Ponad 2400 lat temu Hipokrates opisał po raz pierwszy nasilone owrzodzenia jamy ustnej i nazwał je "aphthae", co z greckiego znaczy „zapalić” lub „rozniecić ogień”. Badania podają, że co trzeci człowiek przynajmniej raz w życiu ma aftę, pozornie jest to błahy problem, u jednych afty pojawiają się i znikają, z kolei u innych – bolą i nawracają.
Afty są małymi, bolesnymi owrzodzeniami jamy ustnej, które zwykle powstają w miękkim fałdzie tkanki, gdzie wewnętrzna strona policzków styka się z dziąsłami. Często występują także na podniebieniu miękkim, języku i w przedsionku jamy ustnej. Naraz mogą się pojawić 2-3 afty, a niektórych przypadkach 10 lub więcej.
Wyróżnia się następujące postacie aft:
- afty mniejsze, czyli afty przewlekle nawrotowe,
- afty duże
Początkowo są to małe czerwone powierzchnie i w ciągu 1-2 dni w ich środku tworzy się żółty lub biały krater. Osiągając średnicę 3-12 mm, mogą być na tyle bolesne, że w ciągu pierwszych 2-3 dni przeszkadzają w mówieniu i jedzeniu. U niektórych osób może pojawić się gorączka, powiększenia węzłów chłonnych i złe samopoczucie.
Jaka jest przyczyna powstania aft?
Przyczyna powstawania tych zmian do końca jest nieznana, ale są one często związane ze zmęczeniem, stresem, niewłaściwą dietą, wyniszczeniem fizycznym w czasie innej choroby. U osób chorych na AIDS lub na niektóre rodzaje nowotworów dochodzi do powstawania aft na skutek osłabienia układu odpornościowego. Inną możliwą przyczyną jest podrażnienie spowodowane energicznym szczotkowaniem zębów, spożywaniem niektórych potraw, u kobiet afty często pojawiają się przed miesiączką.
Ważną rolę w zachorowaniu na aftozę nawrotową odgrywają czynniki genetyczne i predyspozycja rodzinna. Około 30% osób z aftozą nawrotową ma w rodzinie osobę z tą samą chorobą, a występowanie aftozy u obojga rodziców wiąże się z około 90% ryzykiem rozwoju aftozy u ich dzieci.
Jak walczyć z aftami?
- Aromaterapia: W leczeniu aft można zastosować olejek cytrynowy do masażu twarzy.
- Ziołolecznictwo: Kwas taninowy znajdujący się w herbacie jest środkiem ściągającym, który wysusza i zmniejsza ból. Zielarze zalecają stosowanie płukanek z liści malin, szałwii, łopianu lekarskiego.
- Leczenie dietą: Do czasu wygojenia aft należy spożywać chłodne pokarmy. Zwykle dobrze tolerowane są mleko, lody, budynie, galaretki. Jogurt z żywymi pałeczkami kwasu mlekowego ma działanie zarówno łagodzące jak i przyśpieszające gojenie. Należy unikać czekolady, owoców cytrusowych, kwaśnych potraw, słonego lub mocno przyprawionego pokarmu, który może doprowadzić do podrażnienia owrzodzeń.
Jeśli występuje aftoza nawrotowa dietetyk powinien przeanalizować dietę w celu upewnienia się, czy zawiera odpowiednią ilość kwasu foliowego, żelaza, cynki i witaminy B12, ponieważ badania wykazały związek między występowaniem aft a niedoborem tych składników pokarmowych.
- Farmakoterapia: Leczenie aft mniejszych polega na doraźnym zmniejszeniu bolesności i przyśpieszeniu nabłonkowania. Większość aft goi się w ciągu 7-10 dni, aby złagodzić ból warto zaopatrzyć się w żel znieczulający albo płyn stosowany na owrzodzenia. Kwas acetylosalicylowy, paracetamol lub ibuprofen również mogą przyczynić się do złagodzenia bólu. Do przyśpieszenia nabłonkowania wykorzystuje się takie preparaty jak: Solcoseryl, Chamosoldont żel, Sachol, Carident. Można zaopatrzyć się w Tantum Verde, preparat przeciwzapalny mający też działanie miejscowo znieczulające, Tantum należy płukać jamę ustną na mniej więcej 15 minut przed posiłkiem (nierozcieńczonym preparatem).
Rzadziej występujące aftozy o cięższym przebiegu wymagają antybiotykoterapii.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
