Spis treści:
- Ozena – co to jest?
- Co jeszcze może powodować nieprzyjemny zapach z nosa?
- Objawy ozeny: nie tylko brzydki zapach z nosa
- Przyczyny ozeny i nieprzyjemnego zapachu z nosa
- Konsekwencje nieleczonej ozeny
- Ozena - diagnostyka
- Jak leczy się ozenę?
- Domowe metody na brzydki zapach z nosa
Ozena – co to jest?
Ozena to rzadka choroba zapalna, nazywana przewlekłym, zanikowym, cuchnącym nieżytem nosa. W przebiegu choroby pojawia się nie tylko dziwny zapach w nosie (zapach gnilny, ropny, wyczuwany przez chorego i otoczenie), ale dochodzi też do zanikania błony śluzowej nosa, małżowin nosowych czy komórek nerwowych.
Choroba występuje na całym świecie, ale najczęściej w niektórych rejonach w Afryce, Europie Wschodniej i na Bliskim Wschodzie. Ozena zazwyczaj dotyka kobiet.
Co jeszcze może powodować nieprzyjemny zapach z nosa?
Brzydki zapach z nosa może wynikać z różnych procesów chorobowych zachodzących w nosie lub zatokach. Przyczyny nieprzyjemnego zapachu z nosa to m.in.:
- przedłużające się stany zapalne błony śluzowej nosa lub zatok (często z nadkażeniem bakteriami lub grzybami),
- nadużywanie kropli obkurczających śluzówkę nosa,
- obecność ciała obcego w nosie (np. koralika),
- nieprawidłowa higiena nosa podczas kataru,
- guzy nowotworowe nosa i zatok,
- gruźlica,
- błonica nosa.
Osoby z obniżoną odpornością, starsze oraz dzieci są najbardziej narażone na choroby przebiegające z brzydkim zapachem z nosa.
Objawy ozeny: nie tylko brzydki zapach z nosa
W przebiegu ozeny dochodzi do atrofii (zaniku) błony śluzowej nosa, co wiąże się z różnymi dolegliwościami. Główne objawy choroby to:
- bardzo nieprzyjemny zapach z nosa,
- żółte lub ciemnozielone strupy w nosie,
- osłabienie węchu,
- gęsta wydzielina z nosa,
- uczucie zatkanego nosa,
- suchość w nosie,
- krwawienie z nosa,
- nieprzyjemny zapach z ust.
Objawy ozeny mogą być przyczyną istotnych problemów w życiu prywatnym i zawodowym. Chory często nie zdaje sobie sprawy z brzydkiego zapachu z nosa, ponieważ atrofii błony śluzowej towarzyszy zanikanie położonych w niej włókien nerwów węchowych. U niektórych osób dochodzi do przedziurawienia przegrody i zapalenia skóry przedsionka nosa, co może skutkować zmianą kształtu nosa.
Przeczytaj: Brak węchu - przyczyny i leczenie
Przyczyny ozeny i nieprzyjemnego zapachu z nosa
Dokładna przyczyna ozeny nie została jak dotąd odkryta. Obserwuje się częstsze występowanie ozeny u spokrewnionych osób, a więc czynniki dziedziczne mogą odgrywać pewną rolę. Dawniej za przyczynę uznawano infekcję bakterią Klebsiella ozaenae, jednak dzisiaj nie przypisuje się jej już takiego znaczenia. Ryzyko nieprzyjemnego zapachu z nosa zwiększają też zakażenia bakterią błonicy czy E. coli. Z drugiej strony istotą ozeny jest zniszczenie błony śluzowej nosa, co czyni ją bardziej podatną na zasiedlenie przez bakterie.
Do możliwych przyczyn chronicznego nieprzyjemnego zapachu z nosa należą niedobór niektórych składników (np. witaminy A, D, żelaza), zaburzenie hormonalne związane z estrogenami, a także nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego, prowadząca do atakowania własnej błony śluzowej nosa. Zdarza się, że przyczyną ozeny jest uszkodzenie śluzówki nosa przez chemikalia lub zabiegi operacyjne, podczas których wycięto jej znaczne fragmenty.
Konsekwencje nieleczonej ozeny
Jeśli dokucza nam bardzo nieprzyjemny zapach z nosa, należy skonsultować to z laryngologiem. Nieleczona ozena prowadzi do długotrwałych następstw. Konsekwencją schorzenia jest osłabienie, a nawet utrata węchu. Niektórzy doświadczają uczucia trudności w oddychaniu i ciągłej zadyszki.
