Kolejna plaga ludzkości zaraz za cukrzycą, chorobami serca i otyłością. WHO następująco ją definiuje: „uogólniona choroba szkieletu polegająca na zmniejszeniu gęstości mineralnej kości oraz zmiany ich mikroarchitektury, prowadzących do wzmożonej łamliwości oraz do zwiększonego ryzyka złamań”.
Fot. Dreamstime
Nasze kości w ciągu całego życia podlegają różnym przemianom. Do mniej więcej 20 roku życia, obserwuje się intensywny wzrost tkanki kostnej, w wieku 30-35 lat masa kostna osiąga swe maksimum, a już po 40. roku życia zauważa się ubytki w masie kostnej.
Jakie są czynniki ryzyka?
Osteoporoza występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. U mężczyzn spadek testosteronu odpowiada za pojawienie się zmian osteoporotycznych. Kobiety predysponują takie czynniki jak: obniżenie poziomu estrogenów w okresie menopauzy, po operacjach na jajnikach, palenie papierosów, spożywanie nadmiernej ilości alkoholu i kofeiny, brak aktywności ruchowej, szczupła sylwetka, błędy dietetyczne (niedobory wapnia, fosforu, witaminy D), uwarunkowania genetyczne, rasa biała i żółta, unikanie ekspozycji na światło słoneczne. Również pewne leki przyczyniają się do rozwoju choroby – glikokortykosteroidy, przeciwpadaczkowe, przeciwgruźlicze, przeciwnowotworowe, tetracykliny (antybiotyki), przeciwzakrzepowe, sole glinu (alkalizujące).
Jak objawia się osteoporoza i jak jest diagnozowana?
Osteoporoza jest określona jako „cichy złodziej kości”, ponieważ nie daje żadnych początkowych czy zapowiadających objawów. Diagnozuje się ją zwykle „przez przypadek”, kiedy dojdzie do złamania kości, ale wówczas zmiany są już daleko posunięte.
W ramach badań diagnostyczno-profilaktycznych wykonuje się badanie densytometryczne kości, określające poziom mineralnej gęstości kości (BMD). Wynik jest otrzymywany w dwóch opcjach – T i Z. T określa różnice między średnią BMD u zdrowych, młodych kobiet białej rasy, a BMD badaną. Z ukazuje różnice miedzy BMD badaną a średnią BMD ludzi w tym samym wieku i tej samej płci. Osteoporozę diagnozuje się wówczas gdy T wynosi -2,5.
Pomiary wykonywane są z kości udowej lub kręgów odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Do powikłań osteoporozy należą złamania: szyjki kości udowej, nadgarstka i kompresyjne kręgów. Wiążą się one zwykle z leczeniem operacyjnym i długą rehabilitacją.
Jak zapobiegać osteoporozie?
1. Dieta:
- uzupełnianie wapnia i witaminy D (mleko, jogurty, sery, masło, warzywa strączkowe, ryby morskie – sardynka, śledź, chude mięso)
- uzupełnianie fosforu (warzywa strączkowe, sery podpuszczkowe i twarogi, mięso, ryby morskie, chleb razowy, jaja)
- uzupełnianie niedoborów magnezu (kasze, orzechy, warzywa strączkowe, produkty razowe, pomidory, czekolada)
2. Aktywność fizyczna:
- codzienny, półgodzinny spacer
- spacer z obciążeniem (noszenie zakupów)
- pływanie
- ćwiczenia równoważne (chód do tyłu)
- ekspozycja na słońcu (wytwarzanie witaminy D)
3. Badania kontrolne:
- poziom hormonów
- densytometria
- morfologia krwi
4. Leczenie schorzeń mogących wywołać chorobę:
- upośledzone wchłanianie i alergii pokarmowych
- choroby tarczycy i przytarczyc
- cukrzyca
- RZS, szpiczak mnogi, białaczka
- wrodzona łamliwość kości
5. Modyfikacja przyjmowanych leków - ścisła współpraca z lekarzem prowadzącym
Źródła:
Daniluk J., Jurkowska G., Zarys chorób wewnętrznych dla studentów pielęgniarstwa, Czelej, Lublin 2005
Zaremba-Ner A., Osteoporoza, www.mdh.pl (http://www.mdh.pl/media/repository/profile/Osteoporoza.pdf)
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
