Oparzenie to uszkodzenie skóry i/lub tkanki podskórnej i mięśniowej wskutek działania ciepła, żrących substancji chemicznych, prądu elektrycznego, promieni słonecznych czy rentgenowskich.
Oparzenie może mieć przyczyny:
- termiczne spowodowane np. wrzątkiem, gorącym olejem, ogniem
- chemiczne np. kwasem, ługami
- prąd elektryczny
Oparzenia są oceniane najczęściej wg następujących reguł:
- reguła „5” - reguła ta ma zastosowanie do oceny rozległości oparzeń u niemowląt. Wg niej powierzchnia głowy, przodu i tyłu tułowia stanowi po 20% powierzchni ciała. Na każdą kończynę przypada 10% ogólnej powierzchni.
- reguła dziewiątek (Wallace'a) pozwala na orientacyjne określenie oparzonej powierzchni ciała: głowa / kończyna górna (ręka, przedramię, ramię) odpowiada 9% powierzchni ciała, brzuch (9%) + klatka piersiowa (9%) = przednia część tułowia (18%), tylna część tułowia = plecy (18%), kończyna dolna (noga) to 18% powierzchni ciała, krocze to 1% powierzchni ciała,
- reguła dłoni - służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych. Według niej 1% powierzchni oparzonej to powierzchnia dłoni oparzonego
Stopnie oparzeń:
- stopień to zaczerwienienie i obrzęk skóry. Spowodowane może być np. parą czy promieniami słonecznymi. Obejmuje jedynie naskórek, ale jest bolesne. Objawy mogą ustąpić dopiero po kilku dniach. Na szczęście nie pozostawiają blizn.
- stopień dzieli się na: manifestuje się pojawieniem pęcherzy z płynem (surowiczym). Powodem jest np. wrzątek. Obejmuje naskórek i część skóry właściwej i jest bardzo bolesne. Gojenie może trwać około trzech tygodni. Zazwyczaj nie pozostają po nim blizny. Widoczne są czerwone punkciki (w okolicach cebulek włosowych) na jasnej skórze. Jest spowodowane np. gorącym olejem. Oparzenie przeszywa naskórek i skórę, ale towarzyszy temu mniejsza bolesność niż w stopniu II A, gdyż uszkodzone zostały zakończenia nerwów. Goi się długo i trudno, przez kilka tygodni i niestety pozostawia blizny.
- stopień to martwica obejmująca skórę właściwą z naczyniami i nerwami skórnymi, podskórną tkanką tłuszczową. Może być spowodowane ogniem. Skóra może być koloru perłowo-białego, białoszara, brunatna. Ponadto jest twarda i sucha. Goi się bardzo długo i przeważnie wymaga przeszczepu. Również pozostawia blizny.
- stopień to martwica sięgająca tkanek głębiej położonych: mięśni, ścięgien, kości. Przyczyną jest zazwyczaj ogień. Dla najcięższych przypadków typowe jest zwęglenie oparzonej części ciała. Leczenie jest operacyjne.
Pierwsza pomoc w oparzeniach:
(na podstawie informacji ze strony CLO w Siemianowicach Śląskich)
- Jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce, polewając je strumieniem bieżącej wody, najlepiej o temperaturze ok. 20 st. C do około 20 minut lub do momentu ustąpienia bólu.
- W razie powrotu dolegliwości bólowych ponownie rozpocząć schładzanie.
- W trakcie schładzania usunąć odzież (poprzez rozcięcie), pierścionki, kolczyki, itp.,
- Po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym wilgotnym lub hydrożelowym, schładzającym. Trzeba pamiętać, że gdy oparzenie dotyczy palców rąk czy stóp, należy między nie wsadzić np. złożone gaziki lub kawałki bandaża w celu uniknięcia „sklejenia” się palców.
- W miarę możliwości unieruchomić (np. na desce) i unieść oparzoną część ciała
- W przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu – tj.: blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe – należy pacjenta ułożyć w pozycji na plecach z uniesionymi kończynami dolnymi i zapewnić komfort cieplny poprzez okrycie.
- Należy sprawować nadzór nad poszkodowanym oparzonym do przyjazdu pogotowia. Nie wolno zostawiać go samego.
- W cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe lub skontaktować się z Centrum Leczenia Oparzeń
- W każdym przypadku oparzenia elektrycznego i oparzenia u dziecka konieczna kontrola lekarska.
- W żadnym wypadku nie wolno: odrywać przylgniętej do rany odzieży, przekłuwać pęcherzy, dotykać rany oparzeniowej, smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego ani alkoholem. Przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych nie podawać doustnie płynów lub pokarmów.
Katarzyna Ziaja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
