Jak poprawnie udzielić pierwszej pomocy?

Nagłe zatrzymanie krążenia to jedna z głównych przyczyn zgonów ludzi na całym świecie. Dochodzi do niego na skutek nieprawidłowej pracy serca tzw. arytmii, rozległego niedokrwienia mięśnia sercowego (zawał), a także np. z powodu tonięcia lub ciężkich urazów. W każdym z tych przypadków możliwe jest przeżycie, jeśli tylko w porę dotrze do nas pomoc…

Algorytm resuscytacji krążeniowo-oddechowej, opracowany przez Europejską Radę Resuscytacji jest bardzo prosto i klarownie przedstawiony – nie tylko w formie tekstowej, ale i czytelnego wykresu. Stąd też łatwo przyswoić informacje i wytyczne dotyczące właściwego udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej.

Reanimacja a resuscytacja – czy to się różni?

Zarówno pojęcie reanimacji i resuscytacji właściwie ze sobą kojarzymy, przypisując im znaczenie medyczne, związane stricte z ratowaniem życia. To bardzo dobrze. Jednak gwoli ścisłości, nie mają one tego samego znaczenia. Reanimacja jest przywróceniem parametrów życiowych, takich jak tętno, oddech i świadomość, a więc powrotem funkcji układu krążenia, oddechowego i nerwowego. Natomiast resuscytacja prowadzi do przywrócenia oddechu i krążenia, bez odzyskania świadomości, na skutek naszych działań ratowniczych.

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne – co to takiego?

BLS = Basic Life Support, czyli podstawowe zabiegi resuscytacyjne lub podstawowe zabiegi ratujące życie, to czynności pozwalające bezprzyrządowo, za wyjątkiem środków ochrony osobistej (maseczki, rękawiczek), na utrzymywanie drożności dróg oddechowych oraz podtrzymywanie oddychania i krążenia. Jest to zestaw czynności i manewrów pozwalających na przywrócenie i utrzymywanie u poszkodowanego oznak życia. Lekarze i ratownicy medyczni mogą przyrządowo udrażniać drogi oddechowe np. poprzez intubację dotchawiczą lub założenie maski krtaniowej.

Udzielanie pierwszej pomocy dorosłemu

Jak sprawdzić reakcje poszkodowanego?

Jeśli zamierzasz sprawdzić reakcje poszkodowanego, upewnij się czy Ty, poszkodowany i reszta uczestników zdarzenia jesteście bezpieczni. Zwróć uwagę, czy nie zagrażają wam nadjeżdżające samochody, strzelanina, pożar, ulatniające się gazy. Po zagwarantowaniu sobie i innym bezpieczeństwa, podejdź do poszkodowanego od przodu (od nóg poszkodowanego). Uklęknij przy nim, chwyć za ramiona i delikatnie nimi poruszaj, pytając np.: „Czy pan mnie słyszy?”. Jeśli poszkodowany nam odpowie na pytania, wówczas wspieramy go rozmową, pytamy co dolega, co się stało i wzywamy pogotowie ratunkowe.
Pomagamy mu wybrać wygodną pozycję, gdy nie ma urazów lub np. pozycję na boku, gdy czuje mdłości lub wymiotuje.

Jeśli poszkodowany nie reaguje:

Wołamy o pomoc

Jeśli jesteś sam, wołaj głośno o pomoc. Natomiast gdy wokoło są przechodnie, gdyż jesteś np. w mieście czy centrum handlowym, poproś kogoś o pomoc. Wytypuj konkretną osobę i wskaż na nią: „Pani mi pomoże, proszę podejść!” Sprawdzamy położenie poszkodowanego i w razie potrzeby odwracamy do z pozycji na brzuchu, do pozycji leżącej na plecach.

Jak odwrócić poszkodowanego z brzucha na plecy?

