Ambitnie godzisz intensywną pracę zawodową z ciężarem domowych obowiązków. Chcesz być ideałem w domu i w pracy. Ale czasem tempo jest za duże – dopada cię stres, bywasz zmęczona. Zwolnij!
OK! To jest normalne
► PMS, czyli Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego. Zaczyna dokuczać w drugiej połowie cyklu. Ustępuje wraz z pojawieniem się okresu. Objawy PMS to: ból piersi i głowy, ataki wilczego głodu, chwiejność nastrojów, niestrawność, bezsenność, osłabienie. Unikaj wówczas alkoholu, mocnej herbaty, kawy i słonych przekąsek. Popijaj (dwa razy dziennie) napar przygotowany z 1/3 łyżeczki melisy, koszyczka rumianku i krwawnika.
► Zgrubienia w piersi. To mogą być zmiany tkanki powstające pod wpływem hormonów, tzw. gruczolako-włókniaki i torbiele. Nie są złośliwe i zazwyczaj nie wymagają leczenia (mogą nawet samoistnie zniknąć). Ale dla pewności każdą nieprawidłowość, którą wyczujesz palcami podczas samobadania, trzeba skonsultować z ginekologiem.
► Ból brzucha. Pojawia się w połowie cyklu. Znika sam, najdalej po paru godzinach. Wiele kobiet tak właśnie odczuwa owulację, czyli uwolnienie się dojrzałej komórki jajowej z jajnika. Ból uśmierzy tabletka Nurofenu albo Ibupromu.
Uwaga! To jest niepokojące
► Nieregularne miesiączki i krwawienia międzymiesiączkowe. Mogą świadczyć o infekcji, pojawieniu się nadżerki czy zaburzeń hormonalnych. Bez względu na przyczynę, potrzebna jest konsultacja z ginekologiem.
► Silne bóle w trakcie miesiączki. Są typowe dla endometriozy. Powodują ją komórki błony śluzowej macicy, które z niewiadomych przyczyn "wędrują" do innych organów. Potem, gdy zbliża się miesiączka, dochodzi do powiększenia tych "obcych" fragmentów, a następnie do ich złuszczania i krwawienia (jakby w jajniku czy jelitach wystąpił miniokres).
► Problemy z zajściem w ciążę. Jeśli od ponad roku bez skutku staracie się o dziecko, warto porozmawiać o tym z ginekologiem.
► Upławy lub inna nietypowa wydzielina z pochwy sygnalizują infekcję narządów rodnych. Ginekolog zapisze leki dla ciebie i partnera.
► Przewlekłe zmęczenie. Uczucie rozbicia, spadek odporności, pogorszenie kondycji – to mogą być oznaki anemii. Warto zrobić badania krwi!
Strategia dla 30-latki
► Powinnaś znaleźć dobrego ginekologa, który przepisze ci odpowiednie środki antykoncepcyjne, nauczy, jak samodzielnie badać piersi i któremu będziesz składała w miarę regularne wizyty.
► Zaznaczaj w kalendarzyku początek i koniec każdej miesiączki. Obserwuj, czy masz regularne cykle i kiedy wypadają dni płodne (zwykle są to 2-3 dni na 2 tygodnie przed kolejnym okresem).
► Ogranicz jedzenie fast foodów – zamiast w pośpiechu połykać hamburgera przed komputerem, zrób sobie krótką przerwę na spokojny, pełnowartościowy posiłek, np. kanapkę z razowego pieczywa z chudą wędliną i sałatką warzywną. Tego potrzebuje zarówno twoje ciało, jak i... dusza.
► Znajdź czas na ruch i relaks. Zapisz się do klubu fitness, biegaj, spaceruj albo ćwicz w domu. Postaraj się to robić 3–4 razy w tygodniu po minimum pół godziny. Ruch nie tylko poprawi twoją kondycję i przemianę materii, ale pomoże ci się też skutecznie odstresować.
Kalendarz badań:
► co miesiąc sama badaj piersi, a co rok rób USG;
► co rok idź na cytologię;
► po 30 roku życia czas na pierwszą mammografię.
40+ Możesz wreszcie pomyśleć o sobie
Dzieci odchowane, w pracy zyskałaś stabilną pozycję. Weszłaś w okres świadomej kobiecości, znasz swoje ciało i łatwiej ci będzie zauważyć teraz wszelkie nieprawidłowości.
OK! To jest normalne
► Nieregularne cykle. Po przekroczeniu czterdziestki miesiączki mogą występować częściej niż dotąd. Potem odstępy między nimi coraz bardziej się wydłużają – to zapowiedź menopauzy.
► Torbiele i twardsze, włókniste zgrubienia. To wywoływana spadkiem poziomu hormonów płciowych mastopatia. Towarzyszące jej zmiany są łagodne, ale trzeba je skonsultować z ginekologiem.
► Osłabienie wzroku. Masz problemy z nawlekaniem igły i czytaniem drobnego druku – to dlatego, że z wiekiem twoje oczy coraz słabiej dostrajają się do obrazu oglądanego z bliska (dochodzi do dalekowzroczności). Pora zainwestować w okulary.
