Na czym polega?
Zespołowi niespokojnych nóg towarzyszy szereg nieprzyjemnych odczuć, które mogą dotyczyć całej kończyny, ale najczęściej ograniczają się do łydki. Mimo trudności w stworzeniu ujednoliconego obrazu objawów, bo każdy chory odbiera ten zespół bardzo subiektywnie, wyodrębniono kilka cech wspólnych. Należą do nich: przymus poruszania się połączony z uczuciem dyskomfortu (a nawet bólu), który ujawnia się lub nasila w pozycjach statycznych (na leżąco lub siedząco), ustępujący częściowo lub całkowicie podczas ruchu. Przymus poruszania się lub nieprzyjemne odczucia nasilają się wieczorem lub w nocy. Zazwyczaj obejmują obie kończyny. W ciężkich przypadkach przymus ruchu przenosi się na kończyny górne.
Zobacz też: Zespół niespokojnych nóg – powszechna dolegliwość czy poważna choroba?
Kto choruje?
Problem ten dotyka od 5 do 10% populacji dorosłej, a co czwarta osoba zapada na nią przed dwudziestym rokiem życia. Znacznie częściej niż mężczyźni chorują na nią kobiety, a najwięcej zachorowań przypada na trzecią, piątą i szóstą dekadę życia. Z uwagi na wydłużenie się średniej długości życia oraz starzenie się społeczeństwa osób skarżących się na tę dolegliwość będzie przybywać. U kobiet w ciąży objawy RLS ulegają przemijającemu nasileniu.
Pochodzenie choroby
Rozwój zespołu niespokojnych nóg może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Postać pierwotna (samoistna) choroby uwarunkowana jest genetycznie, bowiem w 40% przypadków choroba Ekboma stwierdzana jest wśród członków rodziny pacjenta. Natomiast wtórną postać choroby wywołują inne stany lub schorzenia, np.:
- niedokrwistość (anemia),
- niewydolność nerek,
- ciąża,
- uszkodzenie nerwów obwodowych.
Do chorób utrudniających postawienie właściwej diagnozy należą:
- przewlekła niewydolność żylna,
- zaburzenia krążenia,
- schorzenia kręgosłupa,
- schorzenia neurodegeneracyjne (np. choroba Parkinsona),
- zapalenia stawów.
Objawy zespołu niespokojnych nóg mogą pojawić się również przy stosowaniu niektórych rodzajów leków.
Zobacz też: dział Choroby neurologiczne
Rozwój choroby
Bardzo często objawy zespołu, szczególnie we wczesnej fazie choroby, są bagatelizowane, ponieważ ujawniają się i narastają powoli. Często bywają mylone z objawami występującymi w przebiegu innych schorzeń. U niektórych pacjentów pojawiają się wielotygodniowe lub wielomiesięczne remisje. Zespół występuje pod trzema postaciami:
- postać lekka – okresowe objawy pojawiają się 1 do 2 razy w tygodniu lub rzadziej,
- postać umiarkowana – objawy o umiarkowanym nasileniu pojawiają się codziennie,
- postać ciężka – codzienne objawy o znacznym nasileniu.
Diagnoza
Rozpoznanie odbywa się na podstawie wywiadu oraz dodatkowych badań diagnostycznych mających na celu wykluczenie innych przyczyn objawów, np. niedoboru żelaza.
Leczenie
Niektóre ciężkie przypadki choroby mogą wymagać terapii skojarzonej, czyli zastosowania kilku leków. Jednak podstawą leczenia są leki pobudzające układ dopaminowy w mózgu oraz leczenie schorzeń podstawowych, które ,,przy okazji” wywołały objawy zespołu, takie jak niewydolność nerek czy niedokrwistość.
O konieczności farmakologicznego leczenia objawów zespołu zadecyduje lekarz.
Zapobieganie
Nie zawsze konieczne okazuje się stosowanie leków. Jeśli objawy najbardziej przeszkadzają pacjentowi we śnie, powinien on zadbać o właściwą jego higienę, tzn.:
- zadbać o przewietrzoną, chłodną i wyciszoną sypialnię oraz wygodne łóżko,
- uregulować tryb wstawania i zasypiania oraz stosować metody relaksacyjne przed zaśnięciem (kąpiel, odpowiednia muzyka),
- nie wykonywać męczących ćwiczeń fizycznych na 4 do 6 godzin przed snem,
- nie kłaść się spać głodnym, ale też nie zjadać obfitych posiłków przed snem,
- unikać kawy i herbaty (szczególnie po godzinie 16.00) oraz papierosów, alkoholu i innych środków pobudzających bezpośrednio przed snem,
- unikać dłuższych drzemek w ciągu dnia (drzemka powinna ona przekraczać 20-30 min.),
- ograniczyć lub odstawić leki wywołujące objawy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
