Strategia leczenia raka piersi zależy od wielu czynników. Decyzja o zastosowaniu danego schematu i rodzaju terapii podejmowana jest przez lekarza prowadzącego w oparciu o wyniki badań oraz konsultacje z zespołem ekspertów. Z roku na rok możliwości leczenia raka piersi są coraz większe.
fot. Fotolia
Informacje istotne przy podejmowaniu decyzji o wyborze terapii:
- staging – czyli stopień zaawansowania nowotworu wyrażony liczbami rzymskimi od 0 do IV; im wyższy numer tym większe zawansowanie;
- histologiczny rodzaj nowotworu (np. zrazikowy)
- typ nowotworu związany z poziomem ekspresji białek receptorowych ważnych
klinicznie:
- status receptorów steroidowych (estrogenowych i progesteronowych) – ich obecność wskazuje na możliwość szybszego wzrostu nowotworu w odpowiedzi na te hormony (wydzielane przez jajnik, komórki guza, tkankę tłuszczową) obecne w układzie krążenia, ich obecność umożliwia wykorzystanie terapii hormonalnej;
- status receptora HER2 – wyższy od normy poziom ekspresji białka HER2 (nadekspresja) wskazuje na to, że nowotwór jest HER2 - dodatni (charakteryzuje go szybszy wzrost oraz większa zdolność do przerzutowania), co umożliwia zastosowanie nowoczesnej, molekularnie ukierunkowanej terapii;
- dynamika wzrostu nowotworu (szybkość przyrostu masy nowotworowej);
- prawdopodobieństwo remisji;
- stan pacjentki – wiek, choroby towarzyszące i stan menopauzalny, tzw. stan ogólny
określany wg specjalnej skali, na który składa się aktywność lub stopnie jej ograniczenia,
stan świadomości, zdolność do samoobsługi, stan odżywienia, objawy utrudniające normalne
funkcjonowanie np. duszność, ból itp.
- historia choroby: pierwsze rozpoznanie, zaawansowanie pierwotne, kolejno zastosowane
rzuty leczenia, ich efekt-skuteczność i tolerancję, nawroty i lokalizacje, stan aktualny.
Rodzaje terapii
- Zabieg operacyjny: to podstawowy element każdego schematu leczenia, od którego
odstępuje się w przypadku guzów nie operacyjnych, z powodu ich rozmiaru, rozległego
nacieku, masywnego zajęcia węzłów chłonnych, odległych przerzutów lub ze względu na
przeciwwskazania medyczne do operacji. Każdy zabieg operacyjny powinien być poprzedzony
biopsją, która pozwala potwierdzić rozpoznanie cytologiczne nowotworu.
Obecnie możliwe jest zastosowanie różnych rodzajów operacji.
- operacja oszczędzająca: usunięcie tkanki nowotworowej z zachowaniem tkanki piersiowej; większość schematów leczenia zaleca po tego typu procedurach wykonanie radioterapii uzupełniającej;
- mastektomia prosta: usunięcie całej piersi bez węzłów pachowych;
- mastektomia zmodyfikowana: usunięcie całej piersi wraz z węzłami pachowymi;
- mastektomia radykalna: usunięcie całej piersi wraz z węzłami pachowymi.
Terapia hormonalna: ma na celu zmniejszenie wpływu hormonów na gruczoł piersiowy i
hormonowrażliwe komórki raka, stosowana w przypadku nowotworów, w których obecne są
receptory dla hormonów: estrogenu i/lub progesteronu.
Przykłady terapii hormonalnych:
- zastosowanie leków o działaniu antyestrogenowym;
- zastosowanie terapii inhibitorami aromatazy, w wyniku której hamowany jest
- jeden z etapów syntezy pozajajnikowej hormonów steroidowych (estrogenu i progesteronu);
- zastosowanie steroidowych w wyniku farmakologicznie odwracalnego zahamowania czynności jajników lub w wyniku ich chirurgicznego usunięcia, jest to tzw. ablacja lub supresja jajników.
Chemioterapia: to systemowe leczenie nowotworów złośliwych wykorzystujące leki cytotoksyczne; które blokują podziały komórkowe i mają wpływ zarówno na komórki zdrowe
jak i nowotworowo zmienione. Jedną z grup chemioterapeutyków są taksany. Chemioterapia
może być stosowana w różnych kombinacjach z terapią hormonalną i terapią celowaną.
Chemioterapia jest podawana w cyklach, które składają się na tzw. kurs chemioterapii.
Chemioterapia jest podstawą leczenia systemowego i może być prowadzona w różnych
odmianach:
- terapia neoadjuwantowa (indukcyjna): przeprowadza się ją, gdy pierwotne ognisko nowotworowe nie jest operacyjne ze względu na zawansowanie lokalne; ma na celu przedoperacyjne zmniejszenie nowotworu;
- terapia adjuwantowa (uzupełniająca): wykonuje się ją po usunięciu pierwotnego ogniska nowotworu lub po zastosowaniu radioterapii; terapia adjuwantowa zapobiega lub opóźnia nawroty choroby oraz niszczy mikroprzerzuty niewidoczne makroskopowo;
- terapia paliatywna: to terapia choroby rozsianej, która wydłuża okres przeżycia pacjentek z odległymi przerzutami.
