Wszystkie nowe substancje wprowadzane do naszego organizmu, czy to w formie tabletek, naparów, czopków czy zastrzyków wywołują w nim masę przeróżnych reakcji. Często sięgamy po witaminy, środki wspomagające i pobudzające organizm i inne dostępne bez recepty, nie przejmując się zbytnio tym, jak wpływają na organizm.
Dodatkowo, nierzadkim zjawiskiem wśród społeczeństwa jest lekceważenie treści załączonych do lekarstw ulotek. Bo „lepiej nie wiedzieć, bo jeszcze jak na złość będę mieć te objawy niepożądane”. I tu jest błąd...
Często po stosowaniu medykamentów na własną rękę pogarszają się funkcje naszego organizmu, a my niestety, nie zauważamy jakiegokolwiek związku między przyjmowaniem danego leku, a samopoczuciem. Może jednak warto zastosować się do ostatnio dość głośnego hasła: „Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.”
Zdarza się i tak, że ogromna treść ulotki już na wstępie nas zniechęca do jej przestudiowania. Jest kilka kluczowych „podrozdziałów” ulotki, z którymi zachęcam się zapoznać...
Skład leku
Trzeba się zorientować co zawiera lek, gdyż jeżeli zażywasz ich trochę więcej, istnieje ryzyko powielania dawki (ten sam lek, ale o innej nazwie), co nie jest korzystne. Istotne jest także zwrócenie uwagi na substancje, które nas uczulają, a także te, których nie można lub nie powinno się przyjmować w pewnych chorobach, jak np. glukoza w cukrzycy, aspartam w fenyloketonurii.
Wskazania
Co do leków na receptę, lekarz zwykle przepisuje prawidłowy lek, dostosowany do dolegliwości. Inaczej sprawa ma się z lekami dostępnymi bez recepty. Niekiedy popularnie stosowane medykamenty mają jeszcze dodatkowe, inne działanie, jak np. przeciwgorączkowa Aspiryna, mająca jeszcze przeciwbólowe, przeciwreumatyczne i antyagregacyjne działanie.
Przeciwwskazania
Tu na szczególną uwagę zasługują sytuacje w, których leku bezwzględnie nie można podać. Mogą to być niewydolne narządy – serce, płuca, nerki, wątroba itd., okres dziecięcy i podeszły wiek, stosowanie innych leków, nadużywanie środków odurzających, zaburzenia psychiczne itd.
Działania niepożądane
Każdy lek ma inne, swoiste mniej lub bardziej działania niepożądane. Każdy nawet mały, niepokojący objaw powinien wzbudzić naszą czujność, np. dolegliwości jelitowe, senność, suchość w ustach, dziwny smak w ustach np. metaliczny po sterydach. Nie wolno na własną rękę odstawiać leków, gdyż niektóre z nich wymagają specjalnego „procesu” redukowania dawek, aż do jej eliminacji. Samowolne odłożenie leku może spowodować dużo silniejsze objawy choroby. Jeżeli źle reagujemy na lek, wówczas lekarz nam go zmieni na taki, który ma inny skład, ale analogiczne działanie.
Interakcje z lekami i żywnością
Zażywanie więcej niż 8 leków stwarza niewiarygodnie duże ryzyko pojawienia się groźnych objawów interakcji lekowych. Trzeba przeczytać w ulotce, czy aby lek, który nam przepisano, nie będzie źle oddziaływał z przyjmowanymi dotychczas innymi lekami.
Pewne leki prezentują też interakcje z żywnością, tak więc niektóre produkty spożywcze trzeba wyeliminować z diety na czas terapii tymi medykamentami, np. przy tetracyklinach (antybiotyki) rezygnujemy z mleka i jego przetworów, przy Aspirynie z kawy i napojów energetycznych, przy Teofilinie (astma) z papryki czerwonej, tłuszczu i grillowanych potraw, przy żelazie z herbaty i kawy, przy Digoxinie z błonnika, a przy Dormicum z soków cytrusowych. Istnieją też „pozytywne” interakcje, jak np. żelazo i soki cytrusowe z witaminą C.
Dawkowanie, sposób podania i przechowywanie
Leki na receptę powinny być precyzyjnie dawkowane przez lekarza, który dodatkowo wyjaśni jak stosować dany lek np. sterydy brać rano, w trakcie posiłku. Niektórych nie powinno się brać na noc, np. Jumex, Segan w chorobie Parkinsona, gdyż powodują zaburzenia snu i bezsenność.
Leki są podawane różnymi drogami – doustną (np. tabletki, krople), przezskórną (maści, podskórnie zastrzyki np. insulina), domięśniową i dożylną (zastrzyki), doodbytniczą (czopki, maści) dopochwową (globulki, czopki, maści) oraz wieloma innymi.
Leki powinny być przechowywane zgodnie z zaleceniem producenta, np. niektóre probiotyki i antybiotyki w lodówce, inne zaś leki mają być chronione od światła, wilgoci, powietrza, wysokiej i niskiej temperatury.
Stosowanie w ciąży i laktacji
Większości leków nie powinno się stosować w ciąży ze względu na ich teratogenne właściwości (wady u płodów) i ryzyko wywołania akcji porodowej. Niektóre leki, jak np. przeciwpadaczkowe, należy zażywać w ciąży z uwagi na zapobieganie urazom i uszkodzeniom. Po porodzie trzeba karmić piersią, aby minimalizować objawy zespołu abstynencyjnego u dziecka. Leki te w pewnym stopniu przenikają do mleka matki. Jeżeli na ulotce nie ma informacji na temat tego czy dany lek wolno przyjmować w ciąży, trzeba skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.
Wpływ na zdolność kierowania pojazdami i maszynami
Narkotyki, środki przeciwbólowe i stosowane w psychiatrii (Relanium, Fluoksetyna (Prozac), Sedam, Andepin, Atarax i inne) powodują upośledzenie reakcji. Niektóre powodują zaburzenia widzenia, senność i uniemożliwiają poprawną ocenę sytuacji. Z kolei leki, takie jak Aviomarin, czy Amertil (Cetirizine – alergie) mogą powodować senność i niezdolność do kierowania pojazdami.
Jeżeli leki są stosowane prawidłowo, zwykle nie ujawniają działań niepożądanych. Jednak by odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście są dobrze stosowane, należy mieć podstawową wiedzę na ich temat. Po to są właśnie dołączane do nich ulotki. Nie przerywajmy terapii jedynie z powodu lepszego pozornie samopoczucia. Starajmy się zatem uzupełniać swoją wiedzę o medykamentach, gdyż niekiedy może ona uratować czyjeś zdrowie i życie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
