Boże Narodzenie to niewątpliwie najbardziej podniosłe polskie święto. Ozdobione pięknymi dekoracjami, bogato przystrojonymi choinkami i zapachem tradycyjnych polskich smaków, ciągle kojarzy się nam przede wszystkim z biesiadowaniem przy stole (41 %) i spotkaniem w rodzinnym gronie (29 %). Ale magię świąt odnajdujemy także w kupowaniu, pakowaniu i skrzętnym ukrywaniu prezentów (15 %). Zaskakujący jest natomiast fakt, że już co dziesiąta osoba nie wyobraża sobie świąt bez oglądania telewizji, a „Kevin sam w domu” to pozycja obowiązkowa w niemal co piątym domu. Losy małego McCallistera bawią Polaków niezmiennie już od ponad 10 lat. Co ciekawe, Boże Narodzenie to również „okazja” do rodzinnej kłótni, która w niektórych domach stała już już świecką tradycją (5 %).
Wykres 1. Z czym kojarzą nam się święta Bożego Narodzenia?, źródło: MOSSO
Zobacz także: Czynności w kuchni na długo przed Świętami
Tradycja przede wszystkim
W przeważającej większości polskich domów na wigilijnej wieczerzy co roku pojawia się dwanaście tych samych potraw. Barszcz czerwony z własnoręcznie lepionymi uszkami z nadzieniem grzybowym (82 %), pierogi z kapustą i grzybami (82 %), śledzie w oleju lub occie (82 %) oraz smażone ryby (82 %) to najbardziej znane i najchętniej wybierane wigilijne dania. Świąteczny barszcz jest staropolską polewką, którą jadał już Władysław Jagiełło. Gotuje się go na wywarze z warzyw i buraków, przyprawia kwasem buraczanym i suszonymi grzybami. Inne chętnie wybierane wigilijne zupy to: kapusta z grzybami (73 %), grzybowa z uszkami (27 %) oraz rybna (6 %). Tradycyjne pierogi trafiły do nas z Bliskiego Wschodu i nieprzerwanie od XIII wieku królują na polskich stołach. W wilię podawane są z kapustą i grzybami lub na słodko – z nadzieniem z maku, orzechów i rodzynek, polane sosem waniliowym (6 %). Alternatywą dla nich jest kutia (12 %), która jest tradycyjną potrawą kuchni litewskiej czy białoruskiej. Zazwyczaj robiona jest z obtłuczonej pszenicy, ziaren maku, słodu, miodu oraz bakalii. Na wigilijnym stole znajdziemy również rybę po grecku (77 %), krokiety z kapustą i grzybami (55 %), paszteciki (14 %), łazanki (12 %) czy śledzia w musztardzie (9 %). Ostatni wigilijny przysmak to kompot z suszonych owoców. Jest on również popularny we Francji, tylko w nieco innej formie. Otóż francuski „compote” to słodki, bardzo gęsty, owocowy deser, który podaje się dopiero po głównych posiłkach.
Wykres 2. Najpopularniejsze potrawy wigilijne, źródło: MOSSO
Większość Polaków, bo aż 67 % świąteczne potrawy przyrządza od początku do końca własnoręcznie. Zaledwie 33 % ankietowanych korzysta z gotowych dań, które można dostać w supermarketach. Najczęściej wybierają produkty trudne do zrobienia lub te czasochłonne tj. uszka – 56 %, barszcz czerwony – 44 %, ryba w galarecie – 33 %, pierogi – 33 %, krokiety – 22 % czy śledzie w oleju lub occie – 11 %.
