwałtu – szybkie działania są bardzo istotne!
Jeśli jednak staliśmy się ofiarą gwałtu – pamiętajmy: to, co zrobimy w ciągu pierwszych godzin od zdarzenia, okazuje się niezwykle ważne w późniejszym procesie rekonwalescencji psychicznej i/lub zgłoszenia faktu na policję.
Gwałt to ogromny atak na ciało, umysł, psychikę i poczucie bezpieczeństwa człowieka. Pozbawienie go elementarnej prawdy o nietykalności swojego ciała, stref intymnych i wolności. Zanim to gwałt zdefiniuje resztę życia i sprawi, że staniemy się cieniem samych siebie, warto jest poszukać ludzi, którzy pozwolą nam usłyszeć i uwierzyć w słowa: To nie Twoja wina! Jesteś już bezpieczna/bezpieczny!
Zobacz też: Przemoc wobec dzieci – perspektywa świadka
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