Terapia molekularnie ukierunkowana: leki ukierunkowane molekularnie (celowane) wpływają na swoiste cele molekularne (zwykle białka) odgrywające rolę we wzroście nowotworu i jego progresji. Do grupy leków celowanych należą przeciwciała monoklonalne i inhibitory kinaz tyrozynowych;
Radioterapia: polega na wykorzystaniu promieniowania wysokoenergetycznego w celu
zniszczenia komórek nowotworowych i tym samym zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby. W radioterapii onkologicznej wykorzystuje się przede wszystkim promieniowanie X, gamma oraz ostatnio wiązki protonowe. Istnieją dwie metody napromieniania chorej tkanki:
- teleterapia (wiązka zewnętrzna): naświetlanie nowotworu za pomocą źródła umieszczonego poza ciałem pacjenta;
- brachyterapia: naświetlanie nowotworu poprzez bezpośrednie umieszczenie źródła promieniowania w ciele pacjenta.
Rozwój technik radioterapii pozwala na coraz dokładniejsze, czyli celowane naświetlanie tkanek nowotworu z pominięciem otaczających zdrowych tkanek. Jedną z głównych metod jest stosowanie licznych wiązek o małej energii, które przechodząc przez zdrowe tkanki nie powodują ich uszkodzenia, natomiast ogniskowanie tych wiązek następuje w obrębie guza co daje większy efekt terapeutyczny poprzez zsumowanie się ich mocy. Obecne techniki komputerowego planowania radioterapii (IMRT i inne) umożliwiają planowanie trójwymiarowego pola naświetlania.
Źródła:
1. M. Krzakowski, K. Herman, J. Jassem, W. Jędrzejczak, J. R. Kowalczyk, M. Podolak-Dawidziak, M. Reinfuss Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych - 2009 r Via Medica, Gdańsk 2009, wyd. 1.
2. K. Adamowicz, J. Jassem Kojarzenie radioterapii z hormonoterapią i leczeniem celowanym u
chorych na raka piersi, Onkologia w Praktyce Klinicznej 2010; 6, 1: 1–6.
3. W.A. Woodward, E.A. Strom, S.L. Tucker et al.: Changes in the 2003 American Joint Committee on Cancer staging for breast cancer dramatically affect stage-specific survival. Journal of Clinical Oncology(17): 3244-8, 2003.
4. J.A. van Dongen, H. Bartelink, I.S. Fentiman et al.: Randomized clinical trial to assess the value of breast- conserving therapy in stage I and II breast cancer, EORTC 10801 trial. Journal of the National Cancer Institute Monogr (11): 15-8, 1992.
5. H. Bartelink, J.C. Horiot, P. Poortmans et al.: Recurrence rates after treatment of breast cancer with standard radiotherapy with or without additional radiation. The New England Journal of Medicine 45 (19): 1378-87, 2001.
6. U. Veronesi, G. Paganelli, V. Galimberti et al.: Sentinel-node biopsy to avoid axillary dissection in breast cancer with clinically negative lymph-nodes. Lancet 349 (9069): 1864-7, 1997.
7. D.J. Slamon, B. Leyland-Jones, S. Shak et al. Use of chemotherapy plus a monoclonal antibody against HER2 for metastatic breast cancer that overexpresses HER2. The New England Journal of Medicine 2001;344:783-792.
8. B. Fisher, J. P. Costantino, D.L. Wickerham, Redmond CK, Kavanah M, Cronin WM, Vogel V,
Robidoux A, Dimitrov N, Atkins J, Daly M, Wieand S, Tan-Chiu E, Ford L, Wolmark Tamoxifen for
prevention of breast cancer: report of the National Surgical Adjuvant Breast and Bowel Project P-1 Study. Journal of the National Cancer Institute, 1998 Sep 16;90(18):1371-88.
9. Zarządzenie Nr 17/2007 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 10 kwietnia 2007 r.
10. Załącznik nr 5 do zarządzenia Nr 70 /2007 Prezesa NFZ z dnia 25 września 2007 r.
11. Załącznik nr 6 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 r
12. MINISTERSTWO ZDROWIA Departament Polityki Lekowej i Farmacji Warszawa, dnia 05 stycznia 2011 r. Informacja Ministerstwa Zdrowia na temat leczenia chorób onkologicznych Artur Fałek
13. A.M. Brufsky et all, Central Nervous System Metastases in Patients with HER2-Positive Metastatic Breast Cancer: Incidence, Treatment, and Survival in Patients from registHER, Clinical Cancer Research, 2011 Jul 15;17(14):4834-4843.
14. S. Chumsri S et all, Aromatase inhibitors and xenograft studies, Steroids. 2011 Jul;76(8):730-5. Epub 2011 Mar 21.
15. P.K. Morrow et all, Phase I/II Study of Trastuzumab in Combination With Everolimus (RAD001) in Patients With HER2-Overexpressing Metastatic Breast Cancer Who Progressed on Trastuzumab- Based Therapy, Journal of Clinical Oncology, 2011 Jul 18.
16. M.D. O'Shaughnessy, M.D. Cynthia Osborne, M.D. John E. Pippen, M.D. Mark Yoffe, M.D. Debra Patt, M.Sc. Christine Rocha, Ph.D. Ingrid Chou Koo, M.D. Barry M. Sherman, Ph.D. Charles Bradley, Inparib plus Chemotherapy in Metastatic Triple-Negative Breast Cancer Joyce N Engl J Med 2011; 364:205-214.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
