Morfologia krwi to jedno z najprostszych i najpowszechniejszych badań diagnostycznych. Dostarcza ono informacji o ilości i jakości komórek krwi. Do podstawowego obrazu morfologicznego należą: RBC, WBC, PLT i retikulocyty.
Otrzymując wynik zawsze zaraz zerkamy na normy i dopatrujemy się odchyleń. Jednak nie zawsze wiemy co za sobą niosą nieprawidłowości w morfologii. Budzi to niejednokrotnie lęk – przed chorobą, jej leczeniem, powikłaniami. Na szczęście czasem niektóre odchylenia są fizjologiczne lub są to skutki niewłaściwej techniki pobrania materiału do badania. Poznajmy więc tajemnice komórek krwi...
RBC – red blood cell to krwinki czerwone, odpowiedzialne m.in. za transport tlenu do komórek. Swoją barwę zawdzięczają hemoglobinie. Wartości prawidłowe wynoszą:
- dla kobiet 4,5 mln/mm3
- dla mężczyzn 5 mln/mm3
Wartości poniżej normy mogą występować w:
- niedokrwistości (także u ciężarnych)
- krwotoku
- przewodnieniu (duże rozcieńczenie krwi)
- zaburzeniach wchłaniania (niedożywienie)
- złej czynności szpiku kostnego
- chorobach nerek
- nowotworach, białaczce
Natomiast wartości powyżej referencyjnych mogą sygnalizować:
- wrodzoną wadę serca
- nieprawidłowości w układzie oddechowym
- zaburzenia czynności szpiku (nadprodukcja krwinek)
- odwodnienie (także na skutek rozległych oparzeń)
- czerwienicę prawdziwą
- nowotwory nerek
- zakażenia
Jenak wpływ na ilość krwinek mają jeszcze inne czynniki, jak np.:
- dieta wegetariańska, z małą ilością żelaza i kwasu foliowego (obniżone)
- spożywanie dużej ilości kawy (podwyższone)
- przebywanie na dużych wysokościach, w środowisku, gdzie jest mniej tlenu (podwyższone)
- trening fizyczny bądź ciężka praca fizyczna (podwyższone)
WBC – white blood cell – czyli leukocyty, to krwinki białe - odpornościowe. U zdrowego człowieka norma wynosi 4 300 – 9 000/mm3.
Obniżona ilość leukocytów (leukocytopenia) we krwi może oznaczać:
- niektóre choroby wirusowe
- choroby wątroby
- uszkodzenie szpiku kostnego (aplazja)
- kacheksję – wyniszczenie organizmu przez niektóre choroby, głównie nowotwory
Podwyższone wartości (leukocytoza) mogą być skutkiem:
- toczącego się w organizmie stanu zapalnego, gorączki
- posocznicy
- białaczki
- przyjmowania leków
Leukocytoza jest również obserwowana w ciąży, po gorącej kąpieli, obfitym posiłku, wysiłku fizycznym, w stresie, w głodzie oraz przy bólach zębów.
PLT – platelets – trombocyty to płytki krwi, odpowiedzialne za jej krzepnięcie. Ich liczba powinna mieścić się w przedziale 150 000 – 300 000/mm3
Trombocytoza, czyli podniesiona liczba PLT może się ujawnić:
- w przewlekłych zakażeniach
- przy niedoborze żelaza
- po splenektomii (usunięcie śledziony)
- nadpłytkowości samoistnej
- przy błędach w pobieraniu krwi do badania
- a także w ciąży i po wysiłku fizycznym.
Trombocytopenia – obniżenie wartości PLT może być spowodowane:
- zaburzeniami funkcji szpiku (przerzuty raków, białaczki)
- przyjmowaniem leków przeciwbólowych oraz antybiotyków
- chorobami autoimmunologicznymi
- destrukcją przez toksyny bakteryjne
- zakażeniami nerek
- krwotokami i rozległymi oparzeniami
Retikulocyty to niedojrzałe postacie erytrocytów – krwinek czerwonych. W zdrowym organizmie jest ich do 15‰ całkowitej liczby erytrocytów.
Retikulocytoza to za duża liczba retikulocytów zwykle zauważalna jest:
- przy niszczeniu krwinek czerwonych (hemolizie)
- w nadkrwistości, nowotworach, krwotokach
- przy złej terapii środkami krwiotwórczymi, żelazem, witaminą B12, kwasem foliowym
- po usunięciu śledziony
Retikulopenia – zbyt niska liczba retikulocytów może wystąpić w:
- uszkodzeniach szpiku kostnego
- niedoborze witamin B12 i kwasu foliowego oraz żelaza
- niektórych niedokrwistościach
- terapii onkologicznej – po cytostatykach
- zaburzeniach pracy nerek – za mało erytropoetyny
- kacheksji (wyniszczenie)
- AIDS
Fizjologicznie retikulocyty zachowują się podobnie jak erytrocyty. Ich wartość wzrasta podczas przebywania na dużych wysokościach.
Źródła:
Schottdorf – Tim Ch., Maier V., „Badania laboratoryjne”, MUZA SA, Warszawa 2006
Vademecum Pielęgniarki i Położnej, APIS, edycja 2008
strona internetowa: pl.wikipedia.org
Dowiedz się więcej o PLT i o morfologii krwi z naszego forum medycznego.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
