Składniki pokarmowe uznawane za prebiotyki nie są trawione przez enzymy trawienne człowieka, stymulują wzrost i aktywność pożądanych bakterii w przewodzie pokarmowym (zwłaszcza bifidobakterii), a produkty ich rozkładu przez bakterie jelitowe obniżają pH treści pokarmowej. Mają znaną i udokumentowaną budowę chemiczną i powinny być łatwe do uzyskania w skali przemysłowej. Najbardziej poznaną grupą substancji prebiotycznych są sacharydy otrzymywane na drodze hydrolizy polisacharydów lub syntezy enzymatycznej. Wieloośrodkowe badania nad składem oraz rolą mikroflory jelitowej były podstawą do zdefiniowania mikrobiotycznej teorii rozwoju chorób o podłożu immunologicznym.
Na czym polega mikrobiotyczna teoria chorób o podłożu immunologicznym?
Według tej teorii prawidłowy rozwój układu immunologicznego zależy od bakterii zasiedlających przewód pokarmowy, zwłaszcza w okresie noworodkowo-niemowlęcym. Opóźniona/zmieniona kolonizacja przewodu pokarmowego w okresie noworodkowo-niemowlęcym doprowadza do zaburzeń funkcjonowania układu immunologicznego. Wieloletnie badania kliniczne dotyczące chorobowości w populacji pediatrycznej zaowocowały zwróceniem uwagi na problem mikrobiozy jelitowej. Badania porównawcze grup dzieci karmionych w sposób naturalny i sztuczny wykazały w drugiej grupie istotny wzrost zapadalności na choroby układu oddechowego, alergie pokarmowe, choroby przewodu pokarmowego czy też choroby o podłożu autoimmunologicznym. Istotnym elementem prowadzonych badań było zwrócenie uwagi na różnice probiozy jelitowej dzieci karmionych naturalnie i sztucznie.
Polecamy: Czy stosowanie probiotyków skraca czas trwania biegunki?
Dało to podstawy do wprowadzania suplementów diety oraz mieszanek mlecznych wzbogacanych o pro- i prebiotyki, zawierające zarówno GOS (galaktooligosacharydy – przy. red.), jak i FOS (fruktooligosacharydy – przyp. red.). Celem podjęcia prac była ocena reakcji organizmu dziecka na wprowadzenie dobranych gatunkowo szczepów bakterii i analiza wpływu podanych bakterii na prawidłowe dojrzewanie jelitowego układu immunologicznego, co w skuteczny sposób może ochronić organizm dojrzewającego dziecka przed negatywnym wpływem szczepów patogennych.
| Szczep | Efekty zdrowotne (badania kliniczne) |
| Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53 013) |
kolonizacja przewodu pokarmowego, ochrona przed biegunkami po antybiotykoterapii, leczenie i zapobieganie biegunkom rotawirusowym, leczenie powracających biegunek spowodowanych przez Clostridium difficile, ochrona przed ostrymi biegunkami, leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna i dziecięcego artretyzmu reumatoidalnego, właściwości antagonistyczne w stosunku do bakterii wywołujących próchnicę zębów |
| Lactobacillus casei Shirota | ochrona przed zaburzeniami jelitowymi, leczenie biegunek rotawirusowych, utrzymywanie w równowadze mikroflory jelitowej, obniżanie aktywności enzymów fekalnych, ochrona przed mutagenami pokarmowymi, pozytywne efekty w leczeniu raka pęcherza moczowego, wspomaganie układu odpornościowego we wczesnych stadiach raka okrężnicy |
| Lactobacillus casei DN 114 001 | stymulacja układu odpornościowego, zapobieganie i leczenie infekcji jelitowych, dobra przeżywalność w żołądku i dwunastnicy, zmniejszenie częstości i skrócenie czasu trwania ostrych biegunek u dzieci |
| Lactobacillus acidophilus NCFB 1748 |
obniżenie aktywności enzymów fekalnych, zapobieganie biegunkom po radioterapii, leczenie obstrukcji |
| Lactobacillus johnsonii La1 (NCC533) |
stymulacja układu odpornościowego, adhezja do komórek ludzkiego jelita, pozytywne efekty w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego |
| Bifidobacterium breve Yakult | ochrona przed mutagenami pokarmowymi, utrzymanie w równowadze mikroflory jelitowej, ochrona przed biegunkami |
| Bifidobacterium bifidum | leczenie biegunek rotawirusowych, utrzymanie w równowadze mikroflory jelitowej |
| Lactobacillus gasseri ADH | obniżenie aktywności enzymów fekalnych, dobra przeżywalność w przewodzie pokarmowym |
| Lactobacillus acidophilus NCFM | obniżenie aktywności enzymów fekalnych, dobra przeżywalność w przewodzie pokarmowym |
Zobacz także: Wpływ probiotyków i prebiotyków na układ immunologiczny
Jak działają probiotyki?
Mechanizm działania probiotyków nie jest do końca poznany. Jednakże wskazuje się na kilka bardzo prawdopodobnych sposobów działania:
- konkurencja o receptory lub przyleganie do komórek nabłonkowych uniemożliwiające dostęp patogenów do nabłonka jelitowego,
- wytwarzanie związków o działaniu przeciwdrobnoustrojowym (nadtlenek wodoru, kwas piroglutaminowy, hamujących wzrost bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych),
- współzawodnictwo z innymi mikroorganizmami o składniki odżywcze (zużycie cukrów prostych przez bakterie probiotyczne, hamujące rozwój Clostridium difficile),
- zakwaszanie treści jelitowej – hamuje wzrost niektórych bakterii chorobotwórczych,
- modyfikacja receptorów dla toksyn bakteryjnych,
- modulacja odpowiedzi odpornościowej zarówno humoralnej, jak i komórkowej,
- zwiększona sekrecja mucyn (białka wiążące się z patogenami jako częśc układu odpornościowego – przyp. red.) przez nabłonek jelitowy.
W praktyce klinicznej probiotyki i prebiotyki są stosowane w różnych jednostkach chorobowych, jak również w profilaktyce zdrowotnej. (…) Probiotyki mogą skutecznie chronić dziecko przez biegunką infekcyjną, poantybiotykową, mogą także chronić noworodki przed NEC (martwicze zapalenie jelit). (…)
Odpowiednia dieta jest istotnym elementem modulującym układ odpornościowy na działanie czynników zakaźnych, jak i stanów zapalnych jelita (NChZJ – nieswoiste choroby zapalne jelit). Dlatego spożywanie błonnika i stosowanie probiotyków może być obiecującym narzędziem w korzystnej stymulacji układu immunologicznego.
Polecamy: Probiotyki w diecie malucha
Fragment pochodzi z książki „Dziecko i jego środowisko. Wyzwania pediatrii w XXI wieku. Immunoprofilaktyka u dzieci i młodzieży” (wyd. Continuo 2012). Tytuł, lid, śródtytuły i niektóre skróty pochodzą od redakcji. Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
