Spis treści:
- Rodzaje cukrzycy u dzieci – jak je rozpoznać?
- Klasyczne i nietypowe objawy cukrzycy u dzieci
- Co robić, gdy wystąpią objawy cukrzycy u dziecka?
Rodzaje cukrzycy u dzieci – jak je rozpoznać?
U dzieci najczęściej rozwija się cukrzyca typu 1, tzw. insulinozależna. Na jej początek nie ma wpływu styl życia czy otyłość. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie i powoduje ją produkowanie przez organizm przeciwciał atakujących tzw. komórki beta trzustki. W rezultacie dochodzi do zahamowania wydzielania insuliny (hormonu transportującego glukozę z krwi do komórek, gdzie jest ona przekształcana w energię). We krwi utrzymuje się przez to zbyt wysokie stężenie glukozy (hiperglikemia).
Wyróżnia się też inne rodzaje cukrzycy, które występują u dzieci.
U bardzo małych niemowląt, do 3. miesiąca życia, ujawnia się cukrzyca noworodkowa. Jej przyczyną jest genetycznie uwarunkowane uszkodzenie komórki beta, a utrzymywanie się choroby wynika z mutacji genu KCNJ11 kodującego podjednostkę Kir 6.2 kanału potasowego. U dzieci z cukrzycą noworodkową występują niska masa urodzeniowa i hiperglikemia z kwasicą.
Dziecko może również chorować na cukrzycę monogenową, w skrócie MODY (ang. maturity onset diabetes of the young). Jest to stosunkowo łagodna odmiana cukrzycy. Choroba rozwija się w wieku 15-35 lat. Jest także uwarunkowana genetycznie. Jej objawy są zbliżone do cukrzycy typu 2 i na ogół choroba nie wymaga podawania insuliny.
Specyficznym rodzajem cukrzycy występującym u dzieci jest cukrzyca współistniejąca z mukowiscydozą, w skrócie CFRD (ang. cystic fibrosis-related diabetes). Jest to najczęstsza choroba rozwijająca się u dzieci z mukowiscydozą. Mogą na nią zachorować nawet niemowlęta. Przy czym zazwyczaj pierwsze objawy CFRD pojawiają się, gdy pacjent ma 18-24 lata.
Coraz częściej w ostatnich latach u dzieci i młodzieży rozpoznaje się również cukrzycę typu 2, która najczęściej dotyczy dorosłych i jest zależna od stylu życia. Na jej rozwój mają wpływ niedobór aktywności fizycznej oraz otyłość. Cukrzyca typu 2 jest podstępną chorobą. Po cichu rozwija się latami, siejąc spustoszenie w organizmie.
Klasyczne i nietypowe objawy cukrzycy u dzieci
Klasyczne objawy cukrzycy to:
- częste oddawanie moczu (wielomocz, poliuria),
- wzmożone pragnienie (polidypsja),
- senność i osłabienie,
- infekcje w drogach moczowo-płciowych,
- zmniejszony apetyt,
- chudnięcie.
Typowym objawem ujawniającym się w badaniach jest hiperglikemia, czyli nadmiar glukozy we krwi. U dziecka norma glukozy na czczo to 70-99 mg/dl, zaś 2 godziny po teście obciążenia glukozą (OGTT) do 140 mg/dl.
U dziecka z cukrzycą mogą pojawić się również nietypowe objawy, które powinny zaniepokoić:
- przewlekłe infekcje dróg oddechowych,
- trudno gojące się rany,
- zmiany ropne na skórze,
- zaburzenia widzenia,
- zaparcia,
- zapalenie kącików ust,
- momenty rozdrażnienia i problemy z koncentracją.
Do nietypowych objawów cukrzycy u dziecka trzeba zaliczyć również te, które wynikają z kwasicy ketonowej, czyli poważnego stanu zagrażającego dziecku:
- silne pragnienie,
- zapach acetonu z ust,
- senność, a nawet śpiączka,
- ból brzucha, wymioty,
- bóle w klatce piersiowej,
- wysuszenie śluzówek,
- zaburzenia świadomości.
Kwasica ketonowa jest to stan nagły wymagający pilnej konsultacji lekarskiej. Prowadzą do niej powikłania związane z przemianą energii w wyniku niedoboru insuliny.
Należy też pamiętać, że obraz kliniczny poszczególnych rodzajów cukrzycy u dziecka może być różny. Np. cukrzyca typu 1 ma na ogół osty początek, a dziecko często trafia po raz pierwszy z problemem do lekarza, gdy jego stan jest poważny (np. z kwasicą ketonową). Objawy cukrzycy w mukowiscydozie mogą rozwijać się po cichu i bezobjawowo. Podobnie w cukrzycy typu 2 – zniszczenia, jakie powoduje choroba w organizmie często trwają latami, nie dając wyraźnych sygnałów.
Co robić, gdy wystąpią objawy cukrzycy u dziecka?
Przede wszystkim postępowanie przy cukrzycy u dziecka zależy od nasilenia objawów. Jeśli są one poważne, tak jak w przypadku kwasicy ketonowej, należy niezwłocznie udać się do przychodni lub szpitala.
Gdy zauważamy niepokojące objawy, ale dziecko normalnie funkcjonuje, skontaktujmy się z pediatrą, aby skierował nas na badania oznaczenia glukozy we krwi. U dzieci wykonuje się badanie glikemii na czczo oraz doustny test obciążenia glukozą (OGTT).
Cukrzycę u dziecka rozpoznaje się, gdy występują:
- nieprawidłowa glikemia na czczo: 100-125 md/dl,
- upośledzona tolerancja glukozy w OGTT: stężenie glukozy po 2 godzinach od podania roztworu glukozy w przedziale 140-199 mg/dl.
Dalsze kroki, w tym leczenie, zależą od rodzaju cukrzycy. Plan terapii ustala lekarz.
Źródła: J.B Latkowski (red.), Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019,
A. Noczyńska, Cukrzyca noworodkowa, doi: 10.18544/EP-01.09.02.1270.
Więcej na temat zdrowia dziecka:
Objawy autyzmu - jak rozpoznać zaburzenia autystyczne u dziecka?
Zapalenie płuc u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania
Czkawka u noworodka: co robić, gdy niemowlę ma czkawkę
Ból brzucha u dziecka – co oznacza i kiedy trzeba iść do lekarza
Ostre zapalenie oskrzeli u dziecka – objawy i leczenie
Ból głowy u dziecka - co oznacza z przodu głowy i gdy towarzyszą mu wymioty,
Zapalenie krtani u dziecka: objawy, ile trwa i jak powinno się je leczyć
Objawy i leczenie zapalenia pęcherza u dziecka. Jakie badania wykonać?
Co oznacza zielony katar u dziecka? [WYJAŚNIA LEKARZ]
Atopowe zapalenie skóry u dzieci - objawy leczenie i pielęgnacja skóry dziecka z AZS
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
