Suto zastawiony stół, a na nim tradycyjnie dwanaście wigilijnych potraw. Każdej, oczywiście, trzeba spróbować. Potem przychodzą dwa dni świątecznego ucztowania. Wiele z nas takie przyjęcia przypłaca problemami trawiennymi, między innymi zgagą. Objawia się ona pieczeniem lub bólem w przełyku, a czasem w gardle. Niekiedy towarzyszą jej bóle brzucha, nudności, kwaśne odbijanie, czkawka, a nawet bóle za mostkiem. Dolegliwości pojawiają się nagle, około trzech godzin po jedzeniu.
Ich przyczyną jest zarzucanie do przełyku treści żołądkowej, zawierającej m.in. kwas solny, podrażniający śluzówkę przełyku, oraz pepsynę – jeden z enzymów trawiących białka. Owo „zawracanie” pokarmu nazywane jest refluksem (zgaga to jego objaw). Refluks z żołądka do przełyku występuje sporadycznie u każdego z nas. Jednak, gdy dolegliwości są silne i nawracające, mówimy o chorobie refluksowej. Dotyczy ona osób w każdym wieku i obu płci, ale częściej występuje u pacjentów po 40. roku życia. Ostatnio lekarze alarmują, że ten problem dotyka coraz młodszych pacjentów.
Niektórzy zaliczają nawet zgagę do chorób cywilizacyjnych, obok otyłości, cukrzycy i miażdżycy, z tą różnicą, że zgagi znacznie łatwiej się pozbyć lub nawet jej uniknąć. W ramce obok napisaliśmy, co możesz zrobić od razu, by złagodzić nieprzyjemne dolegliwości w czasie świąt. Ale nie poprzestawaj na doraźnym załatwieniu sprawy, prawdopodobnie bowiem problem powróci w trakcie noworocznych i karnawałowych przyjęć. Zapoznaj się zatem z zasadami, dzięki którym unikniesz zgagi także w przyszłości.
1. Zmień dietę na dobre
Cały czas żyjesz „na wysokich obrotach”, wybiegasz z domu bez śniadania, zjadasz coś szybko na mieście. A wieczorem zasiadasz do sutej kolacji i... nie możesz po niej zasnąć, bo męczą cię charakterystyczne pieczenie i ból w przełyku. Nic dziwnego! Zbyt obfite posiłki jedzone tuż przed snem mogą wywoływać zgagę. Podobnie dzieje się, gdy często jadasz ciężkostrawne potrawy zawierające dużo tłuszczów i cukru. Opóźniają one opróżnianie żołądka i w ten sposób nasilają dolegliwości. Z kolei potrawy bardzo kwaśne i pikantne dodatkowo podrażniają błonę śluzową przełyku, wywołując ból.
Nasza rada: By uniknąć zgagi, zmień niewłaściwe nawyki żywieniowe. Zamiast trzech obfitych posiłków jadaj cztery–pięć mniejszych, najlepiej o stałych porach, by nie przeładowywać żołądka. Lekką kolację zjedz nie później niż dwie–trzy godziny przed snem. Obserwuj, po jakich produktach dokucza ci zgaga, każdemu bowiem szkodzi co innego.
Na czarnej liście są przede wszystkim: słodycze, czekolada, potrawy tłuste i smażone, cytrusy, skoncentrowane soki owocowe i owocowo-warzywne, napoje gazowane, ostre przyprawy, ocet. świeże pieczywo, ciasto, por, rzodkiewka, cebula, czosnek. Pamiętaj też, by zawsze wybierać potrawy lekkostrawne, łagodne w smaku, najlepiej gotowane w wodzie, na parze, w kombiwarze lub duszone. Nie mogą być za zimne ani za gorące, by nie podrażniać śluzówki przełyku.
Zobacz także: czy mleko pomaga na zgagę?
2. Używkom powiedz stanowcze nie
Choć rano brakuje ci czasu, zawsze znajdziesz chwilę na poranne espresso i papierosa. W ciągu dnia wypijasz kilka filiżanek mocnej czarnej herbaty. Wieczorem chętnie sięgasz po lampkę wina lub drinka. To kolejni sprzymierzeńcy zgagi. Naturalna kawa, mocna herbata, alkohol i papierosy zmniejszają napięcie mięśni chroniących przed cofaniem się pokarmu z żołądka do przełyku, stymulują wydzielanie kwasu solnego oraz podrażniają błonę śluzową przełyku.