Uwaga! To jest niepokojące
► Pajączki i żylaki. Sygnalizują problemy z krążeniem. Idź do flebologa (specjalisty od chorób żył). Żylakami warto się zająć we wczesnym stadium. Gdy je zaniedbasz, konieczna będzie operacja.
► Nowe znamiona. A także powiększenie się starego pieprzyka, zmiana jego koloru, stwardnienie, swędzenie, krwawienie lub sączenie się jakiejś wydzieliny. Każdy taki objaw skonsultuj z dermatologiem, by wykluczyć czerniaka.
►Wahania wagi, które nie wynikają ze zmiany diety. Kłopoty ze skórą (może być szara, chropowata). Problemy z koncentracją, nadpobudliwość czy uczucie ciągłego zmęczenia. Zbadaj poziom hormonów tarczycy we krwi, by wykluczyć zaburzenia pracy tego gruczołu.
► Obfite i długie miesiączki. Mogą świadczyć o powstaniu mięśniaków macicy (niezłośliwe guzy). O tym, czy wymagają one leczenia, powinien zdecydować ginekolog.
Strategia dla 40-latki
► Licz kalorie, unikaj tłuszczu zwierzęcego i cukru – malejący poziom estrogenów spowalnia twoją przemianę materii i przestaje chronić układ krwionośny przed miażdżycą oraz chorobami serca.
► Poznaj historię zdrowia swojej rodziny. Skłonności do chorób układu krążenia, cukrzycy i raka mogą być dziedziczne. Jeśli twoi bliscy cierpieli na takie dolegliwości, powiedz o tym lekarzowi. Pomoże mu to kontrolować twoje zdrowie, np. dostaniesz skierowanie na dodatkowe badania.
► Kontroluj oczy, by nie tylko dobrać okulary, ale i wykryć ewentualne objawy związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej oka (AMD), zaćmy, jaskry, a nawet cukrzycy.
Kalendarz badań:
► co miesiąc sama badaj piersi;
► co rok rób badanie krwi, cytologię i USG dopochwowe;
► co 2 lata odwiedzaj okulistę, co 5 lat powtarzaj mammografię.
50+ Zaczyna się druga młodość!
Kobieta dojrzała – tak teraz określają cię inni. Jesteś w pełni sił, prowadzisz aktywne życie zawodowe i towarzyskie, więc irytują cię dolegliwości wywołane spadkiem hormonów. Okresu przekwitania nie można zahamować, ale medycyna potrafi złagodzić kłopotliwe objawy.
OK! To jest normalne
► Uderzenia gorąca. Są najczęstszą dolegliwością związaną z przekwitaniem. Inne objawy to np. nocne poty, huśtawka nastrojów, płaczliwość, coraz bardziej nieprzewidywalne cykle miesięczne. Wszystkie te zaburzenia wynikają ze zmniejszającego się poziomu estrogenów (żeńskich hormonów płciowych). Związane z tym objawy mogą trwać przez kilka lat. Występują u większości kobiet – choć ich nasilenie jest kwestią indywidualną.
► Tendencja do nadwagi. Zwalniająca przemiana materii sprawia, że tyjesz, przy czym tłuszczyk najszybciej odkłada się w okolicach brzucha. Jest to najgorszy rodzaj otyłości. Trzeba pilnować, aby obwód w talii nie przekroczył 88 cm.
Uwaga! To jest niepokojące
► Pragnienie, senność i osłabienie. Tak może objawiać się cukrzyca typu 2, na którą sami zapracowujemy sobie niezdrowym trybem życia. Koniecznie zmierz stężenie glukozy we krwi.
► Guzki w piersiach. Zmiana kształtu piersi oraz rozmiaru i koloru brodawek. Wszystkie odstępstwa od normy zgłaszaj lekarzowi.
► Bóle i sztywność stawów. W złagodzeniu tych objawów pomogą ci niesteroidowe środki przeciwzapalne, np. z ibuprofenem. Jeśli dolegliwości nie ustępują, idź do reumatologa.
► Ucisk w klatce piersiowej. Kaszel, ból i zadyszka pojawiające się po wysiłku mogą sygnalizować problemy z sercem. Idź do kardiologa. Pamiętaj, że po ostatniej miesiączce, gdy znacznie zmniejsza się stężenie estrogenów, wzrasta ryzyko zawału.
Strategia dla 50-latki
► Terapia hormonalna to najskuteczniejszy sposób łagodzenia objawów menopauzy. W razie przeciwwskazań lub gdy po prostu nie chcesz stosować środków hormonalnych, możesz sięgnąć po ich roślinne odpowiedniki – tzw. fitoestrogeny.
► Dbaj o prawidłową wagę. Jadaj 5–6 razy dziennie, ale małe porcje. Dieta powinna być niczym lekarstwo – ma chronić serce i stawy oraz wzmacniać kości. Dlatego na twoim talerzu powinny znaleźć się tłuste ryby morskie, nabiał, orzechy i warzywa o zielonych liściach. Ogranicz sól, cukier i kawę.