1. Układamy kończyny górne poszkodowanego wzdłuż jego głowy.
2. Kończyny dolne poszkodowanego nieznacznie odsuwamy do siebie.
3. Klęcząc po prawej stronie poszkodowanego, wsuwamy prawą rękę pod kończynę górną prawą poszkodowanego, w kierunku do karku poszkodowanego. Chwytamy poszkodowanego za kark.
4. Lewą rękę przekładamy pod lewe udo poszkodowanego i układamy ją na prawym udzie ofiary, za które go chwytamy.
5. Wykorzystując ciężar swojego ciała i siłę mięśni naszych kończyn górnych, odwracamy poszkodowanego na plecy, wykonując ruch odwracający od siebie (robimy „krok” w pozycji klęczącej i obracamy poszkodowanego), jednocześnie zwracając uwagę na to by poszkodowany nie uderzył głową o podłoże. Cały czas podtrzymujemy go za kark i w okolicy uda.
6. Po odwróceniu, wyjmujemy ręce spod ciała poszkodowanego i przystępujemy do skontrolowania jego stanu.

Odwracanie poszkodowanego z brzucha na plecy

Fot. www.mp.pl

Udrażniamy drogi oddechowe

Przystąp do udrożnienia dróg oddechowych. Pamiętaj, że osobę poszkodowaną powinieneś odwrócić na plecy, a następnie usunąć ciała obce z ust poszkodowanego, jeżeli one wystają i są widoczne (nie wkładamy palców do buzi poszkodowanego, ponieważ może to sprowokować wymioty lub przygryzienie palca).

Później odchyl głowę do tyłu poprzez położenie jednej ręki na czole i uniesienie żuchwy poprzez umieszczenie na niej opuszków palców drugiej ręki. Przyłóż swoje ucho do ust poszkodowanego, swoją twarz zwróć w kierunku jego klatki piersiowej.

Co to jest prawidłowy oddech, jak go sprawdzić?

Utrzymując drożność dróg oddechowych poprzez odgięcie głowy, sprawdź oddech w następujący sposób, jednocześnie:

• wzrokiem – sprawdź czy klatka piersiowa się unosi
• słuchem – przystaw ucho do ust poszkodowanego i nasłuchuj oddechu
• czuciem – staraj się wyczuć ruch powietrza z ust poszkodowanego na swoim policzku

W pierwszych chwilach po zatrzymaniu krążenia, poszkodowany może słabo oddychać tzn. jego oddech jest ledwo wyczuwalny i spowolniony lub wykonywać pojedyncze, głośne westchnięcia, przypominające sporadyczne sapanie, westchnienie po dłuższej pauzie. Nie wolno ich mylić z prawidłowym oddechem.

Na ocenę oddechu wzrokiem, słuchem i czuciem przeznacz 10 sekund. Jeśli masz wątpliwości do tego, czy oddech jest prawidłowy – działaj tak jakby nie był prawidłowy. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha, układamy go w pozycji na boku:

W kolejnej sytuacji, zakładamy, że nasz poszkodowany nie oddycha. Następnym krokiem w ratowaniu jest wezwanie pomocy.

W jaki sposób powiadomić służby ratownicze?

Jeśli oddech jest nieprawidłowy, zleć swojemu pomocnikowi zadzwonienie po pogotowie, a gdy jesteś sam, to Ty dzwonisz po pomoc, udajesz się po nią do najbliższych mieszkań lub zatrzymujesz jakiś samochód, jeśli jesteś blisko drogi.

Numery alarmowe:
112 (europejski numer alarmowy)
999 (pogotowie ratunkowe)

Poprawne zgłoszenie:

1. Przedstaw się!
2. Powiedz gdzie jesteś (podaj jakieś punkty orientacyjne)!
3. Powiedz co się stało i opisz stan poszkodowanego (np. kobieta 34 letnia, nie oddycha, ma ranę na głowie i sińce pod oczami). Poinformuj że przystępujesz do ratowania!
4. Dyspozytor zada jeszcze parę pytań. Odpowiadaj na nie cierpliwie!
5. Dyspozytor to osoba wykwalifikowana: lekarz, pielęgniarka lub ratownik medyczny, więc udzieli Ci również niezbędnych wskazówek do postępowania, a Twoje odpowiedzi pomogą w doborze odpowiedniego zespołu i karetki!
6. PAMIĘTAJ, ŻE DYSPOZYTOR PIERWSZY ODKŁADA SŁUCHAWKĘ!

Jak najlepiej wykonać uciski klatki piersiowej?