Choroba może rozprzestrzeniać się na gardło i krtań, powodując zanik błony śluzowej i innych tkanek. Wiąże się też z ryzykiem uszkodzenia słuchu, spowodowanym zablokowaniem trąbki Eustachiusza jako skutek wysięku w uchu środkowym. Dolegliwości mogą nawracać po wyleczeniu.
Ozena - diagnostyka
Zazwyczaj objawy ozeny są na tyle charakterystyczne, że do postawienia diagnozy nie są potrzebne żadne dodatkowe badania. W przypadku wystąpienia brzydkiego zapachu z nosa lekarz może zlecić wykonanie następujących badań:
- rynoskopia (wziernikowanie nosa i zatok),
- tomografii komputerowej nosa i zatok,
- wymazu z nosa,
- pobranie fragmentu błony śluzowej do badania mikroskopowego.
Jak leczy się ozenę?
Aby wyleczyć nieprzyjemny zapach z nosa spowodowany ozeną, ważna jest skrupulatna higiena nosa, zwłaszcza przepłukiwanie i inhalacje roztworami soli morskiej lub fizjologicznej, oraz płukanie alkalicznymi roztworami do nosa.
Regenerację błony śluzowej mogą przyspieszyć natłuszczające maści i krople, m.in. z witaminą A. W leczeniu przewlekłego nieprzyjemnego zapachu z nosa naukowcy stosowali też z dobrym skutkiem cyprofloksacynę, czyli lek przeciwbakteryjny z grupy fluorochinolonów. Antybiotyki mogą przynosić poprawę, ale nie muszą.
Należy unikać preparatów zawierających oksymetazolinę, które wysuszają śluzówkę. Niekiedy stosuje się leczenie operacyjne.
Domowe metody na brzydki zapach z nosa
Domowe sposoby mogą wspomagać leczenie stanów powodujących nieprzyjemny zapach w nosie, jak ozena. Oto kilka z nich:
- inhalacje parowe i ziołowe - rozrzedzają zalegającą wydzielinę i w zależności od zastosowanych ziół mogą działać przeciwzapalnie, ściągająco i dezynfekująco,
- ciepły kompres na nos i czoło - pomaga pozbyć się zalegającej wydzieliny z zatok,
- stosowanie sprayu do nosa z solą fizjologiczną - wypłukuje czynniki, które mogą prowadzić do infekcji, oraz nawilża,
- stosowanie nawilżacza powietrza - zwiększa stopień nawilżania błony śluzowej dróg oddechowych i poprawia jej funkcjonowanie,
- picie dużej ilości płynów - zapobiega odwodnieniu i wysuszeniu śluzówek,
- unikanie cukrów prostych w diecie - węglowodany mogą sprzyjać namnażaniu bakterii i grzybów oraz osłabiać odporność, przyczyniając się do problemów z nosem,
- płukanie zatok - ułatwia pozbycie się zalegającego śluzu, który może być miejscem rozwoju infekcji.
W celu zlikwidowania nieprzyjemnego zapachu z nosa należy codziennie dbać o higienę nosa i zatok. Regularność jest ważna dla zmniejszenia tej dolegliwości. A jeśli to nie pomaga albo pojawiają się do dodatkowe objawy (zapach ropy w nosie, ropna wydzielina, ból zatok czy gorączka), to trzeba udać się do lekarza. Konieczne może być przyjmowanie antybiotyków.
Źródła:
Zohar Y, Talmi YP, Strauss M, Finkelstein Y, Shvilli Y. Ozena revisited. J Otolaryngol. 1990 Oct;19(5):345-9. PMID: 2262956,
Nielsen BC, Olinder-Nielsen AM, Malmborg AS. Successful treatment of ozena with ciprofloxacin. Rhinology. 1995 Jun;33(2):57-60. PMID: 7569652,
Medina L, Benazzo M, Bertino G, Montecucco CM, Danesino C, Martinetti M, Mira E. Clinical, genetic and immunologic analysis of a family affected by ozena. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2003 Aug;260(7):390-4. doi: 10.1007/s00405-002-0571-x. Epub 2003 Mar 26. PMID: 12682843.
Czytaj także:
Przewlekłe zapalenie zatok – objawy, powikłania i leczenie
Metaliczny posmak w ustach - przyczyny, zapobieganie, leczenie
Zapalenie zatok - objawy i leczenie, co na ból zatok
Domowe sposoby na zatoki: inhalacje, okłady, nawilżanie, napary i płukanie zatok
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
