Jak co roku, na drugi czwartek marca przypada Światowy Dzień Nerek. Teraz, w 2012r. jest obchodzony po raz ósmy. Celem Dnia jest zwrócenie uwagi na coraz częstsze problemy związane z chorobami nerek, co ma swoje przyczyny w zwiększonej częstości występowania schorzeń niszczących nerki, jak cukrzyca i nadciśnienie tętnicze.
Dane statystyczne mówią, ze około 10-12% ludności Ziemi cierpi z powodu przewlekłej choroby nerek, w różnym stopniu zaawansowania. W naszym kraju problem nie należy do rzadkich, bowiem około 4 miliony Polaków cierpi z powodu upośledzenia funkcji nerek.
W tym roku szczególną uwagę zwraca się na jedną z najbardziej skutecznych metod leczenia nerkozastępczego, a mianowicie przeszczep nerki. Ideę dnia doskonale oddaje hasło, które przytoczono w tytule artykułu: „Ofiaruj – Nerki dla życia – Otrzymaj”.
Niewydolność nerek – co to takiego?
Niewydolność nerek to stan upośledzenia funkcji tych narządów i zniszczenia ich struktury, w tak dużym stopniu, że naturalne zdolności organizmu do wyrównywania tych deficytów nie są wystarczające. Jeśli uszkodzone są nerki, wówczas cierpi na tym cały organizm, ponieważ narządy te oprócz oczyszczania organizmu z toksyn i usuwania ich z moczem, biorą udział w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi, równowagi kwasowo-zasadowej, wodnej, jak również produkują erytropoetynę (stymulującą wytwarzanie czerwonych krwinek, co zapobiega niedokrwistości) i aktywną witaminę D3 (zapobiegającą min. krzywicy i osteoporozie).
Niewydolność nerek może przebiegać dwojako, jako ostra niewydolność nerek (ONN) i przewlekła niewydolność nerek (PNN). Ta pierwsza charakteryzuje się nagłym i gwałtownym pogorszeniem się funkcji nerek, będącym nierzadko stanem zagrożenia życia. Może pojawić się bezmocz, osłabienie, nudności i wymioty oraz utrata apetytu. Postępowaniem w tym przypadku jest dializa, oczyszczająca organizm z nagromadzonych toksyn, które w warunkach prawidłowych powinny zostać wydalone z moczem.
Przewlekła niewydolność nerek z kolei, to podstępnie i powolnie rozwijający się stan. Często nie jest nawet zauważana przez samego pacjenta i lekarza pierwszego kontaktu. Zazwyczaj towarzyszy nadciśnieniu i cukrzycy, a także pojawia się po kłębuszkowym zapaleniu nerek, przez co wczesne objawy mogą zostać pominięte. Należą do nich osłabienie, męczliwość, senność, utrata apetytu, słaba odporność i w końcu obrzęki, zwłaszcza na twarzy i w obrębie kostek.
W badaniach laboratoryjnych pierwszą oznaką uszkodzenia nerek jest obecność białek w moczu. Zatem jeżeli są obecne, nie wolno nam tego bagatelizować! Wczesne wykrycie patologii nerek daje szanse na zahamowanie procesu ich destrukcji i przedłużenie stanu dobrego samopoczucia i zdrowia. Nie wolno też zapominać o systematycznych pomiarach ciśnienia tętniczego krwi i poziomu glukozy, gdyż nadciśnienie i cukrzyca sprzyjają uszkodzeniu nerek, dlatego też należy kontrolować te parametry i stosować się do zaleceń lekarskich, by skutecznie je normalizować.
Powikłania cukrzycy: nefropatia
Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie?
Jak leczymy niewydolność nerek?
