Astma jest chorobą, dotyczącą układu oddechowego. Jej charakterystycznym objawem jest duszność, pojawiająca się często po wysiłku, czy na skutek silnych emocji. Szczególną postacią tego schorzenia jest astma aspirynowa, kiedy napady są wywoływane przez aspirynę i inne leki przeciwzapalne, które są powszechnie dostępne.
Ten rodzaj astmy to wynik nadwrażliwości na kwas acetylosalicylowy (Acidum acetylsalicylicum), zwany potocznie aspiryną lub polopiryną. Jednak nie tylko. Lekami wywołującymi podobne napady są wszystkie niesteroidowe leki przeciwzapalne, które hamują wydzielanie enzymu znanego jako cyklooksygenaza pierwsza (COX-1), obecnego podczas reakcji zapalnych w organizmie. Zahamowanie tej cyklooksygenazy wpływa na wytwarzanie pewnych substancji w organizmie, które powodują spazm oskrzeli (skurcz) i związaną z tym duszność.
Najczęściej choroba dotyka kobiety, co być może ma związek z tym, że one częściej sięgają po medykamenty. Zazwyczaj pierwszy napad astmy aspirynowej obserwuje się po 30 roku życia, po przebyciu infekcji wirusowej – przeziębienia, paragrypy, grypy – czyli stanu w którym łagodzimy objawy właśnie NLPZ. Astma aspirynowa towarzyszy też osobom zmagającym się z klasyczną astmą oskrzelową, zwłaszcza ciężką oraz przewlekłymi nieżytami nosa i zatok. Często astmę aspirynową poprzedza pojawienie się polipów w nosie lub zatokach.
Jakie są objawy astmy aspirynowej?
Najczęściej pojawiają się po doustnym przyjęciu preparatu acetylosalicylowego, po około 30-45 minutach:
- silna duszność,
- zaczerwienienie twarzy,
- wodnisty wyciek z nosa,
- niedrożny nos – obrzęk błony śluzowej,
- świąd, przekrwienie, łzawienie i obrzęk oczu,
- bóle brzucha, czasem biegunka
Przyjęcie niewielkiej dawki kwasu acetylosalicylowego może grozić wstrząsem anafilaktycznym, a nawet zgonem.
W jaki sposób diagnozuje się nadwrażliwość na aspirynę?
Nadwrażliwość na aspirynę jest diagnozowana w specjalistycznych ośrodkach, gdzie istnieje możliwość szybkiej interwencji anestezjologicznej w razie burzliwych reakcji. Pacjent jest poddawany tzw. próbie prowokacyjnej na kwas acetylosalicylowy. Przyjmuje się wtedy małe dawki substancji doustnie, donosowo – w formie kropli lub wziewnie, po czym obserwuje się reakcję organizmu na wprowadzony lek. Jeżeli pojawiają się objawy nadwrażliwości, wówczas próba jest dodatnia i pacjent nie może przyjmować preparatów z aspiryną. Funkcje życiowe pacjenta podczas obserwacji reakcji na lek są szczegółowo monitorowane oraz wykonywane są kontrolne badania spirometryczne.
Których leków nie wolno przyjmować przez osoby chore?
Pod żadnym pozorem, osobom nadwrażliwym na kwas acetylosalicylowy nie wolno przyjmować wszelkich leków zawierających tą substancję. Na polskim rynku kwas acetylosalicylowy ma wiele nazw, z czego też nie zdajemy sobie sprawy. Zawsze należy przeczytać nazwę substancji wchodzącej w skład preparatu, którą znajdziemy na opakowaniu napisaną drobnym drukiem w nawiasie lub na ulotce. Łacińska nazwa kwasu acetylosalicylowego brzmi: Acidum acetylsalicylicum. Obecność tej substancji w leku, automatycznie sprawia, że osoby nadwrażliwe muszą z niego zrezygnować.
Oto preparaty zawierające popularną aspirynę:
Acard, Acesan, Ascodan, Ascalcin, Alka-Prim, Alka-Seltzer, Aspirin (300, Complex, Protect 100, Ultra Fast), Aspimag, Bestpirin, Cardiopirin, Cardiofil, Encopirin (Cardio 81), Etopiryna, Hascopiryn, Kopiryna, Nipas, Neopyrin ASA, Polocard, Polopiryna (S, C), Proficar, Salpirin, Upsarin, Tabletki Przeciw Grypie.
Zatem jest ich całe mnóstwo. Jedne z nich, jak np. Acard, Polocard i Aspirin Protect 100, ze względu na działanie antyagregacyjne (zmniejszenie krzepliwości krwi) kwasu acetylosalicylowego, są wykorzystywane jako środek profilaktyczny w chorobie niedokrwiennej serca, udarów mózgu oraz zapobieganiu powtórnemu wystąpieniu tychże stanów. W razie nadwrażliwości potrzebna będzie zmiana tego leku np. na:
- klopidogrel (Clopidogel, Plavix),
- tiklopidynę (Aclotin, Ticlo).
O tym jednak decyduje lekarz. Czasem specjaliści decydują się na tzw. desensytyzację małymi dawkami kwasu acetylosalicylowego, by wywołać tolerancję leku. Należy to jednak do rzadkości i bywa niebezpieczne dla pacjenta.
Inne leki, które hamują cyklooksygenzę 1 i są przeciwwskazane w astmie aspirynowej, to:
- ketoprofen (Ketonal, Profenid)
- ibuprofen (Ibum, Nurofen, Ibuprom)
- indometacyna (Elmetacin)
- kwas mefenamowy (Mefacit)
- metamizol (Pyralgin, Tolargin)
- diklofenak (Olfen, Diclofenac, Apo-Diclo)
- nabumeton (Nabuton)
- nimesulid (Nimesil)
- fenylobutazon (Butapirazol)
- piroksykam (Piroxicam, Hotemin)
- naproksen (ApoNapro, Naproxen, NAXII, Aleve)
- meloksykam (Movalis, Opokan, Algan, Meloxicam)
Czym więc łagodzić ból i stany zapalne?
Za „bezpieczne” uznaje się leki takie jak:
- paracetamol (APAP, Paracetamol, Codipar, Gripex, Efferalgan, Fervex),
- celekoksyb (Celebrex),
- tramadol (Tramal, Tramadol, Adamon, Poltram); tramal + paracetamol (Zaldiar, Acutral, Doreta),
- opioidy (morfina, fentanyl, kodeina, petydyna, buprenorfina, metadon)
„Bezpieczne” w tej sytuacji oznaczają tyle, że „ryzyko wywołania napadu astmy aspirynowej jest bardzo, bardzo małe”. Jednak należy uważać z przyjmowaniem tych leków. Przedawkowanie paracetamolu grozi poważnym uszkodzeniem wątroby (nie wolno przekraczać dawki 1 grama).
Z kolei opioidy mogą powodować zatrzymanie oddychania oraz uzależnienie od leku. Przed zastosowaniem jakiegokolwiek preparatu trzeba skonsultować to z lekarzem, przypominając mu jednocześnie o wystąpieniu reakcji nadwrażliwości na NLPZ.
Jak leczymy astmę aspirynową?
Leczenie astmy aspirynowej to przede wszystkim nie przyjmowanie wyżej wymienionych leków, które mogą indukować napad astmy. W razie występowania objawów astmy oskrzelowej stosuje się leczenie indywidualnie dobranymi lekami, m.in. beta-mimetykami i glikokortykosterydami.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
