Chyba nie ma na świecie osoby, która nie miałaby nigdy czkawki. Dopada nas w mało oczekiwanych sytuacjach i bywa niezwykle męcząca. Ale dlaczego w ogóle czkawka się pojawia? Kiedy może nas niepokoić? I jak sobie z nią poradzić? Na te pytania postaram się przystępnie odpowiedzieć.
Lekcja anatomii...
Nasz korpus dzielimy na jamę klatki piersiowej i jamę brzuszną. Oddzielone są one od siebie specyficznym mięśniem, jakim jest przepona. Dzięki niej możliwe jest oddychanie. Biorąc wdech, nasza przepona kurczy się, powiększa się objętość klatki piersiowej, płuca napełniają się powietrzem, a przy wydechu następuje jej rozkurcz – klatka piersiowa zmniejsza objętość, płuca się opróżniają z powietrza. Przepona kurczy się dzięki impulsom nerwowym. Przeponę unerwia nerw błędny – najdłuższy nerw czaszkowy, mający swój początek w mózgowiu.
Mechanizm czkawki
Czkawka pojawia się wówczas, gdy nerw błędny zostanie podrażniony. Przepona wtedy nagle się kurczy, a to z kolei jest przyczyną częściowego i gwałtownego przytkania się głośni (cześci krtani w której powstaje dźwięk), co przez nas jest słyszane jako specyficzny, niekoniecznie przyjemny dla ucha, odgłos czkawki.
Przyczyny powstawania czkawki
Zwykle przyczyny czkawki związane są z nagłym wypełnieniem żołądka, a więc na skutek szybkiego i łapczywego jedzenia oraz spożywania obfitych posiłków. Może się także pojawić na skutek napięć emocjonalnych, stresu i okazjonalnego większego spożycia alkoholu. Taka czkawka trwa krótko – od kilku minut do godziny. Jeżeli natomiast jej czas trwania jest dłuższy niż dwie doby – wówczas mówimy o czkawce przewlekłej, znacznie uprzykrzającej funkcjonowanie. Może ona zafundować nam dodatkowe dolegliwości w postaci zmęczenia, złego samopoczucia, bezsenności, depresji, utrudnienia spożywania pokarmów i związanego z tym obniżenia masy ciała.
Czkawka objawem chorób
Czkawka przewlekła, o której była mowa wyżej stanowi objaw, który występuje w różnych schorzeniach. Oto dolegliwości, którym czkawka towarzyszy:
- choroby układu nerwowego (np.: wodogłowie, udary, zapalenie nerwów, guzy mózgu, stwardnienie rozsiane, )
- zaburzenia metaboliczne (np.: cukrzyca, mocznica, za niski poziom sodu we krwi)
- choroby w obrębie szyi i klatki piersiowej (np.: guzy w obrębie szyi i klatki piersiowej, zapalenia płuc i opłucnej, powiększone węzły chłonne, zawał serca, refluks żołądkowo-przełykowy, przepuklina przeponowa)
- nieprawidłowości w narządach jamy brzusznej (np.: rozdęcie, rak, wrzody żołądka, choroby trzustki, powiększenie wątroby, śledziony, kamica pęcherzyka żółciowego, zapalenie otrzewnej, niedrożność jelit)
Czkawka przewlekła może również może wystąpić w przypadku stale trwającego i narastającego stresu lub innych obciążeń psychicznych. Dodatkowo do jej wystąpienia usposabia jeszcze przyjmowanie leków, jak np. psychotropy, cytostatyki, sterydy oraz używki – alkohol i nikotyna.
Jak sobie radzić z czkawką?
Każdy z nas zna przynajmniej jeden sposób niwelowania tego objawu. Najsłynniejsze z nich to wypicie „duszkiem” wody, spożycie łyżeczki cukru oraz przestraszenie. Picie wody i zjedzenie cukru wiąże się z odwróceniem uwagi od czkawki, natomiast jeżeli ktoś nas „porządnie” przestraszy, wówczas dochodzi do odruchowego skurczu mięśni, w tym też przepony, po czym następuje ich rozluźnienie – a to z kolei „uspokaja” przeponę. Niektórzy polecają wypicie ciepłego płynu (co często pomaga), klepanie po plecach, położenie na brzuchu worka z lodem oraz spożycie łyżeczki soku cytrynowego. Innym jeszcze sposobem na uporczywą czkawkę jest „oddychanie dwutlenkiem węgla”. Można to wykonać przykładając na usta i nos torebkę papierową i wykonać kilka oddechów w takim „systemie”.
Źródła:
Szczeklik A., Gajewski P., Choroby wewnętrzne kompendium medycyny praktycznej 2009, Medycyna Praktyczna, Kraków 2009
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
