Kobiety mają coraz większą wiedzę na temat zapobiegania chorobom i sposobów leczenia, dzięki czemu jednocześnie zwiększa się ich świadomość w zakresie profilaktyki zdrowotnej. Mają także tendencje do szybszego reagowania na pierwsze symptomy – prędzej niż mężczyźni czują i widzą, że "coś jest nie tak". Nic więc dziwnego, że to 80% kobiet podejmuje decyzje w sprawach opieki zdrowotnej w polskich domach: pamiętają o badaniach profilaktycznych swoich oraz najbliższych. Jesteś w tej grupie? W takim razie wiesz, że podstawowym badaniem, które świadczy o stanie organizmu jest morfologia krwi obwodowej. Nie jest to badanie bolesne (niekomfortowe jest jedynie ukłucie), a skierowanie na nie wypisze lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, czyli "pierwszy kontakt". Nie rozumiesz tych wszystkich "morfologicznych skrótów", a jesteś ciekawa, co o Tobie mówią? Zastanawiasz się, czym jest lipidogram i o co u licha chodzi z tymi AST i ALT? Spokojnie – już tłumaczymy.
Morfologia krwi obwodowej
- RBC to krwinki czerwone, czyli erytrocyty. Ich niski poziom może wskazywać np. na niedokrwistość, zaś zbyt wysoki – m.in. na odwodnienie czy czerwienicę.
- WBC to krwinki białe, czyli leukocyty. Zwiększona ilość leukocytów najczęściej sugeruje, że w organizmie trwa stan zapalny, choć tzw. leukocytoza towarzyszyć może także nowotworom, podawaniu sterydów, ciąży czy nadmiernemu stresowi.
- Hb to stężenie hemoglobiny. Zakres tego stężenia zależny jest od płci i wieku. Obniżone stężenie hemoglobiny występuje m.in. w niedokrwistości i z powodu niedoboru żelaza (lub zdolności jego wykorzystania w tworzeniu podstawowej jednostki jaką jest hem), a także o przy przewodnieniu i wyniszczeniu. Wysokie stężenie może zaś być efektem odwodnienia czy czerwienicy.
- Ht to hematokryt – jego wartość zależy od liczby krwinek czerwonych i ich objętości. Wysoki hematokryt najczęściej ma związek ze stanem zapalnym lub "klasycznym" odwodnieniem, np. w wyniku wymiotów i biegunki czy silnego pocenia się. Podwyższone wartości są zaś spotykane w niektórych chorobach nowotworowych czy przewlekłych chorobach płuc. Wartości poniżej normy mogą wskazywać na kłopoty z funkcjonowaniem wątroby, szpiku kostnego czy na zaburzenia gospodarki białkowej. Przy okazji wyniku hematokrytu, możesz dostrzec inne skróty, czyli MCV, MCH i MCHC. Jeśli masz anemię, te parametry pomogą lekarzowi zlokalizować jej źródło.
- RET to reticulocyty, czyli wskaźnik prawidłowego procesu tworzenia się erytrocytów RET. Pokazuje on, jak odnawia się pula czerwonych krwinek, np. po krwotoku czy chemioterapii.
- PLT to liczba płytek. Niska liczba płytek, czyli tzw. małopłytkowość może wystąpić m.in. pod wpływem niektórych leków, przy terapii antynowotworowej czy w infekcjach wirusowych. Zwiększenie liczby płytek krwi jest zaś typowe dla przewlekłych chorób zapalnych, chorób nowotworowych krwi, wrzodziejącego zapalenia jelit czy marskości wątroby.
