Swoboda przekraczania wszelkich zasad, szybkie odpowiedzi agresywne, niemożność znoszenia rozczarowania i frustracji, zawieranie krótkotrwałych i niezbyt głębokich znajomości… To tylko kilka cech, które w małym stopniu opisują osobowość dyssocjalną. Na czym polega jej odmienność? Przecież przytoczony opis może poniekąd charakteryzuje mnie i odzwierciedla moją postawę wobec innych?
Fot. Depositphotos
Antyspołeczne zaburzenie osobowości jest jednym z powszechniej występujących zaburzeń
tego rodzaju. W większości przypadków dotyczy mężczyzn i wśród nich występuje dziesięć
razy częściej niż u kobiet. Osobowość dyssocjalna stwierdzana jest u około ¾ więźniów.
Bywa też rozpoznawana i często niesłusznie u dorastających chłopców, gdzie przecież wiek
dojrzewania jest przesycony charakterystycznymi zachowaniami. Największe rozpowszechnienie przypada na wiek od 25 do 44 lat.
Jakie są objawy osobowości dyssocjalnej?
Osobowość dyssocjalną można rozpoznać już w wieku szkolnym. Wówczas powinny zwrócić
uwagę takie symptomy jak problemy z nauką, częste wagarowanie, zaburzenia zachowania,
stawianie oporu, buntowanie się. Człowiek staje się trudny we współżyciu społecznym. Drastycznie przekracza umownie i społecznie akceptowane granice i zasady, sięga po rozmaite używki, popada w konflikty z prawem, nie obca mu agresja – początkowo przemoc w rodzinie, później w społeczeństwie, nawet seksualna.
Swoje występki próbuje logicznie wyjaśniać. Nie znosi frustracji. Jego towarzystwo nie należy
do jakichś specyficznych. Człowiek z osobowością dyssocjalną nie ma też problemów z
zawieraniem nowych znajomości, ale zbytnio nie angażuje się w nie. Najważniejsze cechy osobowości dyssocjalnej to jednak nie są te powyższe. O jej odrębności świadczy przede wszystkim emocjonalna reakcja na własne zachowanie:
- brak doświadczania poczucia winy,
- brak wpływu kary i lęku przed karą, na ich zachowanie i postawy.
Osoba z dyssocjalnym zaburzeniem osobowości, uważa że nie potrzebuje leczenia i nie będzie się zmieniać „dla kogoś”.
Gdzie należy zwrócić się po pomoc?
Leczeniem zaburzenia dyssocjalnego zajmują się specjaliści psychiatrzy i psychoterapeuci
w ośrodkach terapii zaburzeń osobowości lub oddziałach psychiatrycznych. Zwykle terapia
odbywa się z przymusu – skierowanie przez sąd, albo kuratora. Zdarza się czasem, że osoba
sama poszukuje lekarza, jednak często robi to dlatego, by uciec od odpowiedzialności za
popełniony czyn karalny.
Podstawą w leczeniu zaburzenia jest psychoterapia (psychoanalityczna i psychodynamiczna,
pozawczo-behawioralna), nauka właściwych zachowań i postaw, panowania nad emocjami. Konieczna jest także socjoterapia. Leki są włączane wtedy gdy trzeba opanować przeszkadzające w psychoterapii objawy. Osoba z zaburzeniem dyssocjalnym nierzadko jest również uzależniona od jakichś substancji psychoaktywnych. Zatem terapia powinna uwzględniać także i ten bardzo ważny aspekt.
Leczenie, ale i życie z człowiekiem o osobowości dyssocjalnej jest trudnym doświadczeniem,
zwłaszcza dla rodziny i bliskich. Trwa to latami i z małym postępem, gdyż zwykle niedocenia
się psychoterapii i z niej rezygnuje. Niewielu osobom udaje się pokonać swoje cechy
osobowości i osiągnąć zdrowie. Jednak od pewnego czasu zauważa się poprawę stanu u ludzi
z antyspołeczną osobowością – głównie za sprawą psychoterapii i „pracy nad sobą”.
Źródła:
Heitzman J. (red.): Psychiatria. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL. Warszawa 2007
Cameron A. D., Sidorowicz S.K.: Psychiatria. Crash Course. Elsevier Urban&Partner. Wrocław
2005, 2009 (dodruk)
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
