Większa część społeczeństwa mylnie interpretuje pojęcie i istotę skoliozy. Potocznie uważa się, ze jest to jedynie boczne skrzywienie kręgosłupa.
Tak naprawdę skolioza to deformacja w trzech płaszczyznach ciała i zarówno są to skrzywienia boczne, jak i zaburzenia fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, rotacje kręgosłupa (skręcania) i torsje (deformacje kręgów), objawiające się w odcinku piersiowym jako garb żebrowy, a w lędźwiowym – wał lędźwiowy.
Kręgosłup
Nasz kręgosłup ma charakterystyczne, fizjologiczne skrzywienia – lordozy – szyjną i lędźwiową oraz kifozy – piersiową i krzyżową. Jest „podwójnie esowaty”. Takie wygięcia kręgosłupa warunkują nasze prawidłowe, dwunożne poruszanie się. Zbudowany jest z około 32 kręgów, a podzielony jest na pięć odcinków (szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, guziczny).
Objawy skolioz:
- zmiany radiologiczne
- pochylanie głowy
- różna wysokość barków
- wystające łopatki lub ich asymetria
- asymetria klatki piersiowej, zbite, równoległe żebra
- różna wysokość bioder
- zaburzona proporcja tułowia do kończyn
- zaburzenia mechaniki oddychania (infekcje) i trudności w poruszaniu się
- ból
Diagnostyka:
Rozpoznanie skoliozy opiera się na wykonaniu zdjęcia Rtg kręgosłupa i jego analizie. Na jego podstawie można obliczyć stopień skrzywienia kręgosłupa (kąt Cobba) i m. in ocenić stopień jego uszkodzenia, dojrzałość kostną (test Rissera) oraz ryzyko i dynamikę progresji (pogłębienia się deformacji) i rokowanie. Wykorzystuje się także techniki komputerowe. W badaniu lekarskim istotny jest tzw. test Adamsa, który polega na tym, że mały pacjent stopniowo się schyla ze złączonymi rękami, a lekarz obserwuje jego plecy i dokonuje różnych pomiarów. Ponadto zbierany jest wywiad oraz badane są przeróżne odruchy np. neurologiczne. Badanie jest wykonywane w spokojnych, intymnych warunkach. Dziecko jest rozebrane do bielizny, po to by uniknąć garbienia się na skutek skrępowania.
Leczenie:
Leczenie zależy od stopnia skrzywienia. W nieznacznych skoliozach, bardzo pomaga prawidłowa rehabilitacja. Wykorzystuje się głównie leczenie ruchem (rozciąganie mięśni, ćwiczenia w basenie rehabilitacyjnym) i fizykoterapię, która ma za zadanie przygotować mięśnie do ćwiczeń (ciepłe okłady żelowe, aquavibron, masaż). Stosuje się także leczenie gorsetem, który trzeba nosić przez prawie cały dzień. Metodami rehabilitacyjnymi w terapii skolioz są np. metoda Karskiego, Dobosiewicz, PNF i inne.
Jeżeli skrzywieniom towarzyszą dolegliwości bólowe, wówczas podaje się odpowiednie leki. Leczenie skoliozy może być też operacyjne. Jest ono wskazane gdy kąt Cobba jest większy niż 40°, skrzywienia szybko się pogłębiają oraz występują silne bóle.
Co to jest choroba Scheuermanna?
Choroba Scheuermanna (młodzieńcza kifoza) to deformacja powstająca przed okresem pokwitania, między 10 a 14 rokiem życia, częściej u chłopców. W głównej mierze dotyczy odcinka piersiowego. Przyczyny jej powstawania nie zostały jeszcze poznane. Na skutek patologicznych zmian w kościach („jałowa martwica”) dochodzi do powstania tzw. pleców okrągłych. Zmiany zajmują kilka kręgów, a nie wszystkie. Choroba nie daje o sobie prędko znać. Pierwszymi objawami są bóle odcinka kręgosłupa, w którym zlokalizowana jest zmiana, jak również jego okolic. Dolegliwości nasilają się w pozycji stojącej lub pochylonej, a ustępują w pozycji leżącej. Jest leczona za pomocą rehabilitacji lub operacyjnie.
Na co zwrócić uwagę dziecku z chorobą Scheuermanna?
Dziecko, które ma zdiagnozowaną chorobę Scheuermana niestety, ale musi podporządkować się pewnym zasadom. Rodzice powinni pomagać dziecku w ich przestrzeganiu poprzez obserwację i doradzanie. Trzeba zwrócić uwagę na:
- kontrolę postawy
- stworzenie zdrowych warunków do snu i wypoczynku
- w czasie wolnym, jak i po powrocie ze szkoły dziecko musi odpoczywać w pozycji leżącej z ugiętymi w kolanach nogami i dociśniętymi barkami
- do odrabiania lekcji konieczne jest zaopatrzenie dziecka w krzesło, które zapewni prawidłowe oparcie plecom i położenie stóp na podłodze (nogi nie mogą „wisieć”)
- łóżko dziecka, które powinno być płaskie, nie za twarde, z małą poduszką
- zasypianie z nieco ugiętymi kończynami dolnymi
- ćwiczenia rozciągające, zarówno przed snem jak i po jego zakończeniu: w pozycji leżącej, lekko ugięte kolana, ręce na biodra, kciuki skierowane w przód i wykonanie „obniżania miednicy” oraz tak samo ugięte kolana i wyciągnięcie ponad głowę odwróconych i splecionych w palcach kończyn górnych
- zaopatrzenie dziecka w plecak na dwa ramiona, wykluczone są torby na jedno ramię
- systematyczne i w miarę częste wykonywanie ćwiczeń zleconych przez lekarza (rozciągające, rozluźniające, wzmacniające mięśnie, w basenie)
- stosowanie masażu przed ćwiczeniami
- dziecko nie może brać udziału w ćwiczeniach akrobatycznych, siłowych, atletycznych na lekcjach wychowania fizycznego
- dietę bogatą w nabiał (mleko, sery), warzywa i owoce
Źródła:
1.Borkowska M., "Choroba Scheuermanna", w: ABC rehabilitacji dzieci, Pelikan, Warszawa 1989
2.Dziak A.,"Choroba Scheuermanna", w: Kucha J.: Rehabilitacja, PZWL, Warszawa 1989
3.Omiatacz J., „Choroba Scheuermanna (kifoza młodzieńcza)” (www.profesor.pl)
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