Po wezwaniu pomocy wykwalifikowanej, przystąp do uciskania klatki piersiowej. Wytyczne zwracają szczególną uwagę na ich prawidłowe wykonywanie. Zrób to w następujący sposób:

• uklęknij obok poszkodowanego
• ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego i dołóż swoją drugą rękę na położony wcześniej nadgarstek 
• zapleć palce obu rąk i upewnij się czy nie uciśniesz żeber, nadbrzusza czy dolnego końca mostka
• wyprostuj łokcie i pochyl się nad poszkodowanym, staraj się utrzymać ramiona prostopadle do mostka – wtedy mniej się zmęczysz – i uciskaj klatkę piersiową na głębokość do 5 cm
• po każdym uciśnięciu, zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając rąk od mostka
• częstotliwość ucisków powinna wynosić 100/minutę, czyli jednorazowo wykonujesz 30 uciśnięć – uciski licz głośno aby się nie pomylić
• okres uciskania i zwalniania ucisku powinien być taki sam
• po 30 uciskach... 

...Kolej na oddechy ratownicze...

• połącz uciśnięcia z oddechami ratowniczymi
• przed wpuszczeniem powietrza do ust poszkodowanego powtórnie udrożnij drogi oddechowe, co było opisane wyżej
• następnie zaciśnij skrzydełka nosa poszkodowanego kciukiem i palcem wskazującym ręki umieszczonej na czole
• pozostaw usta otwarte, jednocześnie unosząc żuchwę opuszkami drugiej ręki
• weź normalny wdech (taki jak Ty normalnie oddychasz) i szczelnie obejmij usta poszkodowanego swoimi ustami, lub umocuj maseczkę w ustach poszkodowanego i obejmij ją ustami
• upewnij się, że nie ma przecieku powietrza i wdmuchuj powietrze do ust poszkodowanego przez około sekundę – jak przy normalnym oddychaniu, obserwując jednocześnie ruchy klatki piersiowej – czy się unosi (taki oddech jest efektywny) 
• utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj czy podczas wydechu opada klatka piersiowa
• i jeszcze raz wdmuchnij w usta poszkodowanego powietrze

Kontynuuj uciski klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 ucisków do 2 oddechów ratowniczych (30:2)

• przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, gdy zacznie on prawidłowo oddychać – w innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.

Jeżeli wykonany pierwszy oddech ratowniczy nie powoduje uniesienia się klatki piersiowej jak przy normalnym oddychaniu, wykonaj następujące czynności:

• sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce
• sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie żuchwy jest prawidłowe
• nie wykonuj więcej niż dwie próby wdmuchania powietrza.

Jeżeli na miejscu zdarzenia jest was dwoje, zmieniajcie się co 1 lub 2 minuty w celu zmniejszenia zmęczenia.

Parę ciekawostek...

Jeśli poszkodowanemu powrócił oddech po samym udrożnieniu dróg oddechowych lub po którymś z cykli resuscytacji – połóż go w pozycji bezpiecznej na boku, ale nie zapomnij o sprawdzaniu oddechu co kilka minut!!!

Jeśli oddech jest znowu niewyczuwalny, bądź gotowy do podjęcia powtórnej RKO.

Same uciśnięcia klatki możesz wykonać, gdy nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonać oddechów (zakrwawione usta, odrażający wygląd spowodowany urazem).
Uciski wykonuj bez przerwy z częstotliwością 100/minutę.

Wyjątkowo RKO zaczynamy 5 oddechami ratowniczymi w przypadku osób, u których doszło do zatrzymania oddechu w wyniku tonięcia i z urazami wielonarządowymi.
5 oddechów ratowniczych otwiera także algorytm postępowania resuscytacyjnego u dzieci.

Resuscytację kontynuuj do czasu:

• czasu przybycia służb medycznych i przejęcia przez nich działań
• gdy poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać
• gdy ulegniesz wyczerpaniu

Pamiętaj, że nieudzielenie pomocy w naszym kraju jest karalne. Pomocą jest już nawet samo zadzwonienie po pogotowie.

4 minuty życia - to czas na przywrócenie oddechu, po 4 – 5 minutach już dochodzi do
obumarcia nieregenerujących się komórek mózgowych – zależą od nas!

Złote 10 minut - to czas w którym powinna pojawić się pomoc wykwalifikowana.
Złota godzina - czas w którym osoba poszkodowany powinien znaleźć się w szpitalu.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!