Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to stan chorobowy powstały w wyniku długotrwałego ucisku na nerw pośrodkowy. Nerw ten biegnie w kanale nadgarstka, utworzonym przez kości nadgarstka i troczek zginaczy, w otoczeniu długich mięśni ręki. Przyczyną zespołu cieśni nadgarstka jest obrzęk zapalny nerwu oraz otaczających go tkanek, jak również pourazowe lub zwyrodnieniowe zacieśnienia ograniczonej przestrzeni kanału nadgarstka.
ZCN występuje u około 1% populacji; częściej dotyka kobiet niż mężczyzn (w stosunku 3:2). W tej chorobie najczęściej zajęta jest ręka dominująca, choć zdarzają się objawy obustronne.
Objawy zespołu cieśni nadgarstka
Chorobę możemy podzielić na trzy fazy. Początkowo zespół cieśni nadgarstka charakteryzuje się bólami nocnymi ręki w obszarze unerwianym przez nerw pośrodkowy, czyli w palcach I-III i w połowie palca IV po stronie dłoniowej. Często objawy te po wystąpieniu w nocy całkowicie znikają rano, dlatego pacjenci lekceważą je, przypisując ich występowanie złą pozycją podczas snu.
W fazie drugiej pojawia się również ból podczas wykonywania codziennych czynności, np. pracy z myszką komputerową, jazdy na rowerze, prowadzenia samochodu czy mycia naczyń. Mogą również pojawić się parestezje, czyli uczucie mrowienia, drętwienia czy palenia.
W trzeciej fazie dolegliwości te nabierają charakteru stałego, pojawiają się również ubytki neurologiczne, takie jak zaburzenia czucia czy niemożność zaciśnięcia ręki w pięść spowodowana porażeniem mięśni.
Przyczyny ZCN
Przyczyn zespołu cieśni nadgarstka jest wiele. Dzielą się na dwie grupy: przyczyny nerwowo-mięśniowo-szkieletowych oraz przyczyny ogólnoustrojowe.
Do pierwszej grupy (nerwowo-mięśniowo-szkieletowych) zaliczają się:
- anomalie w budowie kości i ścięgien nadgarstka,
- stany po przebytych interwencjach chirurgicznych,
- zmiany w kręgach szyjnych,
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego,
- sumowanie się mikrourazów,
- nieprawidłowa postawa,
- zaburzenie ruchomości pierwszego żebra,
- zespół górnego otworu klatki piersiowej,
- zapalenie ścięgien,
- punkty spustowe,
- uraz nadgarstka (np. złamanie Collesa).
Do grupy drugiej (ogólnoustrojowej) należą:
- nadużywanie alkoholu,
- zaburzenia hormonalne (ciąża, kobiety w wieku okołomenopauzalnym czy po usunięciu macicy),
- otyłość,
- niedoczynność tarczycy,
- choroby reumatyczne,
- zapalenie wątroby,
- niedobór witamin (w szczególności witaminy B6),
- przyjmowanie leków, takich jak: niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), doustne środki antykoncepcyjne oraz statyny.
Warto wiedzieć: Zespół cieśni nadgarstka – rehabilitacja
Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka diagnozuje się w oparciu o wywiad lekarski i badanie przedmiotowe. U większości chorych dodatni jest test Tinela (pojawienie się dolegliwości pacjenta przy delikatnym opukiwaniu nadgarstka po stronie dłoniowej) oraz test Phalena (należy maksymalnie zgiąć nadgarstek i utrzymać taką pozycję przez 1 minutę). Wywołanie przeczulicy w obszarze zaopatrywanym przez nerw pośrodkowy również potwierdza ZCN.
Ważnym testem jest też neurodynamiczny test ULNT1 oceniający ruchomość nerwu pośrodkowego. W razie potrzeby stosuje się też badania dodatkowe, np. ultrasonografię (USG) dla oceny wielkości nerwu pośrodkowego, obrazowanie rezonansem magnetycznym (MRI) dla oceny obrzęku nerwu pośrodkowego i wielkości kanału nadgarstka oraz elektromiografię (EMG) dla oceny przewodnictwa nerwu pośrodkowego.
Metody leczenia ZCN
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka (ZCN) może być zachowawcze bądź operacyjne. W fazach pierwszej i drugiej leczeniem z wyboru jest leczenie zachowawcze.
Główną rolę odgrywa postępowanie fizjoterapeutyczne. Stosuje się techniki terapii manualnej w celu poprawy ruchomości stawów w okolicy nadgarstka, techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego, stretching, pracę na punktach spustowych, neuromobilizacje.
Poza terapią w miejscu dolegliwości należy zadbać również o prawidłową postawę pacjenta, ergonomię miejsca pracy, naukę ćwiczeń domowych i pozycji odciążających nadgarstek. Czasami zalecane jest stosowanie specjalnej szyny na nadgarstek zakładanej na noc.
Trzeba mieć również na uwadze możliwe inne przyczyny dolegliwości w nadgarstku, dlatego nierzadko terapia obejmuje również kręgosłup szyjny, piersiowy czy pierwsze żebro oraz system mięśniowo-powięziowy całej kończyny górnej.
W fazie trzeciej, jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, stosuje się leczenie operacyjne, polegające na chirurgicznym odbarczeniu nerwu pośrodkowego poprzez nacięcie powierzchni dłoniowej ręki. Istnieją trzy metody operacji:
- metoda tradycyjna „otwarta”,
- metoda endoskopowa,
- metoda tzw. „mini-otwarta”.
Wybór sposobu operacji zależy od wskazań ustalanych przez chirurga.
Polecamy: Żeby nie czuć się "jak bez ręki" - wywiad
Autor: mgr Mateusz Tutaj, ekspert i fizjoterapeuta w Przychodni Rehabilitacyjnej MEDIKAR/ mk
mgr Mateusz Tutaj ma ukończone studia na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie, a także szkolenia podyplomowe: Proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie (PNF), Kinesiotaping, Terapia Tkanek Miękkich Ciechomski, Terapia Manualna Maitland, Medycyna Ortopedyczna Cyriax. Głównym obszarem jego zainteresowań jest fizjoterapia ortopedyczna, problemy odcinka szyjnego kręgosłupa, zespoły bólowe barku, leczenie bólu przewlekłego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
