Profilaktyka zespołu uzależnienia od nikotyny oznacza jednocześnie profilaktykę chorób tytniozależnych. Profilaktykę palenia tytoniu można tradycyjnie podzielić na:
- profilaktykę pierwszej fazy, czyli zapobieganie rozwojowi uzależnienia,
- profilaktykę drugiej fazy, czyli zapobieganie w grupach ryzyka rozwoju (chorzy na zaburzenia psychiczne, rodziny z palącym członkiem, margines społeczny),
- profilaktykę trzeciej fazy, czyli leczenie samego zespołu od nikotyny.
Fazowość ta jest względna, bowiem leczenie zespołu uzależnienia od nikotyny u osoby bez szkód zdrowotnych palenia tytoniu oznacza profilaktykę trzeciej fazy samego zespołu uzależnienia (czyli jego leczenie) i profilaktykę drugiej fazy (czyli leczenie osób zagrożonych) w stosunku do chorób tytoniozależnych.
Profilaktyka zespołu uzależnienia od nikotyny powinna odbywać się na każdym etapie życia człowieka. Skutki palenia są bowiem zbyt groźne w skali społecznej, aby takiego wysiłku nie podejmować, a rozpowszechnienie zaburzenia zbyt duże.
Profilaktyka pierwszej fazy
Profilaktyka pierwszej fazy oznacza edukację, wychowanie, formowanie odpowiednich postaw, sądów, stereotypów i skryptów postępowania. Profilaktyka ta należy do powinności wszystkich: rodziców i opiekunów, nauczycieli, psychologów, duchownych, pracowników służby zdrowia, w tym oczywiście do lekarzy.
Zobacz też: W jaki sposób uzależniamy się od nikotyny?
Profilaktyka drugiej fazy
Profilaktyka drugiej fazy, czyli specjalne oddziaływanie na osoby niepalące, szczególnie zagrożone nikotynizmem. Istnieją bowiem grupy społeczne, w których narażenie młodego pokolenia na ryzyko rozwoju nikotynizmu jest bardzo duże.
Do grupy ryzyka uzależnienia od nikotyny należą osoby: z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania, zaburzoną osobowością, tzw. marginesu społecznego związanego z patologią społeczną, wychowywane w Domach Dziecka, związane z grupami przestępczymi, zagrożone ubóstwem.
Profilaktyka trzeciej fazy
Profilaktyka trzeciej fazy oznacza leczenie uzależnienia od nikotyny i zapobieganie jego nawrotom. Według Stahla 70% palaczy deklaruje chęć rzucenia palenia, około 30% podejmuje taką próbę, a zaledwie kilka procent uzyskuje długotrwałą abstynencję. Dane te budzą duży niepokój z powodu małej skuteczności terapii.
Profilaktyka trzeciej fazy obejmuje następujące metody:
- autoterapię, czyli zaprzestanie palenie przez chorego bez wspomagania farmakologicznego lub psychoterapeutycznego,
- minimalną interwencję antynikotynową,
- psychoterapię behawioralno-poznawczą,
- farmakoterapię.
Zobacz też: Co dzieje się z nikotyną w naszym organizmie?
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Zespół uzależnienia od nikotyny – ujęcie interdyscyplinarne”; Rozdział 8. Terapia uzależnienia od nikotyny – doktryna profilaktyki i postępowania niefarmakologicznego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
