Smutne statystyki
Wiele badań donosi, że duży odsetek lekarzy i przez innych pracowników ochrony zdrowia jest uzależniony od nikotyny. W kontekście społecznego problemu walki z nikotynizmem należy się zastanowić, czy fakt ten nie wpływa i nie utrudnia na profilaktykę nikotynizmu w populacji.
Piękna teoria
Pracownik służby zdrowia powinien być przykładem osobowym (modelem) na ,,niepalenie”. Palący lekarz lub pielęgniarka traci wiarygodność jako przedstawiciel zawodu zaufania publicznego. Uzależniony pracownik służby zdrowia staje się modelem negatywnym, a każdy pacjent dostrzeże niezgodność oficjalnie wypowiadanych poglądów od prywatnej postawy lekarza.
Powinnościowy charakter norm profilaktyki medycznej wypracowany został oczywiście na podstawie wyników badań naukowych i analiz epidemiologicznych. Stanowi często uśrednione i uzgodnione stanowisko określonej grupy ekspertów. Normy powinnościowe (pedagogiczne, profilaktyczne) mają jednak zawsze charakter preferowanych konstruktów społecznych, a nie bezwzględnie obligatoryjnych.
Istnienie związku między paleniem tytoniu z zachorowaniem na określoną jednostkę chorobową ma charakter potwierdzony na podstawie badań empirycznych. Nie ma jednak żadnych konotacji etycznych czy normatywnych. To dopiero umocowanie aksjologiczne zawodu lekarza, uwzględniające wyniki badań naukowych oraz opinie ekspertów, wyznaczają proces formowania się norm powinnościowych związanych z paleniem i z jego profilaktyką.
Zobacz też: Pokolenie nikotynizmu – jakie osoby palą papierosy?
Jasne konsekwencje
Zjawisko palenia przez pracowników służby zdrowia stanowi bardzo zły przykład wychowawczy z zakresu andragogiki (pedagogiki dorosłych). Lekarz swoją postawą i osobistym przykładem kształtuje stereotypy i skrypty zachowań zdrowotnych zgodnie z modelem uczenia społecznego. Zawód lekarza jest nadal zawodem zaufania publicznego, stąd wynika duża szkodliwość społeczna palenia papierosów przez tę grupę zawodową. Lekarz musi przyjmować awersję do palenia jako normę własną. Jeśli lekarz pali, jego działania profilaktyczne są nieskuteczne i niewiarygodne.
Lekarz wzorem zachowań prozdrowotnych
Aspekt profilaktyki lekarskiej obejmuje powinnościowy system normatywny, co oznacza preferowany społecznie model zachowań zdrowotnych i zachowań związanych z przywracaniem zdrowia po przebytej chorobie. Pracownicy służby zdrowia są nie tylko ekspertami z zakresu medycyny, ale także wychowawcami i nauczycielami wartości związanych ze zdrowiem. Jednym z elementów tej normatywnej profilaktyki jest modelowanie preferowanego zachowania rozumianego tu jako uczenie społeczne na wzorcach osobowych. Aksjologia pracy lekarza bliska jest aksjologii pracy wychowawcy.
Zupełnie nową formą profilaktyki jest całkowity zakaz palenia papierosów w szpitalu. Ma charakter wyraźnie prohibicyjny. Powstaje pytanie, czy będzie skuteczny? Wielu pracowników donosi, że zakaz ten przynosi efekty.
Zobacz też: Tytoń – legalny masowy morderca
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Zespół uzależnienia od nikotyny – ujęcie interdyscyplinarne”; pod red. Tadeusza Pietrasa i Andrzeja Witusika; rozdział 8. Terapia uzależnienia od nikotyny – doktryna profilaktyki i postępowania niefarmakologicznego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
