Nagroda nobla z medycyny 2016 – mechanizm autofagii

Yoshinori Ohsumi fot. Akiko Matsushita/AP/AP
„Jestem tylko naukowcem od prostych badań na drożdżach” – mówi o sobie skromnie profesor Yoshinori Ohsumi, tegoroczny laureat nagrody Nobla z dziedziny medycyny, którego otrzymał za odkrycie mechanizmu autofagii. Czym jest ten proces i dlaczego jest taki ważny?
Marta Słupska / 13.10.2016 13:36
Yoshinori Ohsumi fot. Akiko Matsushita/AP/AP

Odkrycie profesora Yoshinori Ohsumi udowadnia, że komórki naszego ciała są świetne w recyklingu – doskonale zarządzają odpadami, na bieżąco usuwają śmieci, a co więcej – potrafią nawet używać ich jako paliwo.

Badania naukowca nad autofagią mogą w przyszłości uchronić nas przed wieloma groźnymi chorobami. Czym dokładnie jest ten proces?

Autofagia – gdy ciało się pożera

Autofagia to – mówiąc dosłownie – samopożeranie się. Brzmi strasznie, ale tak naprawdę sprowadza się tego, że ciało wykorzystuje stare i zniszczone komórki, by zbudować z nich coś nowego. O tym procesie wiemy już od dawna, bo od lat 60. XX wieku, jednak dopiero badania profesora Ohsumi pozwoliły na sprawdzenie, jak dokładnie przebiega.

Ohsumi badał autofagię na podstawie drożdży, jednak wykazał też, że proces ten zachodzi też w dużo bardziej skomplikowanych organizmach, np. u ludzi. Naukowiec wyjaśnił, jak komórki pracują w naszym organizmie. Dzięki niemu wiadomo już, w jaki sposób skomplikowane białka są przekształcane na proste związki, które komórki mogą wykorzystać jako budulec lub paliwo w razie stresu bądź głodu. Autofagia zapewnia prawidłowy rozwój organizmu – dzięki niej możliwe jest różnicowanie się komórek, a sprawne porządki w jej wnętrzu hamują procesy starzenia

Skąd się biorą stany zapalne stawów?

Komórki lubią porządek

Autofagia oznacza, że komórki przechodzą swoisty recykling. To znaczy, że potrafią usuwać szkodliwe odpadki. Jak komórki sprzątają? Najpierw tworzą specjalne pęcherzyki, którymi otaczają śmieci i niosą je do lizosomu, który możemy przyrównać do śmietnika. Tam są one sortowane i rozdrabniane, a także przerabiane na energię. Jeśli w procesie tym coś szwankuje, komórka zapycha się, zaczyna źle pracować, a w rezultacie ginie. Taka niesprawna autofagia prowadzi do rozmaitych chorób organizmu.

Jak leczyć chorobę Parkinsona? 

Co zyskamy dzięki poznaniu mechanizmu autofagii?

Badania profesora Ohsumi (a pierwszą pracę na temat autofagii opublikował on już w latach 90. XX wieku) mogą doprowadzić do tego, że nauczymy się tak sterować komórkami w naszym organizmie, by mogły one bez zarzutu działać przez całe życie. Odkrycie mechanizmu autofagii może nam ponadto pomóc uchronić się przed wieloma chorobami. Dlaczego?

Sprawa jest prosta: zaburzenia tego procesu powodują, że komórki zapychają się odpadami i powodują rozwijanie się powoli różnych schorzeń, które nieraz nie dają od razu żadnych niepokojących objawów. Podejrzewa się, że niesprawna autofagia może powodować: cukrzycę typu II, chorobę Alzheimera, Parkinsona, nowotwory, zaburzenia metaboliczne i pracy serca oraz miażdżycę.

Naukowcy wciąż kontynuują badania Ohsumi i próbują znaleźć sposób na to, by naprawić wadliwie działający mechanizm recyklingu, czyli usuwania odpadów przez komórki. Jeśli się to uda, będziemy mogli skuteczniej leczyć choroby przewlekłe albo je całkowicie wyeliminować.

A co na wygranej zyska sam tegoroczny laureat Nobla Yoshinori Ohsumi? Oczywiście sławę i splendor, ale też nagrodę pieniężną – ponad 850,000 euro.  

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA