Czym z definicji jest anoreksja?
Anorexia nervosa, czyli jadłowstręt psychiczny, jest zaburzeniem odżywiania powodującym utratę wagi, większą, niż jest uważana za zdrową dla danej osoby ze względu na jej wiek i wzrost. Osoby z anoreksją odczuwają paniczny lęk przed przytyciem, nawet gdy są już skrajnie wychudzone. Najczęściej stosują bardzo restrykcyjne diety, wykonują bardzo intensywne wysiłki fizyczne lub znajdują inne sposoby na zrzucenie „zbędnych” kilogramów.
Czy moda na szczupłą sylwetkę jest główną przyczyną anoreksji?
Wbrew obiegowej opinii wcale nie jest tak, że moda na rozmiar „0” jest przyczyną anoreksji. W większości przypadków osoby chore nigdy nie brały na początku za przykład wychudzonych modelek z żurnali, ani nie chciały być takimi jak one. Nie da się jednoznacznie określić czynnika wywołującego chorobę i jest to zawsze więcej niż jeden powód. Rolę tu na pewno odgrywają czynniki genetyczne, hormony, środowisko rodzinne i rówieśnicze, choć i media mają tu duży wpływ. Ostatnio bada się też wpływ przeciwciał na rozwój choroby. Osoby chorujące mają specyficzne cechy charakteru: są ambitne, starające się wykonywać wszystko perfekcyjnie, mają zaburzone postrzeganie swojej sylwetki (przy czym często innych widzą normalnie), zazwyczaj są dobrze wykształcone i bardzo wrażliwe.
Zdrowa dieta, czy już choroba?
Każdy z nas się kiedyś odchudzał, lecz nie wszyscy chorujemy na anoreksję. Więc jak rozpoznać czy cienka granica między zdrową dietą a chorobą zostaje przekroczona?? Z medycznego punktu widzenia anoreksję rozpoznaje się, gdy ktoś panicznie boi się przytyć mimo niskiej wagi, waga utrzymuje się 15% poniżej normy dla danej osoby, ma zaburzenia postrzegania własnej sylwetki, odmawia przyznania się do utraty wagi a u kobiet nie występują 3 kolejne cykle miesiączkowe. Osobę chorującą można też rozpoznać na podstawie specyficznych zachowań w ciągu dnia: krojenie jedzenia na malutkie kawałki i rozsuwanie ich po talerzu, ciągłe ćwiczenia i wynajdywanie nowych zadań, które pozwolą na spalenie większej ilości kalorii, odmawianie nawet spróbowania czegokolwiek (czasami jedzenie niewielkiej rzeczy „na pokaz” by inni uważali, że dana osoba je), zażywanie środków farmakologicznych ułatwiających utratę wagi.
Polecamy: Ile można schudnąć tygodniowo?
Inne zachowania
Osoby chorujące dużo mówią i czytają o jedzeniu. Często świetnie gotują i sprawia im to ogromną radość – przygotowują duże ilości jedzenia dla innych. Każdy posiłek, który jedzą celebrują – jedzą powoli. Bardzo dobrze znają wartości kaloryczne produktów i wiedzą, co wybrać jak już zostają zmuszone do jedzenia. Mają opracowane plany diety, których restrykcyjnie się trzymają (nawet do tego stopnia, że jeżeli ustalą, że zjedzą o 16 to nie ruszą nic nawet o 15.59). Każda zmiana ich planów powoduje wybuchy wściekłości i lęk. Prowadzi to nieraz do konfliktów w rodzinie i utrudnia relacje międzyludzkie. Osoba taka izoluje się od otoczenia – postrzega innych jako wrogów. Bardzo często osoby bliskie odsuwają się od chorujących lub są przez nie odrzucane. Dla anorektyków przestaje być ważne jak postrzega ich otoczenie – czy uznaje ich zachowania za dziwne czy nie - najważniejsze by zrealizować swój plan i schudnąć. Ćwiczenia fizyczne są ważne dla osób chorujących. Często też poza ćwiczeniami znajdują sposoby na „zażycie” większej ilości ruchu: specjalnie o czymś zapomną, żeby przejść się jeszcze raz, zrobią wszystko żeby nie siedzieć a jak usiądą to np. machają nogą, wszędzie starają się chodzić. Gdy nie znajdują w sklepie produktu, który zawsze kupują potrafią przejść kilometry by znaleźć to, co chcą.
