Jakie są przyczyny narkomanii?
Okres dorastania jest najtrudniejszym okresem w życiu każdego człowieka. Wkracza się w rzeczywistość, która nie zawsze się nam podoba. Jest to okres konfrontacji wyobrażeń o świecie, przyjaźni, miłości z bolesnym zazwyczaj stanem realnym i akceptowania tego, że życie nie jest jedynie pasmem przyjemności i radości.
Przyczyn sięgania po narkotyki jest zawsze wiele i nie można wyodrębnić tej jednej właściwej. Najczęściej po narkotyki sięgają ludzie młodzi, którzy odczuwają:
- brak poczucia bezpieczeństwa,
- osamotnienie,
- presję kolegów,
- zawód miłosny,
- niemożność sprostania obowiązkom w domu i szkole,
bądź też z innych przyczyn, m.in.:
- zaimponowania,
- przypodobania się grupie towarzyskiej,
- przeżycia ryzyka,
- chęci dobrej zabawy,
- poczucia się dorosłym,
- ucieczki od stawianych wymagań.
Zobacz też: Jak leczyć narkomanię?
Jaki wpływ na narkomanie mają stosunki rodzinne?
Przyczyn uzależnienia od narkotyków upatruje się przede wszystkim w braku zaspokojenia potrzeb. Chłód, obojętność, rygoryzm rodziców, samotność dziecka, brak norm, prowadzą do deprywacji, która najczęściej przejawia się różnego rodzaju lękami przeszkadzającymi w normalnym rozwoju osobowości. Dlatego jedną z przyczyn sięgania po narkotyki przez młodzież jest właśnie zły klimat domu rodzinnego oraz brak więzi z rodzicami i rodziną: zły przykład rodziców, rozkład pożycia małżeńskiego, poniżanie dziecka, brak zainteresowania dzieckiem lub nadopiekuńczość, faworyzowanie innych dzieci, nietolerancja i zbyt duża ingerencja w jego życie, brak pochwały i zachęty, wygórowane wymagania i oczekiwania, brak dyscypliny lub jej nadmiar, brak uznania i nieustająca krytyka. Główną przyczyną narkomanii w takich rodzinach jest brak zaspokojenia podstawowych potrzeb, jakie powinna zapewnić rodzina, tj. potrzeby bezpieczeństwa i miłości. Są to potrzeby dominujące w procesie rozwoju dziecka i niezaspokojone mogą doprowadzić do znalezienia substytutu ich zaspokojenia, jakim jest w początkowym stadium narkotyk i przynależność do jakiejś subkultury.
Jak wpływa najbliższe otoczenie?
Analizując przyczyny sięgania po narkotyki, należy wspomnieć jeszcze o problemie naśladownictwa. Młodzi ludzie sięgają po narkotyki m.in. dlatego, że robią to starsi. Oglądając filmy przedstawiających młodzieżowych idoli, czytając o muzykach z młodzieżowych zespołów, często są wręcz zachęcani do brania narkotyków, aby móc poczuć się kimś lepszym. Branie narkotyków jest traktowane jako swoisty warunek osobistego i zawodowego sukcesu.
Szkoła jest obecnie miejscem, w którym dzieci po raz pierwszy spotykają się nie tylko z osobami biorącymi narkotyki, ale także z tymi, którzy je sprzedają. Na całym świecie środki odurzające są towarem, na którym można bardzo dobrze zarobić. Dealerzy handlują narkotykami, stojąc pod szkołami, a jeszcze częściej wykorzystują uczniów jako dystrybutorów.
Zdaniem B. Urbana jednym z ważnych czynników narkotyzowania się przez młodzież jest postęp medycyny. Postęp powoduje, że na świat przychodzi więcej dzieci odpornych , które mają większe trudności w przystosowaniu się do warunków środowiska naturalnego i społecznego. Brak umiejętności radzenia sobie rodziców i nauczycieli w procesie wychowania takich dzieci powoduje, że od wczesnych lat stanowią one problem społeczny. Kończy się to wejściem młodego człowieka na drogę przestępstwa, któremu często towarzyszą narkotyki.
Zobacz też: Jak rozpoznać, że ktoś zażywa narkotyki?
Co powinno zaniepokoić rodziców?
