Wyglądają jak zwykłe plasterki, które przykleja się na ranę. Ale nie są wcale po to, by pomóc w gojeniu. W środku znajdują się substancje, które przenikają do organizmu. Mogą leczyć, zapobiegać niechcianej ciąży, uśmierzać ból, wyszczuplać. Bywają równie skuteczne jak tradycyjne leki w tabletkach. A przy tym są bezpieczniejsze!Pierwsze leki w plastrach pojawiły się ponad 20 lat temu. Zawierały skopolaminę (substancję stosowaną w leczeniu choroby lokomocyjnej) albo nitroglicerynę. Te ostatnie okazały się prawdziwą rewelacją. Ich noszenie pomogło osobom z poważnymi chorobami krążenia, spowodowało bowiem znaczne zmniejszenie ryzyka zawału serca. Ten sukces zapoczątkował poszukiwanie kolejnych leków, które można wkładać do plastra tak, by lecznicze substancje wnikały do organizmu przez skórę (naukowo mówi się, że to sposób transdermalny).
Na co pomaga?
Obecnie do plastrów są dokładane przeróżne substancje, np. hormony, które mogą zapobiec ciąży lub pomóc kobietom w czasie menopauzy. Stosując inne, można wyleczyć się z nałogu palenia papierosów. Są również specjalne plastry likwidujące ból. A także takie, które pomagają w odchudzaniu się, walczą z cellulitem i rozstępami. Na Zachodzie są dostępne plastry dla dzieci z ADHD oraz zapobiegające chorobie lokomocyjnej.
Czy jednak środki w plastrach są tak samo skuteczne jak te
w tabletkach? I na pewno bezpieczne? A jeśli masz wybór, to jakiego specyfiku lepiej użyć?
Wielkie plusy
– Podstawowa różnica jest taka: lek, który łykasz, zanim zacznie działać, musi przejść przez przewód pokarmowy. A lekarstwo w plastrze – nie. Od razu dostaje się prosto do krwi. Dzięki temu oszczędza przewód pokarmowy, wątrobę i samo nie jest niszczone przez różne enzymy trawienne – podkreśla dr n. farm. Krzysztof Cal z Katedry i Zakładu Farmacji Stosowanej Akademii Medycznej w Gdańsku – Czyli jest po prostu bezpieczniejsze.
Ale czy jest ono też równie skuteczne jak w tabletce?
– To zależy, co znajduje się w plastrze. Jeśli lek, to jest on na pewno skuteczny, ponieważ musi mieć badania potwierdzające jego działanie – dodaje dr Cal.
Leki w plastrze mają wiele plusów. Pierwszy: wchłaniają się do organizmu przez cały czas. Dzięki temu przyjmowane dawki substancji leczniczej mogą być niewielkie, a i tak we krwi ich stężenie jest duże.
Inaczej dzieje się, gdy połykasz tabletkę. Najczęściej stężenie leczniczej substancji we krwi najpierw gwałtownie rośnie, potem zaś spada. Gdy przyjmujesz kolejną dawkę – znów szybko wzrasta. Te skoki powodują, że trzeba aplikować sobie większe porcje leku, by naprawdę działał.
Drugi plus plastra: przyklejasz go rzadko – raz na dzień lub nawet raz na tydzień. Tabletkę zaś musisz brać nawet kilka razy dziennie. A każdemu zdarza się czasem o tym zapomnieć!
Czy leki w plastrach mają w takim razie jakieś minusy?
– W pewnym sensie tak, bo, niestety, nie każdą substancję leczniczą da się włożyć do środka – mówi dr Cal – Warto korzystać z tych plastrów, których bezpieczeństwo i skuteczność działania zostały potwierdzone naukowymi badaniami. To nowatorska metoda leczenia.
Jakie plastry możesz kupić?
W czym pomagają? Przygotowaliśmy krótki przegląd tego, co jest dostępne na rynku.
Zapobiec ciąży
Jedną z najczęściej polecanych metod zapobiegania ciąży jest antykoncepcja hormonalna. Możesz stosować hormony w tabletkach, a od niedawna także w plastrach (Evra). W preparacie Evra znajdują się dwie substancje: norelgestromin oraz etynyloestradiol. Dostają się one bezpośrednio do krwi, omijając przewód pokarmowy. Działają tak samo jak tabletki antykoncepcyjne: zapobiegają owulacji. Komórka jajowa nie jest bowiem uwalniana z jajnika. Czyli nie może dojść do ciąży.
