Choroba ta staje się coraz częstszym problemem wśród społeczeństwa. Dotyczy nie tylko osób po czterdziestce, ale i nastolatków oraz ludzi po dwudziestym roku życia. Tworzenie się kamieni w pęcherzyku żółciowym, ma wiele przyczyn, a główne z nich to styl życia i rodzinne występowanie schorzenia.
Co to jest pęcherzyk żółciowy i gdzie się znajduje?
Pęcherzyk żółciowy to struktura anatomiczna zlokalizowana w dolnych partiach wątroby, rzutująca się kilka centymetrów pod prawym łukiem żebrowym. Pęcherzyk ma kształt gruszki, a dzielimy go na dno, trzon i szyjkę. Do jego wnętrza, z wątroby spływa żółć. Szyjka pęcherzyka przechodzi w przewód pęcherzykowy, który następnie łączy się z przewodem wątrobowym, tworząc razem przewód żółciowy wspólny, uchodzący do dwunastnicy na brodawce Vatera. Brodawka ta, to również miejsce ujścia przewodu trzustkowego, wyprowadzającego sok trzustkowy z enzymami.
Pęcherzyk żółciowy magazynuje żółć, zagęszczając ją. Może w ten sposób pomieścić nawet 60 mililitrów tej wydzieliny.
Jaką rolę w naszym organizmie pełni żółć?
Żółć to zielonkawo-brunatny gęsty płyn, zawierający enzymy umożliwiające trawienie. Zawiera kwasy żółciowe, sole tych kwasów, barwniki (bilirubina), cholesterol, mocznik, minerały, lecytynę i wiele innych. To właśnie ta, bogata w różne związki wydzielina bierze udział w emulgacji tłuszczów, czyli rozbijaniu ich na drobniejsze cząsteczki, które łatwiej przetrawić. Wspomaga też ich wchłanianie oraz bierze udział w przyswajaniu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Z czego tworzą się kamienie?
Kamienie w pęcherzyku żółciowym powstają na skutek nagromadzenia się tych substancji, które wchodzą w skład żółci. Z tego względu podzielono je na:
- cholesterolowe (powstałe z cholesterolu)
- barwnikowe (czyli z bilirubiny)
- mieszane (utworzone z cholesterolu, bilirubiny oraz minerałów, np. wapnia)
Co nas predysponuje do tworzenia się kamieni?
Istnieje kilka głównych czynników predysponujących do rozwinięcia się kamicy pęcherzyka żółciowego. Z pewnością zaliczamy do nich czynnik rodzinny oraz niezdrowy tryb życia. Mamy tu na myśli bogatotłuszczową i ciężkostrawną dietę oraz nadużywanie alkoholu. Istotny udział w procesie tworzenia się kamieni, mają choroby metaboliczne, takie jak hiperlipidemie, cukrzyca i otyłość. Ponadto kamica może być skutkiem długoletniego przyjmowania hormonów (np. antykoncepcja hormonalna) i sterydów.
Jakie objawy daje choroba?
Kamica pęcherzyka żółciowego rozwija się powoli. Daje nam o sobie znać silnym, kolkowym bólem w okolicach prawego podżebrza i nadbrzusza, dlatego określany jako kolka żółciowa. Ból ten potęguje się podczas poruszania się, kichania, kaszlu, śmiania, potrząsania i uderzania. Może też promieniować do okolicy prawej łopatki i na plecy. Do tego bólu mogą dołączać się inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak np. nudności, wymioty, zaparcia stolca i wzdęcia brzucha. Ból pojawia się po spożyciu ciężkostrawnych produktów, zwłaszcza tłustego posiłku oraz po przyjęciu większej ilości alkoholu, silnie stresujących sytuacjach, na skutek ciężkiej pracy fizycznej, nagłych zmianach pozycji ciała oraz nadmiernych ćwiczeniach.
Jeżeli kamień powędruje dalej przewodem żółciowym wspólnym i trafi na brodawkę Vatera, wówczas może dojść do zatkania ujścia przewodu trzustkowego, a to nieduży krok do rozwoju zapalenia trzustki.