Skutki fizyczne
Anoreksja powoduje zaburzenia we wszystkich układach. Przede wszystkim prowadzi do wyniszczenia: utraty tkanki tłuszczowej i mięśniowej, obniżenia poziomu hormonów tarczycy, obniżenia temperatury ciała i zmniejszenia częstości oddechów; układ krążenia i serce: zaburzenia pracy serca są najczęstszą przyczyną śmierci, kluczowe są tu zaburzenia elektrolitowe, zmniejszeniu ulega mięsień sercowy, występuje bradykardia i skurcze przedwczesne, obniża się ciśnienie krwi (omdlenia i zawroty głowy), zmniejsza się przepływ krwi i wzrasta poziom cholesterolu, występuje anemia i pancytopenia (obniżone poziom wszystkich elementów morfotycznych krwi); układ pokarmowy: osłabienie zębów i dziąseł, wzdęcia, zaparcia, bóle brzucha, zaburzenia perystaltyki i opróżniania żołądka; układ rozrodczy: zatrzymanie miesiączki, bezpłodność, obniżenie libido, aplazja jajników, macicy; zmiany dermatologiczne: kruchość, łamliwość i wypadanie włosów, lanugo, wysuszenie i zmniejszenie elastyczności skóry; układ kostny: osteopenia lub osteoporoza; zaburzenia neurologiczne: utrata istoty szarej mózgu, uszkodzenia nerwów, tkanki mózgowej co może powodować zmiany osobowości; osoby chorujące często odczuwają euforię na przemian z okresami depresji, mogą pojawiać się myśli i próby samobójcze; osłabienie systemu immunologicznego.
Czytaj: W jakim tempie należy się odchudzać?
Osamotnienie
Osoby chore z reguły bardzo się zmieniają – mówi się, że to nie ta sama osoba. Tracą kontakt ze znajomymi, przyjaciółmi, rodziną. Izolują się od społeczeństwa, przez które zresztą są często wytykane. Pragną poczuć akceptację i zrozumienie, ale nikt nie jest im wstanie tego zapewnić. Zostają same ze swoim problemem i to „Ana” staje się ich przyjaciółką (pro-ana to promocja anoreksji jako stylu życia, wzajemne wspieranie się anorektyczek. To wspólnoty, których głównym miejscem funkcjonowania jest internet).
Jak pomóc?
Pomoc osobom chorującym jest niezwykle trudna. Same muszą dojść do tego, że potrzebują terapii by była ona skuteczna. Leczenie musi się opierać i na odbudowie fizycznej i na pomocy psychologicznej i psychiatrycznej. Często sprawdza się terapia rodzinna. Nie należy z taką osobą „walczyć „ na siłę, mówić, że należy tylko więcej jeść – dla chorujących to nie jest „tylko więcej jeść” to jest cała walka o każdy gram jedzenia. W stanach zagrożenia życia (BMI 16), chory jest przyjmowany bezwzględnie do szpitala, gdzie początkowo leczy się tylko objawy fizyczne. Dieta anorektyczek w szpitalu wynosi ok. 5000 kcal na dobę. Chorym podaje się też środki antydepresyjne, SSRI, poprawiające sen, a w ostatnich latach w USA testuje się podawanie marihuany. Poza szpitalem leczenie powinno być połączone – trzeba znaleźć pomoc u psychologa, psychiatry a także najlepiej dietetyka. Osoba chora nie umie jeść normalnie i dobrze jest wprowadzić edukację żywieniową. Od osób bliskich najważniejsze jest wsparcie, co wymaga niebywałej cierpliwości, bo proces leczenia najczęściej jest bardzo długi – trwa wiele lat a nie rzadko i do końca życia.
Anoreksja jest chorobą coraz powszechniejszą i niezwykle groźną. Śmiertelną pułapką, z której jednak można się wyrwać – odbudować ciało i zapewnić spokój duszy.
Autor: Karolina Piekarska
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