Istnieją trzy główne metody leczenia niewydolności nerek. Zaliczamy do nich hemodializę, dializę otrzewnową i przeszczep nerki. Hemodializa polega na filtrowaniu krwi za pomocą specjalnych urządzeń zwanych dializatorami, potocznie określanych „sztuczną nerką”. Dzięki temu zostaje ona oczyszczona z toksyn i wyrównują się parametry elektrolitowe. W naszym kraju wykonuje się ją w warunkach szpitalnych. Przeprowadzenie hemodializy wymaga stosownego przygotowania, w tym utworzenia przez chirurga tzw. przetoki tętniczo-żylnej, a więc zespolenia tętnicy z żyłą. Zwykle łączy się tętnicę i żyłę kończyny górnej, dlatego chory powinien pamiętać o tym, by nie mierzyć na niej ciśnienia tętniczego i ostrzegać personel medyczny, by z tej kończyny nie pobierać krwi do badań i nie zakładać wkłuć dożylnych. Hemodializa trwa około 4-6 godzin, o czym zresztą decyduje lekarz.
Dializa otrzewnowa jest dość często praktykowana, zwłaszcza technika ciągłej ambulatoryjnej dializy otrzewnowej (CADO). Pacjent może ją sam wykonywać po uprzednim, gruntownym przeszkoleniu. CADO wymaga założenia specjalnego cewnika do jamy brzusznej, przez który będzie możliwy wypływ i podaż płynu dializacyjnego. Urządzeniem koniecznym do jej przeprowadzenia są cyklery umożliwiające wymianę płynu dializującego, a błoną filtrującą jest własna otrzewna (w przypadku hemodializy, błona filtrująca znajduje się w dializatorze). Po wpuszczeniu płynu do jamy otrzewnej, cewnik można zatkać, a po kilku godzinach przyłącza się specjalny pusty worek, by użyty płyn się wydalił. Dializę CADO przeprowadza się 3-4 razy dziennie. Dzieciom i osobom aktywnym polecana jest nocna dializa otrzewnowa, dzięki czemu oczyszczanie organizmu odbywa się podczas odpoczynku nocnego. Powikłaniem dializy otrzewnowej jest niestety zapalenie otrzewnej, którego pierwsze symptomy to wypływający mętny płyn dializacyjny, nudności, wymioty, „twardy” brzuch, z towarzyszącym bólem i tkliwością.
Najlepszą metodą leczenia nerkozastępczego jest przeszczep nerki. Polega on na pobraniu narządu od dawcy żywego np. członka rodziny wykazującego zgodność grup krwi i zgodność tkankową z biorcą i wszczepieniu go do organizmu osoby chorej. Nerka może pochodzić też od dawcy niespokrewnionego, ale „zgodnego” z biorcą i od osoby, która zmarła (i też wykazuje zgodność grupy krwi i tkankową). Po przeszczepie pacjent pozostaje pod opieką ośrodka transplantologicznego i przyjmuje leki zapobiegające odrzuceniu wszczepionej nerki. Przeszczepiona nerka „starcza” na okres około 10-12 lat, ale zdarza się że funkcjonuje czasem dłużej. Po tym czasie potrzebna jest kolejny przeszczep lub pacjent przechodzi na dializowanie. Przeciwwskazania do przeszczepu nerki obejmują nawracające choroby nerek, nieleczone i aktywne infekcje HIV, infekcja wirusami zapalenia wątroby i jej uszkodzenie (przeciwwskazanie względne), krótki czas spodziewanego przeżycia, uzależnienia, nieleczone zaburzenia psychiczne, brak współpracy chorego, aktywna faza kłębuszkowego zapalenia nerek, niewydolność wielonarządowa, aktywny proces nowotworowy i zaawansowana choroba wieńcowa.
Zjawisko przeszczepiania nerek od żywych dawców nie jest częste w Polsce i stanowi około 2-5% wszystkich przeszczepów przeprowadzanych w naszym kraju. W krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych, transplantacji tych bywa przeszło 10 razy więcej, bo od 20 do 60%. Najprawdopodobniej wynika to z braku wiedzy i edukacji społeczeństwa z zakresu pobierania narządów i transplantacji. Warto wiedzieć, że nasz organizm jest w stanie funkcjonować z jedną zdrową nerką.
Ogólnopolski Dzień Transplantologii
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
