31 maja – Światowy Dzień Bez Tytoniu

Od wieków papieros był symbolem wolności, dorosłości oraz nieskrępowanej swobody. Niejednokrotnie inspirował twórców: pojawiał się w motywach literackich, filmowych i muzycznych. Uspokajał, dawał wytchnienie, rozluźniał. Czy jednak na pewno? Z okazji Światowego Dnia Bez Tytoniu Polskie Towarzystwo Chorób Płuc oraz DG SANCO¹ Komisji Europejskiej przekonują, że moda na palenie papierosów przemija, a korzyści jakie płyną z porzucenia nałogu są nieocenione.

Palenie papierosów – fakty:

• palenie tytoniu jest przewlekłą nawracającą chorobą wynikającą z uzależnienia od nikotyny;
• na świecie żyje ok. 1,1 mld palaczy;
• szacuje się, że w Polsce pali ok. 33% osób dorosłych, w tym 41% mężczyzn i 27% kobiet;
• palenie papierosów zmniejsza skuteczność leczenia wielu chorób, na przykład nadciśnienia tętniczego;
• bierne palenie niesie za sobą identyczne skutki zdrowotne, co aktywne palenie papierosów.

Dlaczego palimy?

• Palenie zazwyczaj rozpoczyna się jako akt rebelii lub inicjacja dorosłego życia;
• już w wieku 20 lat 80% palących żałuje, że zaczęli palić, jednak zazwyczaj są już uzależnieni od nikotyny i mają trudności z porzuceniem nałogu;
• jak podkreśla prof. dr hab. n. med. Dorota Górecka, prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, kierownik II Kliniki Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie: „Nikotyna jest silnie uzależniająca – prawdopodobnie dlatego, że szybko przenika do mózgu – 14-15 sekund po zapaleniu papierosa łączy się z odpowiednimi receptorami w wielu miejscach. Uwalniania się wtedy dopomina, która wywołuje uczucie przyjemności, zaś brak nikotyny u osób uzależnionych powoduje objawy abstynencji”;
• zapalenie papierosa, zwłaszcza pierwszego rano, jest tak pożądane przez osobę palącą, ponieważ dostarczenie nikotyny szybko zmniejsza lub niweluje objawy abstynencji;
• większość palących, którzy pragną ograniczyć ujemne skutki palenia, zaczyna palić słabe papierosy (light) lub zmniejsza ich liczbę dziennie, jednak podświadomie inhalują te same ilości nikotyny i smoły, ponieważ zaciągają się mocniej i palą papieros „do końca”.

Kryteria uzależnienia od nikotyny:

• silna chęć zapalenia papierosa;
• trudności z kontrolą ilości wypalanych papierosów;
• kontynuowanie nałogu pomimo szkodliwych skutków palenia;
• dominacja nałogu nad innymi aktywnościami życia;
• zespół abstynencyjny.

Objawy abstynencji:

jarvis m.j bmj 2004 ; 328:277-279

Skutki nałogu:

Choroby związane z paleniem tytoniu zabijają na świecie prawie sześć milionów ludzi rocznie, z czego ponad 600 000 to bierni palacze. W samej europie obserwujemy 700 000 zgonów każdego roku.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i rak płuca:

POChP charakteryzuje się słabo odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Choroba występuje głównie u osób powyżej 40. roku życia.

– Chorzy na POChP stanowią ok. 10 % osób dorosłych na świecie i w Polsce. POChP jest na dzień dzisiejszy chorobą nieuleczalną, ale można zahamować jej postęp rzucając palenie. Rozwój schorzenia koreluje z ilością paczkolat (ilość lat palenia x ilość wypalanych paczek papierosów) – dodaje prof. dr hab. n. med. Jerzy Kozielski, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy, Śląski Uniwersytet Medyczny w Zabrzu, Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Chorób Płuc.

– Nałóg tytoniowy w istotny sposób determinuje nie tylko zachorowania na POChP, ale także na raka płuca. Wśród chorych na POChP palacze stanowią ponad 90%, a wśród chorych na raka płuca 85-90% – podkreśla prof. dr hab. n. med. Tadeusz M. Orłowski, kierownik Kliniki Chirurgii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, Krajowy Konsultant w Dziedzinie Chirurgii Klatki Piersiowej.

Światowa Organizacja Zdrowia oszacowała, że POChP zajmuje obecnie 12. miejsce wśród najbardziej rozpowszechnionych chorób na świecie. Prognozuje również, że w roku 2020 choroba ta zajmie 5. miejsce wśród najbardziej rozpowszechnionych, a z 6. pozycji, jaką zajmuje obecnie jako przyczyna zgonów na świecie, zajmie 3. miejsce.

Do podstawowych działań ograniczających zachorowalność na POChP i jej dynamiczny przebieg należy zaprzestanie palenia papierosów. Udowodniono, że takie postępowanie na każdym etapie rozwoju choroby prowadzi do ograniczenia procesu zapalnego i ograniczenia spadku czynności płuc, który jest kilkukrotnie wyższy niż u zdrowych osób. Natychmiastowe zaprzestanie palenia u chorych na POChP przynosi znaczne korzyści zdrowotne: spowalnia przyspieszoną utratę rezerw wentylacyjnych, zmniejsza częstość zaostrzeń choroby, co przekłada się na spowolnienie jej postępu, wczesnemu wystąpieniu inwalidztwa oddechowego i przedwczesnemu zgonowi.

Porzucanie nałogu:

• porzucenie nałogu to proces wieloetapowy, bardzo ważna jest motywacja. Niektórym udaje się samemu zaprzestać palenia;
• z reguły mniej niż 3% prób porzucenia nałogu kończy się trwałym sukcesem (co najmniej 12 miesięcy niepalenia), chociaż szanse sukcesu są nieco wyższe u kobiet w wieku rozrodczym, rodziców małych dzieci i małżonków niepalących;
• jeżeli palacz nie może sam zaprzestać palenia, bezwzględnie powinien skorzystać z fachowej pomocy lekarzy i poradni pomocy palącym;
• w ramach kampanii organizowanej przez Komisję Europejską („Eks-palacze. Nic ich nie zatrzyma”) uruchomiono specjalną platformę iCoach (www.exsmokers.eu), mającą na celu pomoc w pozbyciu się nałogu tytoniowego. Kampania koncentruje się na korzyściach wynikających z życia bez tytoniu, takich jak lepsze zdrowie i relacje społeczne oraz większe oszczędności. Z programu skorzystało już ok. 380 000 Europejczyków, w tym ponad 20 000 Polaków, którzy postanowili rzucić palenie. 40% osób po upływie 3 miesięcy nie powróciło do nałogu.

Po zgaszeniu ostatniego papierosa:

http://tppu.org

¹Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Polityki Konsumenckiej

Zobacz też: 12 kroków do rzucenia palenia

Źródło: materiały prasowe Primum PR/mn

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!