Pierwszy krok – rozpoznanie uzależnienia od nikotyny
We współczesnej psychiatrii do rozpoznania uzależnienia od nikotyny wystarczają kryteria kliniczne. Dokładnie zebrany wywiad i badanie przedmiotowe są w warunkach porady lekarskiej czy konsultacji psychologicznej wystarczające, aby sformułować rozpoznanie (hipotezę ostateczną rozpoznania uzależnienia od nikotyny) i zaproponować metody korekcji zaburzenia i leczenia.
Nie każdy „pali” tak samo
Rozpoznanie nie jest jednak samowolną i indywidualną decyzją lekarza. Ulega ono obiektywizacji przez ocenę siły uzależnienia za pomocą różnych skali klinicznych. Rozpoznanie postawione z wykorzystaniem kryteriów klinicznych umożliwia stwierdzenie zaburzenia lub wykluczenie. Nie ocenia jednak „siły” intensywności uzależnienia. Skale kliniczne okazują się tu bardzo pomocne, zwłaszcza, że są proste do wykonania przez lekarza.
Istnieją znaczne różnice między psychiatrami a psychologami klinicznymi w podejściu do standaryzowanych narzędzi pomiaru. Wynika to zarówno z innego wykształcenia formalnego specjalistów w obu dziedzinach, ale też i z innego przeznaczania narzędzi psychometrycznych stosowanych w psychologii i w psychiatrii (gdzie pełnią funkcję narzędzi przesiewowych i pomocniczych).
Testy psychologiczne
Kwestionariusze oceny w psychiatrii skonstruowane są w analogiczny sposób, jak narzędzia oceny psychiki stosowane przez psychologów. Narzędzia te mają zazwyczaj określoną rzetelność (reliability) i trafność (validity). Testy psychologiczne zaadoptowane do warunków polskich przez Pracownię Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego mają precyzyjnie wyliczoną rzetelność i wszystkie rodzaje trafności, są wystandaryzowane i znormalizowane. Skale oceny stosowane w psychiatrii często nie mają tak precyzyjnie sformułowanej charakterystyki psychometrycznej.
Zobacz też: Neurofizjologiczne mechanizmy uzależnienia od nikotyny
Kryteria psychiatryczne uzależnienia od nikotyny
Kwestionariusze i skale stosowane przez psychiatrów nie zawsze są wystandaryzowane i znormalizowane, co według niektórych podważa ich wiarygodność kliniczną. Jednocześnie skale te i kwestionariusze służą zazwyczaj w praktyce klinicznej do oceny nasilenia zaburzenia u poszczególnych chorych oraz postępu terapii i spełniają dobrze swoją praktyczną funkcję.
Dobrze opracowane skale psychiatryczne powinny być bardzo zróżnicowane i uwzględniać wiele kategorii. Takie skale pozwalają na odpowiednie pogrupowanie osób badanych i wyłonienie niejednorodności lub złożoności danego problemu. Taka różnorodność testu zapewnia lepszą trafność i rzetelność narzędzia diagnostycznego, eliminując odpowiedzi przypadkowe. Stanowi to właściwie ekwiwalent wielokrotnego badania i zmniejsza szansę popełnienia błędu. Jednym z powszechnie poważanych i akceptowanych testów zarówno przez psychologów, jak i psychiatrów jest Testu Uzależnienia od Nikotyny Fagerströma.
Zobacz też: Co dzieje się z nikotyną w naszym organizmie?
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Zespół uzależnienia od nikotyny – ujęcie interdyscyplinarne”; Rozdział 2. Psychometryczny pomiar uzależnienia od nikotyny.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