Lipidogram
Wynik tego badania umożliwia ocenę równowagi lipidowej w organizmie. Ocenia się poziom całkowitego stężenia cholesterolu, cholesterolu LDL, czyli tego "złego", "dobrego" – czyli HDL oraz trójglicerydów. Jak można się domyślić, ten "zły" pochodzi głównie nie ciężkostrawnej diety, stąd wyniki w ogromnej mierze zależą od jadłospisu pacjenta.Aminotransferazy
To enzymy wątrobowe, które świadczą o stanie komórek wątroby, czyli hepatocytów. Ich aktywność wzrasta na skutek uszkodzenia organu, np. w wyniku działania toksyn czy wirusów.- AST to aminotransferaza asparaginianowa, która występuje (poza wątrobą) także w mięśniu sercowym, nerkach i mózgu. Jej wartość wzrasta w chorobach tych organów.
- ALT to aminotransferaza alaninowa, która występuje głównie w hepatocytach. Jej stężenie jest wykorzystywane jako jeden z parametrów oceny uszkodzeń wątroby na tle wirusowym, toksycznym lub polekowym.
- GGTP to zaś Gamma-glutamylotransferaza. Jej podwyższone stężenie może być objawem m.in. nadużywania alkoholu, zwłóknienia wątroby i/lub jej marskości, żółtaczki czy długotrwałego przebywania w środowisku toksycznym.
Diagnostyka hormonalna
- TSH, czyli tyreotropina, pobudza tarczycę do produkcji hormonów. Niskie TSH może świadczyć o nadczynności tarczycy, a wysokie zazwyczaj oznacza niedoczynność. Objawy kliniczne dogiagnozowuje się poprzez dodatkowe badania hormonów wytwarzanych przez tarczycę: FT3 i FT4.
- Prolaktyna odpowiada za wzrost piersi i stymuluje gruczoły mleczne. Jej nadmiar powoduje zaburzenia cyklu miesiączkowego, a także uniemożliwiające zajście w ciąże cykle bezowulacyjne.
- LH to lutrotropina. Stymuluje ona owulację i produkcję progesteronu u kobiet, a u mężczyzn pobudza wydzielanie testosteronu. Podwyższone stężenie LH obserwuje się m.in. w gruczolakach przysadki, niewydolności jajników u kobiet i jąder u mężczyzn, a obniżone m.in. w trakcie przyjmowania środków hamujących owulację.
- FSH to folikulotropina, która u kobiet stymuluje wzrost i dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego w u mężczyzn spermatogenezę. Oznaczanie tego hormonu wykonywane jest w diagnostyce niepłodności.
- Kortykotropina ACTH to zaś hormon uwalniany z przysadki, który pobudza korę nadnerczy do produkcji glikokortykosteroidów, a także w mniejszym stopniu – aldosteronu, androgenów i estrogenów. Przy braku kortykotropiny kora nadnerczy zanika, zaś wydzielanie kortyzolu (tzw. hormonu stresu) zastaje wstrzymane.
Profilaktyka osteoporozy
Z wiekiem wzrasta ryzyko większej łamliwości kości. Chorobę tę znamy jako osteoporozę. Przydatnym badaniem w jej diagnostyce jest densytometria, czyli badanie gęstości kości, a także określenie poziomu witaminy D, wapnia, magnezu, fosforu oraz nowoczesnych markerów obrotu kostnego.Diagnostyka ciężarnych
Przebyte infekcje mają wpływ na przebieg ciąży, dlatego jeśli spodziewasz się dziecka wykonaj badania w kierunku:- Chlamydii – badanie w kierunku ewentualnego nosicielstwa zaleca się wszystkim ciężarnym kobietom, tym bardziej, że 75 proc. zarażonych nie ma żadnych objawów.
- CMV, czyli wirusa cytomegalii. Patogen ten może powodować różnego rodzaju komplikacje zdrowotne u dzieci zakażonych w czasie życia płodowego lub w okresie okołoporodowym.
- Toksoplazmozy – choroby pasożytniczej, która nie musi, ale może wywołać zapalenie łożyska oraz przeniknięcia tą drogą do płodu.
Więcej informacji na temat badań profilaktycznych znajdziesz na: www.diagnostyka.pl
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!