Choroba Parkinsona wzięła swoją nazwę od nazwiska angielskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który w 1817 roku jako pierwszy dokładnie opisał jej objawy. Jest ona jedną z najczęstszych chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego. Jej najbardziej charakterystycznym objawem jest zanik komórek istoty czarnej i spadek stężenia dopaminy do około 20% wartości prawidłowych. W Polsce cierpi na nią około 80 tysięcy osób, ale ta liczba jest prawdopodobnie niedoszacowana. Choroba dotyka zwykle ludzi starszych, po 50.-60. roku życia, a częstotliwość jej występowania wzrasta z wiekiem (osoby >65 r. ż. – 1,5% populacji).
Jakie są przyczyny choroby Parkinsona?
Dokładna przyczyna choroby Parkinsona nie jest znana. Wśród najczęstszych wymienia się:
- uwarunkowania genetyczne (indukcja apoptozy, przyspieszone starzenie się),
- czynniki toksyczne (endo- i egzogenne),
- neuroinfekcje,
- stres oksydacyjny.
Jak się objawia choroba Parkinsona?
Charakterystyczne dla tej choroby objawy, to:
- sztywność – wzmożenie napięcia mięśniowego (charakterystyczna, przygarbiona sylwetka),
- drżenie spoczynkowe (wykonywany kciukiem i palcem wskazującym ruch „kręcenia pigułki”, nasilenie drżenia pod wpływem emocji, zanikanie podczas wykonywania ruchów dowolnych oraz snu),
- bradykinezja – spowolnienie ruchowe (mikrografia, maskowata twarz, chód drobnymi kroczkami),
- zaburzenia odruchów postawnych (upadki),
- zaburzenia mowy (mowa monotonna, słabo artykułowana, ściszona, „zamazana”),
- objawy wegetatywne (łojotok twarzy, ślinotok, napadowa potliwość, zaparcia, zaburzenia czynności zwieraczy – nietrzymanie moczu),
- zaburzenia funkcji poznawczych (pogorszenie pamięci, spowolnienie myślenia),
- objawy psychiczne (niestabilność nastroju, nadwrażliwość).
– Choroba Parkinsona jest postępującym schorzeniem mózgu. Objawy od początku dominujące w obrazie choroby to sztywność, spowolnienie oraz drżenie spoczynkowe. Prowadzą one do systematycznie narastającej niesprawności ruchowej, która w coraz większym stopniu ogranicza nie tylko zdolność pacjenta do pracy, ale również możliwość wykonywania czynności życia codziennego. W największym stopniu upośledzone są ruchy precyzyjne; choremu coraz większą trudność sprawia np. pisanie, zapinanie guzików, spożywanie posiłków – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Andrzej Bogucki, przewodniczący Sekcji Schorzeń Pozapiramidowych, z Kliniki Chorób Układu Pozapiramidowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Warto wiedzieć: Jak powinny odżywiać się osoby chore na Parkinsona?
Jak wygląda leczenie w chorobie Parkinsona?
Choroba Parkinsona jest chorobą nieuleczalną. Początkowe stadium, charakteryzujące się stosunkowo łagodnymi objawami i wysoką skutecznością odpowiedzi na leczenie objawowe, przechodzi stopniowo w stadium zaawansowane, dramatycznie pogarszające jakość życia pacjentów i ograniczające ich samodzielność.
– Ten początkowy etap choroby, charakteryzujący się stosunkowo dużą efektywnością leczenia z zastosowaniem leków doustnych, nazywany jest czasami „miodowym miesiącem” pacjentów z chorobą Parkinsona – tłumaczy prof. Andrzej Bogucki. I dodaje: – Stały postęp choroby powoduje jednak, że stopniowo maleje skuteczność leków doustnych, pomimo systematycznego dostosowywania sposobu ich dawkowania do stanu chorego. Pacjent przez wiele godzin w ciągu dnia znajduje się w stanie wyłączenia (stan off), gdy leki zupełnie przestają działać i nierzadko dochodzi do całkowitego unieruchomienia chorego.
Jego zdaniem, alternatywą są stany włączenia (stany on), w których sztywność i spowolnienie ruchów są znacznie mniej nasilone, ale ujawniają się ruchy mimowolne (dyskinezy), często bardzo gwałtowne i również uniemożliwiające choremu samodzielne funkcjonowanie. Taki obraz choroby Parkinsona jest mniej znany, gdyż pacjenci w tym stadium coraz rzadziej opuszczają swoje mieszkanie i widywani są jedynie przez członków rodziny i opiekunów.
Znaczącą poprawę sprawności ruchowej i komfortu życia w grupie chorych z zaawansowanym stadium Parkinsona można uzyskać stosując głęboką stymulację mózgu lub podając leki w sposób zapewniający ich stały poziom w układzie nerwowym.
Na czym polega głęboka stymulacja mózgu (DBS)?
Głęboka stymulacja mózgu (deep brain stimulation – DBS) polega na umieszczeniu w odpowiedniej strukturze mózgu elektrod, które połączone są przewodem z umieszczonym pod skórą na klatce piersiowej stymulatorem. Parametry stymulacji są dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta, Zazwyczaj po wszczepieniu DBS zmniejszana jest dawka leków doustnych. Baterie w stosowanych obecnie stymulatorach wystarczają na kilka lat ich pracy. Jest to dostępna w Polsce, całkowicie refundowana przez NFZ, metoda leczenia i liczba chorych ze wszczepionymi stymulatorami DBS powoli, ale systematycznie wzrasta.
DBS nie może być zastosowana u wszystkich pacjentów ze względu na występowanie przeciwwskazań do tej metody leczenia. Należy do nich m. in. depresja, łagodne otępienie i przebyty udar mózgu. Dla tych chorych szansą są metody leczenia farmakologicznego polegające na ciągłym podawaniu leków. Istnieją dwa takie systemy. Pierwszy (system Duodopa) polega na stałym podawaniu żelu zawierającego lewodopę przez specjalną pompę do cewnika umieszczonego w jelicie chorego. Takie rozwiązanie zapewnia stałe stężenie leku w mózgu i w rezultacie znaczną poprawę stanu chorego, prowadzącą do istotnego zwiększenia sprawności ruchowej i odzyskania możliwości samodzielnego wykonywania wielu czynności życia codziennego. Drugie rozwiązanie polega na ciągłym wlewie podskórnym, również przy zastosowaniu specjalnej pompy, innego leku - apomorfiny.
Skuteczność DBS i obu metod farmakologicznych opartych na ciągłym podawaniu leku jest porównywalna. DBS nie może być zastosowana – ze względu na obecność przeciwwskazań do tej formy terapii – u około połowy pacjentów kwalifikujących się do takiego leczenia. U tej grupy chorych powinno być prowadzone leczenie farmakologiczne oparte na systemach stałego podawania leku. Niestety, żadna z tych form leczenia farmakologicznego nie jest w Polsce dostępna ze względu na brak refundacji NFZ.
Znane osoby chorujące na Parkinsona
Wśród znanych osób, zmagających się z chorobą Parkinsona są/byli:
- papież Jan Paweł II,
- Muhammed Ali,
- Mao Tse Tung,
- Jaser Arafat,
- Michael J. Fox,
- Stanisław Barańczak.
Polecamy: Jak opiekować się osobą z chorobą Parkinsona?
Źródło: Primum PR/ mk
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
