Droga od papierosa przez przyjemność do uzależnienia
Podanie nikotyny pobudza dopaminergiczny układ nagrody w mózgu. Powstaje poczucie zadowolenia z palenia papierosa. Do czasu wypalenia całego papierosa dochodzi już do desensytyzacji receptora nikotynowego. W chwili, gdy receptory odzyskują swoją wrażliwość na nikotynę, dopamina przestaje się wydzielać, pojawia się psychofizjologiczny fenomen głodu nikotynowego. Prawdopodobnie zachodzi to w ciągu 45 minut. Jedynym sposobem dostarczenia kolejnej porcji przyjemności jest ponowne wypalenie papierosa.
Palacz czuwający 16 godzin na dobę wypala średnio 20 papierosów, czyli co około 45 minut. Prawdopodobnie dlatego w jednej paczce jest 20 papierosów, co zabezpiecza minimalną dzienną skuteczną dawkę nikotyny.
W nocy palacz zazwyczaj nie wypala papierosa, stąd rano, przy nadmiernym pobudzeniu receptorów nikotynowych, głód nikotynowy jest szczególnie silny. Poranne wypalanie papierosa jest jednym z kryteriów zespołu uzależnienia od nikotyny. Osoby bardzo silnie uzależnione budzą się w nocy, aby wypalić papierosa.
Dlaczego paląc czuję się lepiej?
Obserwowany po nikotynie wzrost wydzielania beta-endorfin redukuje u palaczy lęk (nikotyna podana jednorazowo osobie niepalącej indukuje lęk) i może być dodatkowym mechanizmem ważnym w rozwoju uzależnienia.
Zobacz też: W jaki sposób uzależniamy się od nikotyny?
Wzrost wydzielania serotoniny i adrenaliny moduluje nastrój i zmniejsza apetyt. Zmiana metabolizmu tych neuromediatorów po zaprzestaniu palenia jest przyczyną obserwowanego niekiedy przyrostu masy ciała w czasie nikotynowego zespołu abstynencyjnego.
Wpływ nikotyny na receptory nikotynowe w obrębie kory przedczołowej poprawia funkcje poznawcze, co subiektywnie przekłada się na lepszą koncentrację uwagi i poczucie bardziej sprawnego myślenia.
Indywidualizm uzależnienia
Wykazano, że różnice w budowie enzymu metabolizującego nikotynę (cytochrom CYP2A6) związane są z rozwojem uzależnienia od nikotyny (70–80% nikotyny metabolizowane jest przez ten enzym).
Wyróżniono palaczy szybko metabolizujących nikotynę i wolno metabolizujących nikotynę, co jest związane z aktywnością enzymu CYP2A6. Osoby posiadające mniej aktywny enzym CYP2A6 mają dłuższy okres półtrwania nikotyny w organizmie, rzadziej sięgają po papierosa i mniej dotkliwy u nich jest zespół abstynencyjny.
Szczególnie wolno utleniają nikotynę osoby z niedoborem enzymu CYP2A6 oraz CYP2D6. Są one prawdopodobnie najmniej narażone na rozwój uzależnienia od nikotyny. Stwierdzono również pewne różnice w metabolizmie nikotyny u różnych ras człowieka. Związane jest to z polimorfizmem cytochromu CYP2A6. Wymaga to jednak dalszych badań.
Zobacz też: Co dzieje się z nikotyną w naszym organizmie?
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Zespół uzależnienia od nikotyny – ujęcie interdyscyplinarne”; pod red. Tadeusza Pietrasa i Andrzeja Witusika; rozdział 5. neurofizjologiczne mechanizmy uzależnienia od nikotyny.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