Nasza rada: Jeśli chcesz uwolnić się od zgagi, rzuć palenie, ogranicz picie wina, zwłaszcza białego (czerwone działa słabiej). Unikaj też drinków, przygotowywanych na bazie kwaśnych soków owocowych i soku pomidorowego, a także napitków z dodatkiem napojów gazowanych. Te ostatnie powodują, że w żołądku gromadzi się dużo gazów, co zwiększa objętość treści pokarmowej i nasila objawy zgagi. Kawę naturalną zastąp zbożową, a jeśli nie chcesz rezygnować z małej czarnej, pij ją z mlekiem – jest łagodniejsza dla śluzówki przewodu pokarmowego. W ciągu dnia możesz też pić lecznicze wody alkaliczne (najlepiej niegazowane) z dużą zawartością soli wapnia. Dwa–trzy razy dziennie wypijaj po szklance naparów ziołowych z: rumianku, melisy i dziurawca, które łagodzą dolegliwości.
Uwaga! Unikaj naparów z mięty, bo pobudzają wydzielanie kwasu solnego, nasilając objawy.
3. Postaw na ruch
Nie należysz do osób aktywnych. Masz siedzącą pracę, a wolny czas najchętniej spędzasz, leżąc przed telewizorem. To prosta droga do nadwagi. Ta zaś jest częstą przyczyną zgagi. Otyłość, zwłaszcza typu brzusznego (jabłko), powoduje zwiększenie ciśnienia wewnątrz brzucha. To zaś sprzyja cofaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku.
Nasza rada: Jeśli masz nadwagę, postaraj się zrzucić kilka kilogramów, od razu odczujesz ulgę. Najlepszym sposobem jest regularna aktywność fizyczna. Systematyczne spacery, marsze z kijkami (nordic walking) czy pływanie pomogą ci uregulować pracę przewodu pokarmowego, a także ułatwią spalenie tłuszczu z brzucha. Uwaga! Pieczenie w przełyku może się pojawiać także w ciąży. W drugim i trzecim trymestrze zwiększająca się macica uciska przeponę, a ta żołądek. Powoduje to wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i może przyczynić się do powstawania refluksu. Dolegliwości są jednak przejściowe i szybko mijają po porodzie.
4. Odpoczywaj po jedzeniu
Szybki posiłek, a zaraz potem intensywna praca w pozycji pochylonej lub dźwiganie ciężarów to kolejne przewinienia, które skutkują zgagą.
Nasza rada: Postaraj się zaplanować swój dzień tak, by znalazły się w nim przerwy na odpoczynek po jedzeniu. Unikaj jednak leżenia na płasko tuż po posiłku, bo to sprzyja refluksowi. Jeśli w nocy dokucza ci zgaga, śpij z głową i tułowiem uniesionym o 30 stopni powyżej reszty ciała (w pozycji zbliżonej do półsiedzącej).
5. Sięgaj po leki tylko w nagłych przypadkach
Choć obiecujesz sobie, że od jutra zmienisz styl życia i przejdziesz na dietę, zwykle kończy się na dobrych chęciach i przy kolejnym ataku sięgasz po leki. Pamiętaj jednak, że to tylko doraźna pomoc, wtedy gdy zgaga dokucza sporadycznie. Do niedawna najbardziej popularne były preparaty zobojętniające kwaśną treść żołądkową. Dają one jednak tylko krótkotrwałą ulgę, nie leczą przyczyny zgagi i trzeba je przyjmować nawet po kilka razy dziennie.
Do dyspozycji masz także leki zapobiegające przedostawaniu się kwasu solnego do przełyku, hamujące wydzielanie kwasu solnego oraz tzw. inhibitory pompy protonowej.Te ostatnie pomagają także w gojeniu stanów zapalnych przełyku. Przyjmuje się je raz dziennie, najlepiej przed posiłkiem. Działają przez całą dobę, co ma istotne znaczenie dla tych, którym zgaga dokucza także nocą.
6. Nie lekceważ objawów
Jeśli ataki powtarzają się bardzo często i są uciążliwe, powinnaś zgłosić się do lekarza. Regularne zarzucanie soku żołądkowego do przełyku powoduje bowiem uszkodzenia błony śluzowej i prowadzi do choroby refluksowej. Dolegliwości mogą się pojawiać niezależnie od posiłków zarówno w dzień, jak i w nocy.
Stopniowo dochodzi do powstawania nadżerek i owrzodzeń przewodu pokarmowego. Wtedy nie wystarczy zmiana diety i stylu życia. Konieczne jest leczenie farmakologiczne, a w niektórych przypadkach, gdy zmiany chorobowe są bardzo poważne, nawet operacja.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