Jak diagnozujemy i leczymy kamicę pęcherzyka żółciowego?
Kamienie w pęcherzyku żółciowym najprościej uwidacznia się w badaniu USG (ultrasonograficznym) brzucha. Gdy jest to kolka żółciowa lekarz zleca podanie lekarstw przeciwbólowych i rozkurczowych oraz odpoczynek i post – po to by nie stymulować pęcherzyka żółciowego do wydzielania żółci. Później zezwala się na podaż kleików i kaszek. Ogranicza się zatem podaż tłuszczów i protein.
Inne metody leczenia, to rozbijanie kamieni za pomocą ultradźwięków, litotrypsji lub zewnątrzpochodnej fali uderzeniowej. Ponadto wykorzystuje się rozpuszczanie ich za pomocą kwasu ursodeoksycholowego. Jeżeli kamienie są małe, istnieje opcja usunięcia ich podczas zabiegu endoskopii.
Leczenie chirurgiczne kamicy pęcherzyka, polega na jego usunięciu. Operacja, zwana cholecystektomią, może być wykonywana laparoskopowo lub klasycznie, co zależy od napotkanych warunków anatomicznych i trudności. Takie inwazyjne leczenie, niesie ze sobą ryzyko powikłań, takich jak krwawienie i krwotok, zakażenia rany, sepsa, rozejście się brzegów rany pooperacyjnej oraz skutki znieczulenia, obejmujące zaburzenia oddychania oraz krążenia, a niekiedy również zgon. Jednak pamiętajmy, że nieleczona kamica pęcherzyka prowadzi do:
- zapalenia pęcherzyka żółciowego
- ropniaka pęcherzyka żółciowego
- wodniaka pęcherzyka żółciowego
- żółtaczki
- zapalenia otrzewnej i posocznicy
- raka pęcherzyka żółciowego
Na co trzeba zwrócić uwagę po zabiegu cholecystektomii?
W diecie po usunięciu pęcherzyka żółciowego istotny jest sposób żywienia, o którego zasadach musi poinformować nas lekarz lub dietetyk, przed opuszczeniem szpitala.
Zaleca się ograniczyć potrawy ciężkostrawne oraz tłuszcze, a także zwrócić uwagę na regularne przyjmowanie posiłków, o małej objętości.Rezygnujemy z potraw smażonych, mocno przyprawionych oraz bardzo przetworzonych (konserwy, dania w słoikach, zupki instant), na rzecz świeżych, gotowanych, pieczonych i duszonych. Ograniczamy tłusty nabiał, taki jak śmietana, sery żółte, topione, a zastępujemy je jogurtami, chudymi twarogami i mlekiem. Zaleca się również spożywanie warzyw i owoców, zwłaszcza surowych, gotowanych i pieczonych. Całkowicie należy odstawić alkohol, fast-foody, kawę, kakao, grzyby, zasmażki, dania z majonezem oraz produkty z pełnego ziarna, nasiona, orzechy, ciasta z kremami i dużą ilością tłuszczu oraz warzywa, które doprowadzają do wzdęć: kapusta, kalafior, cebula, jarzyny strączkowe.
Do produktów dozwolonych w diecie po cholecystektomii zaliczamy herbatę, bawarkę, kawę zbożową, dżemy i marmolady z owoców bez pestek, oliwę, margarynę, nieprzetworzoną wędlinę i ryby, gotowane (pieczone lub też duszone) ryby, mięso cielęce, drobiowe, wołowe i z królika, białe pieczywo (głównie chleb lecytynowy), miód, sucharki, lane ciasto, biały makaron nitki, ziemniaki, lane ciasto kasze, musy owocowe, kisiele, wywary warzywne i łagodne, ziołowe przyprawy. Każdy nowy produkt włączony do swojej diety, należy uzgodnić z lekarzem, który opiekuje się pacjentem po zabiegu.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