Polacy przełamują bożonarodzeniowe konwenanse
Wigilijne zupy, pierogi czy mak powoli przestają wystarczać części Polaków, na ich stoły coraz śmielej wkracza kuchnia fusion, która daje możliwość poszukiwania nowych smaków i oryginalnych kulinarnych rozwiązań. Jednym z nich jest rillettes z łososia z cytryną, koperkiem, szczypiorkiem, masłem, gęstą śmietaną, musztardą i pieprzem. Popularny jest również śledź po litewsku czy w białym winie. Tego po litewsku przygotowujemy z dodatkiem suszonych grzybów, cebuli, koncentratu pomidorowego, oleju, korniszonów i przypraw. Śledź w białym winie to nic innego jak wariacja matiasów z cebulą, goździkami, liściem laurowym, zielem angielskim, garścią rodzynek i szklanką wina. Na świątecznym stole furorę robi także tarta z kiszoną kapustą i grzybami. A na uroczysty obiad możemy podać francuski specjał – terrinę z cielęciny, wołowiny, wątróbki, piersi z kurczaka i boczku doprawioną mnogością różnych przypraw.
Świąteczne potrawy tak jak te codzienne również potrzebują przypraw, sosów i aromatów. Na Wielkanoc, jak też na Boże Narodzenie najchętniej sięgamy po majonez, który wybiera 86 % badanych, chrzan – 45 % oraz musztardę – 41 %. Na ich bazie przygotowujemy świąteczne sałatki. „Jarzynowa, z kurczakiem i ananasem czy śledziowa to must-have świątecznego menu. Popularna jest także sałatka chrzanowa z jajkiem, serem, kukurydzą, piersią z kurczaka, jogurtem naturalnym, majonezem i aż 9 łyżeczkami chrzanu” – mówi Tomasz Kwaśniewski, manager marki MOSSO. Inne równie chętnie wykorzystywane przyprawy to: ćwikła, którą wskazało 37 % badanych, sos czosnkowy – 23 % oraz ketchup – 5 %.
Wykres 3. Najchętniej używane sosy, źródło: MOSSO
Karp wigilijny - zawsze w modzie
Z badań marki MOSSO wynika, że karp jest jedną z najchętniej wybieranych ryb – 86 %. Na drugim miejscu uplasował się śledź – 73 %, następnie łosoś – 32 %, dorsz – 10 %, pstrąg – 7 % oraz szczupak – 2 %. Karp sprowadzany jest do Polski od XII wieku z hodowli czeskich. Okazuje się, że jest to dla nas wyjątkowa ryba. Inne zdanie mają o nim Amerykanie czy Włosi, którzy nierozumieją jak można jeść rybę, która żywi się larwami owadów, mięczakami i skorupiakami. Co ciekawe, Włosi podczas Wigilii serwują zupę z węgorza – brunatną i słoną, z wielkimi kawałkami tej ryby, która podobnie jak nasz karp odżywia się denną fauną. W niektórych polskich domach karpia jada się z zapożyczoną z Wielkanocy babką drożdżową z rodzynkami. Jest to nawiązanie do żydowskiej formy podania tej ryby. Żydzi spożywają ją na słodko z rodzynkami, karmelem i migdałami. Tradycyjnie podaje się go smażonego, pieczonego albo w galarecie.
Wykres 4. Najchętniej wybierane ryby, źródło: MOSSO
Zobacz także: Zwyczaje wigilijne i bożonarodzeniowe na świecie
Ciasta i słodkości bożonarodzeniowe
Przysłowiową wisienką na torcie świątecznego jadłospisu są desery. Aż 77 % badanych deklaruje, że przygotowuje je samodzielnie, a tylko 23 % z nas kupuje gotowe ciasta w sklepach. Najchętniej wybierane to sernik – 82 %, makowiec – 64 %, stefanka – 19 %, kolorowe ciastka pierniki, którymi dekorujemy również choinkę – 18 %, piernik – 14 % oraz keks – 9 %. Na amerykańskich stołach króluje „christmas pudding” z migdałów, daktyli, rodzynek, konfitury z wiśni, fig, skórki z pomarańczy, orzechów laskowych, pigwy, rumu, brandy, chałki, jajek oraz szczypty przyprawy do piernika. Uwagę gości przyciągnie także francuski „buche de noel” czy batoniki z białej czekolady z żurawiną.
Wykres 5. Najpopularniejsze świąteczne desery, źródło: MOSSO
Źródło: Materiały prasowe quote me/bj
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
