„Nie udowodniono związku problemów ze snem z chorobami krwi i szpiku” - przekonuje dr hab. n. med. Tomasz Sacha z Katedry i Kliniki Hematologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Brak snu może jednak wpływać na rozwój różnych nieprawidłowości w obrębie układu krwiotwórczego. Jakich? Kiedy niewyspanie czy zmęczenie powinno nas zaalarmować?
Czy niewyspanie i problemy ze snem mogą być objawem chorób krwi i szpiku?
Dr hab. n. med. Tomasz Sacha: Odpowiedź na tak wydawać by się mogło proste pytanie nie jest łatwa i jednoznaczna. Nie udowodniono związku problemów ze snem z chorobami krwi i szpiku. Istnieje wprawdzie związek podwyższonego hematokrytu (stosunek objętości czerwonych ciałek krwi – erytrocytów – do objętości krwi) z zespołem bezdechu sennego, ale to właśnie bezdech nocny (senny) powoduje niedotlenienie i wzrost hematokrytu, a nie odwrotnie.
Na jakość snu negatywnie wpływa obecność niedokrwistości z niedoboru żelaza (której przyczyną rzadko jest choroba hematologiczna – zwykle leży ona poza układem krwiotwórczym).
Niedobór snu wpływa na podwyższoną liczbę krwinek białych i parametry układu krzepnięcia (równowaga jest przesunięta w kierunku zakrzepicy), ale w tym przypadku również jest to relacja odwrotna.
Możemy więc powiedzieć, że brak snu wpływa na rozwój nieprawidłowości w funkcjonowaniu naszego układu krwiotwórczego, a nie wskazuje na ich występowanie. Jeśli zmęczenie nie ustępuje po odpowiednio długim śnie, może być objawem przewlekłym, świadczącym o poważniejszej chorobie.
Czy niewyspanie jest objawem czy raczej jednym z powodów niektórych nowotworów?
Ani jednym, ani drugim. Niewyspanie może być jednak związane np. z przewlekłym bólem towarzyszącym chorobie nowotworowej (np. ból w przypadku szpiczaka mnogiego czy powiększonej śledziony w przebiegu chorób mieloproliferacyjnych), ale wówczas jest skutkiem bólu (niekoniecznie nowotworowego). Osoby mające problem ze snem powinny szukać pomocy raczej u psychologów i psychiatrów, ewentualnie pulmonologa lub kardiologa niż u hematologa lub onkologa.
Kiedy niewyspanie czy zmęczenie powinno nas zaniepokoić?
Niepokojące będzie zmęczenie, które nie ustępuje po odpowiedniej długości snu, u osób prawidłowo się odżywiających. Zmęczenie, które nie jest związane z dużą aktywnością fizyczną i ma charakter przewlekły, tzn. występuje przez dłuższy czas.
Jakie badania wykonuje się, by zdiagnozować choroby lub nowotwory krwi?
Podstawowym badaniem jest morfologia krwi – koniecznie z badaniem mikroskopowym rozmazu krwi (zwanym fachowo leukogramem lub mniej fachowo – rozmazem manualnym, tzn. wykonywanym przez analityka medycznego), badanie retikulocytów (wchodzące w skład badania morfologii krwi).
Inne badania to: badania biochemiczne, jak stężenie żelaza i ferrytyny, stężenie dehydrogenazy mleczanowej (LDH), stężenie białka monoklonalnego i wiele innych niemożliwych do wykonania w praktyce lekarza POZ.
Lekarz rodzinny na podstawie wyników badania morfologii krwi obwodowej może postawić podejrzenie choroby nowotworowej i skierować do lekarza hematologa. Hematolog wykonuje kolejne etapy diagnostyki: poszerzone badania biochemiczne i molekularne krwi obwodowej, punkcję szpiku z pobraniem materiału do badania cytologicznego, cytogenetycznego, molekularnego i immunofenotypowego, biopsję szpiku do badania histologicznego i badań immunohistochemicznych.
Jakie niespecyficzne objawy mogą wskazywać na choroby krwi?
Do takich objawów zaliczamy:
- osłabienie i mniejszą tolerancję wysiłku,
- duszność,
- zaburzenia rytmu serca,
- bladość powłok skórnych (to objawy związane z niedokrwistością),
- ból i dyskomfort oraz uczucie pełności w lewej połowie jamy brzusznej,
- zaburzenia trawienia (objawy związane z powiększoną śledzioną),
- ból i dyskomfort w jamie brzusznej w rzucie żołądka (objawy związane z powiększoną wątrobą),
- uogólniony świąd skóry,
- wzmożona potliwość (zwłaszcza w nocy),
- gorączki i stany podgorączkowe niezwiązane z infekcją,
- zwiększone ryzyko infekcji, krwawienia i łatwe siniaczenie się,
- bóle kostne,
- utrata apetytu i spadek wagi ciała – istotny, gdy utrata jest większa niż 10% dotychczasowej masy ciała w ciągu 6 miesięcy.
Zobacz też:
Czy morfologia krwi może wykazać nowotwór? Które parametry powinny zaniepokoić?
Jakie badania krwi wykonuje się na czczo?
Ekspert: dr hab. n. med. Tomasz Sacha z Katedry i Kliniki Hematologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