► Ruszaj się. To doskonały sposób na zachowanie figury, wzmocnienie kości oraz obniżenie ryzyka cukrzycy i chorób serca. Wygospodaruj więc czas (minimum to 3 razy w tygodniu po pół godziny), by gimnastykować się w domu i chodzić na długie spacery.
► Podczas każdej wizyty u lekarza mierz ciśnienie krwi. Jeśli rzadko odwiedzasz przychodnię, mierz ciśnienie sama – przynajmniej raz na 2–3 miesiące.
Kalendarz badań:
► co miesiąc sama badaj piersi;
► co roku rób badania krwi, mierz stężenie cholesterolu, trójglicerydów i glukozy, rób także cytologię, mammografię;
► co 2 lata wybierz się do okulisty na badanie ostrości wzroku i pomiar ciśnienia w gałce ocznej (żeby wyeliminować jaskrę i inne wady wzroku);
► co 2–3 lata przejdź test na obecność krwi utajonej w kale (wykrywa chorobę wrzodową, raka jelita grubego, polipy i zapalenia). Zrób też densytometrię – badanie oceniające gęstość kości i wykrywające osteoporozę.
60+ Jesteś wolna. Ciesz się życiem!
Pożegnałaś się już z pracą i wreszcie możesz robić to, na co zawsze miałaś ochotę. Ale uważniej niż dotąd musisz wsłuchiwać się w swój organizm i częściej robić badania.
OK! To jest normalne
► Zapominanie. A także roztargnienie, słabszy refleks – to wynik naturalnego w twoim wieku obniżenia koncentracji.
► Przebarwienia na twarzy, dekolcie i dłoniach. To efekt zaburzeń w produkcji melaniny, naturalnego barwnika, który uwalnia się np. pod wpływem opalania.
► Nadmierne owłosienie. Na brodzie i nad górną wargą zaczynają wyrastać ciemne włoski. To efekt typowych w twoim wieku zaburzeń hormonalnych. Nie przejmuj się, tylko... łap za pincetę.
► Słabszy wzrok. Możesz stać się dalekowidzem – soczewka oka nie jest już bowiem tak elastyczna, jak dawniej. By to skorygować, konieczne są okulary.
► Kłopoty ze snem. Mogą wynikać z mniejszej aktywności. Ponieważ więcej wypoczywasz za dnia, nie potrzebujesz już przesypiać 8 godzin na dobę.
Uwaga! To jest niepokojące
► Guzki (bez względu na to, gdzie są usytuowane). A także trudno gojące się ranki, krew w moczu, uporczywy kaszel, biegunki czy zaparcia. Koniecznie powiedz o tym lekarzowi.
► Nietrzymanie moczu. Gdy mięśnie kontrolujące pracę cewki moczowej są zbyt słabe, dochodzi do popuszczania moczu, np. podczas ataku śmiechu lub kaszlu. Dolegliwość tę można leczyć.
► Kruche kości. Podatne na złamania, np. przy uderzeniu lub upadku z małej wysokości, to zwykle objawy osteoporozy.
► Poważne kłopoty z pamięcią. Zapominanie np. imion krewnych może być spowodowane demencją (zaburzenie funkcji mózgu) czy początkiem choroby Alzheimera.
► Zmiana ostrości widzenia. Zawężenie pola widzenia, bóle oczu, zamglenie obrazu itp. Z wiekiem rośnie ryzyko zaćmy, jaskry i zwyrodnienia plamki żółtej oka.
Strategia dla 60-latki
► Trenuj umysł – czytaj, rozwiązuj krzyżówki itp. To zmusi szare komórki do intensywniejszej pracy i lepszego wykorzystania połączeń nerwowych.
► Stosuj zioła. Zaśnięcie ułatwi ci napar z szyszek chmielu – łyżeczkę suszu zalej szklanką wrzątku, przykryj i odstaw na 10 minut, pij godzinę przed snem.
► Jadaj 5 małych posiłków dziennie, a nie będziesz miała problemów z trawieniem i łatwiej przyswoisz substancje odżywcze. Postaraj się, by twój jadłospis był urozmaicony. Ogranicz jednak dania tłuste oraz słodycze – podnoszą poziom złego cholesterolu, ten zaś znacznie zwiększa ryzyko miażdżycy.
► Bądź aktywna, ale pamiętaj, że gimnastyka musi być dostosowana do twoich możliwości. Najbezpieczniejsze dla stawów i serca jest pływanie i spacerowanie. Możesz też trenować stretching (ćwiczenia rozciągające) i callanetics (powolne napinanie mięśni).
Kalendarz badań:
► co miesiąc sama badaj piersi. Co roku rób badania krwi, cytologię i mammografię;
► co 2 lata idź do okulisty i na densytometrię, zrób też badania na krew utajoną w kale;
► co 5 lat rób USG jamy brzusznej (pomaga ocenić stan wątroby i nerek), kolonoskopię – badanie jelita grubego.
tekst: Diana Ożarowska-Sady
konsultacja: lek. med. Arkadiusz Miller, specjalista chorób wewnętrznych z Centrum Medycznego ENEL-MED
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