Czy plastry antykoncepcyjne są lepsze i skuteczniejsze od hormonalnych tabletek? Dla niektórych osób – tak. Ale dlaczego, skoro pigułki antykoncepcyjne mają skuteczność prawie stuprocentową? Przecież ich wskaźnik Pearla (czyli liczba niepożądanych ciąż wśród stu kobiet stosujących daną metodę antykoncepcyjną przez rok) wynosi jedynie 0,3. Jaki więc atut mają plastry? Jak wynika z badań, w ciągu jednego cyklu około 70% kobiet zdarza się co najmniej raz zapomnieć o wzięciu tabletki! Można więc zajść w ciążę, gdyż stężenie hormonów szybko spada i owulacja nie jest zahamowana.
Przy hormonach w plastrze takie ryzyko jest znacznie mniejsze – twierdzą specjaliści. Jeśli bowiem nawet zapomnisz i spóźnisz się jeden dzień z wymianą plasterka, stężenie hormonów
i tak będzie jeszcze na tyle wysokie, że nie zajdziesz w ciążę.
– Czasem jednak kobieta martwi się, co ma zrobić, jeśli plaster się odklei (zwłaszcza jeśli wyjechała, np. na wakacje). Nie wie, czy jest jeszcze chroniona przed ciążą, czy już nie, i czy powinna przykleić nowy – opowiada dr Jacek Lisawa, ginekolog położnik, który wśród swoich pacjentek ma wiele takich, które stosują właśnie plastry Evra.
Producent twierdzi, że jeśli plaster się odklei (choć raczej nie powinno to się zdarzyć), stężenie hormonów spada bardzo powoli. Jeszcze przez 2–3 dni zatem powinno utrzymywać się na takim poziomie, aby chronić kobietę przed ciążą.
Na serce
W aptekach możesz też kupić (na receptę) plastry Nitroderm TTS. Jest w nich nitrogliceryna, która powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych. Lekarze zalecają je czasem w przypadku choroby niedokrwiennej serca, niewydolności krążenia.
Przy ADHD
Niestety, w Polsce tego typu plastrów jeszcze nie ma, ale w wielu krajach zachodnich są dostępne. Można je naklejać przede wszystkim dzieciom, ale też dorosłym, u których lekarz uznał za konieczne podawanie środków leczących ADHD. Z pewnością dla dziecka taki plaster jest wygodniejszy niż tabletka. Po pierwsze: trudniej o nim zapomnieć. Po drugie: nie niszczy wątroby.
Dla cukrzyków
W USA testuje się już plastry zawierające mikrodawki insuliny. Ich wprowadzenie do aptek mogłoby okazać się prawdziwym przełomem dla cukrzyków. Chociaż częściowo zastąpiłoby bowiem wstrzykiwanie insuliny bezpośrednio do krwi.
W leczeniu raka
Takich plastrów jeszcze w aptekach nie ma. Kiedy się pojawią?
Może już w ciągu najbliższych 2–3 lat – twierdzą szkoccy naukowcy, którzy je wymyślili. To całkowita nowość, która ma zrewolucjonizować metody terapii nowotworów skóry. Do plastra są dołączone specjalne baterie niszczące komórki nowotworowe.
Dla palaczy
Chciałabyś przestać palić papierosy, ale zawiodły cię wszystkie dotychczas stosowane metody? W aptece możesz kupić bez recepty plastry zawierające nikotynę (Nicorette, NiQuitin).
Po przyklejeniu na skórę stopniowo uwalnia się ona z plastra. Organizm dostaje dokładnie to, od czego jest uzależniony (czyli nikotynę), nie domaga się już więc papierosa. A jednocześnie ty nie podtruwasz go składnikami rakotwórczymi z dymu papierosowego. Bagatela, jest ich ponad sto! Dawkę nikotyny zmniejsza się w kolejnych dniach, żeby odzwyczaić organizm od tej używki.
Na ból kręgosłupa
Zamiast przyjmować lek przeciwbólowy, możesz przykleić na plecy rozgrzewający plaster. Zawarte w nim składniki lekko podrażniają skórę i ją rozgrzewają. Przez to znacznie zwiększa się w tym miejscu ukrwienie.
Tego typu plastry nie są lekami (to znaczy nie mają odpowiednich badań, które potwierdzałyby skuteczność ich stosowania). Jednak wielu osobom pomagają. Kupisz je w aptece, jednak nie musisz mieć na nie recepty.
Gdy masz cellulit
Jak wynika z badań, na tego typu problemy ze skórą skarży się aż 80% kobiet! Najczęstszymi powodami kłopotów są: zła dieta, brak ruchu, zmiany hormonalne, np. w ciąży. Zwykle na cellulit poleca się różnego rodzaju kremy, ale ostatnio pojawiły się też specjalne plastry zawierające L-karnitynę. Przykleja się je na osiem godzin 2–3 razy w tygodniu. Dostępne są w aptekach i drogeriach, bez recepty. Czy działają? To nie są leki, więc ich skuteczność musisz sprawdzić sama lub... uwierzyć producentowi!
Katarzyna Pinkosz/ Mamo to ja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!