Dziecko zwykle ukrywa przed dorosłymi pierwsze próby sięgnięcia po narkotyki. Wszelkie niepokojące zmiany łatwiej jest zauważyć, jeśli rodzic ma z dzieckiem dobry kontakt, wiele ze sobą rozmawiają i dużo czasu spędzają razem. Rodzice powinni jednak pamiętać, że niektóre zachowania i postawy mogą mieć inne przyczyny: kłopoty szkolne lub rodzinne, zranione uczucia, niepowodzenia w kontaktach z rówieśnikami i wiele innych – należy je traktować równie poważnie i starać się pomóc dziecku je rozwiązać.
Jakie są zmiany w zachowaniu?
Zmiany w zachowaniu:
- nagłe zmiany nastroju i aktywności, okresy wzmożonego ożywienia przeplatane ze zmęczeniem i ospałością;
- nadmierny apetyt lub brak apetytu;
- spadek zainteresowania ulubionymi zajęciami;
- pogorszenie się ocen, wagary, konflikty z nauczycielami;
- izolowanie się od i innych domowników, zamykanie się w pokoju, niechęć do rozmów;
- częste wietrzenie pokoju, używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza;
- wypowiedzi zawierające pozytywny stosunek do narkotyków;
- bunt, łamanie ustalonych zasad, napady złości, agresja;
- nagła zmiana grona przyjaciół, zwłaszcza na starszych od siebie;
- niewytłumaczone spóźnienia, późne powroty lub też spędzanie nocy poza domem;
- kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu, trudno wytłumaczalny przypływ gotówki;
- tajemnicze krótkie rozmowy telefoniczne, nagłe wyjścia.
Jakie są zmiany w wyglądzie zewnętrznym?
Zmiany w wyglądzie zewnętrznym:
- nowy styl ubierania się;
- spadek ciężaru ciała, częste przeziębienia, przewlekły katar, krwawienie z nosa, bóle różnych części ciała, zaburzenia pamięci oraz toku myślenia;
- przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice;
- bełkotliwa, niewyraźna mowa;
- słodka woń oddechu, włosów, ubrania, zapach alkoholu, nikotyny, chemikaliów;
- ślady po ukłuciach, ślady krwi na bieliźnie;
- brak zainteresowania swoim wyglądem i nieprzestrzeganie zasad higieny.
Zobacz też: Narkomania
Co każdy rodzic wiedzieć powinien?
Może się zdarzyć, że pomimo najlepszych starań ze strony rodziców, dziecko sięgnie po narkotyki. Rodzic nie może wtedy:
- wpadać w panikę i przeprowadzać zasadniczych rozmów z dzieckiem, kiedy jest ono pod wpływem środka odurzającego;
- udawać, że to nie prawda, nie wierzyć w przedstawione fakty, bezgranicznie ufać dziecku;
- usprawiedliwiać dziecka, szukając winy w sobie lub np. złym towarzystwie;
- wierzyć zapewnieniom dziecka, że ma kontrolę nad narkotykami i że samo sobie poradzi z tym problemem;
- nadmiernie ochraniać dziecka przed konsekwencjami używania narkotyków, np. pisać usprawiedliwienia nieobecności w szkole spowodowanych złym samopoczuciem po zażyciu środków odurzających, spłacać długów dziecka.
Jak powinni zareagować rodzice?
Rodzic powinien koniecznie:
- wysłuchać dziecko i spokojnie z nim porozmawiać;
- zastanawiać się, dlaczego dziecko sięga po narkotyki, czy powody nie są związane z sytuacją w rodzinie, a jeśli tak, to pomyśleć, co można zmienić;
- działać! Nie liczyć na to, że problem sam się rozwiąże, szukać pomocy u specjalistów;
- wspólnie ze specjalistą i z dzieckiem ustalić reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegać;
- stosować zasadę „ograniczonego zaufania”, starać się zawsze wiedzieć, gdzie jest dziecko i co robi.
To trudny problem dla całej rodziny, dlatego wszyscy jej członkowie powinni szukać pomocy u terapeuty, a także doświadczeń innych rodzin, które miały podobne problemy.
Zobacz też: Dlaczego ludzie biorą narkotyki?
Fragment pochodzi z książki "Pomóż uzależnionym!", autor Marian Łakomski (wydawnictwo Impuls, Kraków 2007). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna u redakcji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
