Wysypka to rodzaj zmian na skórze zmieniających jej wygląd i fakturę. Może obejmować całe ciało lub wybrane jego części np. zgięcia stawowe, brzuch, policzki. Wysypce mogą towarzyszyć inne objawy, takie jak: świąd, podwyższona temperatura, złe samopoczucie, zmiany w badaniach laboratoryjnych czy inne objawy ogólne. Wszystkie wysypki wymagają konsultacji z lekarzem, najlepiej dermatologiem.
Z uwagi na różnorodny obraz kliniczny oraz wieloczynnikową etiologię, wysypki skórne często stanowią problem diagnostyczny nawet dla doświadczonego dermatologa. W postawieniu rozpoznania pomocny bywa nie tylko obraz zmian skórnych, ale także ich lokalizacja, czas trwania choroby, świąd lub jego brak, wiek pacjenta czy też obecność innych objawów ogólnych (np. podwyższonej temperatury)
– mówi dr n. med. Joanna Sułowicz, specjalista dermatolog-wenerolog, lekarz medycyny estetycznej z SCM estetic w Krakowie.
Istnieją zmiany skórne, których lokalizacja jest bardzo typowa i niejednokrotnie pozwala na ustalenie rozpoznania, na przykład:
- w łuszczycy wysypka typowo lokalizuje się na łokciach, kolanach i na skórze głowy owłosionej,
- w atopowym zapaleniu skóry wysypka zajmuje zgięcia łokciowe, podkolanowe i towarzyszy jej silny świąd,
- obecność swędzących zmiany o różnorodnym obrazie klinicznym (grudki, pęcherzyki, zmiany pokrzywkowe i rumieniowe) umiejscowione w okolicy łokci, kolan, pośladków czy tez skóry owłosionej głowy w pierwszej kolejności sugerują opryszczkowate zapalenie skóry, będące skórną manifestacją nietolerancji glutenu,
- swędzące fioletowe grudki umiejscowione w okolicy nadgarstków, kostek lub okolicy krzyżowej nasuwają podejrzenie liszaja płaskiego.
Wiek pacjenta często też bywa pomocny w rozpoznaniu przyczyny wysypki, np.:
- u dzieci zmiany pęcherzykowe najczęściej wskazują na choroby wirusowe tzw. wieku dziecięcego (ospa, choroba bostońska),
- wysypka u dorosłych może być początkiem poważniejszych schorzeń, jak np. pęcherzyca czy też autoimmunologiczna choroba skóry pemphigoid.
Bardzo często jednak w procesie diagnostycznym sama ocena zmian skórnych nie jest wystarczająca i konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, np. ogólnych z krwi, przeciwciał, posiewów, wymazów, czy też badania histopatologicznego fragmentu skóry albo mniej inwazyjnego badania zmian skórnych za pomocą dermatoskopu. Próbując leczyć się samemu, nie można zapominać, iż wiele chorób może mieć podobny obraz kliniczny, a początkowo wydające się błahymi zmiany skórne mogą być manifestacją groźnych chorób układowych czy coraz częściej spotykanych chorób zakaźnych, takich jak świerzb czy kiła
– komentuje dr n. med. Joanna Sułowicz.
Sprawdź też: Wysypka przy koronawirusie
Sprawdź, o czym mogą świadczyć pojawiające się na skórze różne rodzaje zmian skórnych:
- Wysypka alergiczna
- Wysypka plamista
- Wysypka grudkowa
- Wysypka grudkowo-plamista
- Wysypka pęcherzykowa
- Pokrzywka
Wysypka alergiczna
Spowodowana jest ekspozycją na bardzo różnorodne alergeny i może mieć zróżnicowany obraz kliniczny. W przypadku zmian o charakterze ostrym zwykle spotykamy grudki, pęcherzyki, bąble pokrzywkowe. Podostre lub przewlekłe zmiany mają zwykle postać zmian rumieniowo-złuszczających.
Za powstawanie wysypki alergicznej mogą odpowiadać wielorakie substancje: pokarmy, leki, składniki kosmetyków, barwniki, lakiery, farby, środki czyszczące, kolczyki, składniki oprawek do okularów, guzików, monety
– mówi dr Joanna Sułowicz.
Wysypka alergiczna nasila się w miarę ekspozycji i działania alergenu, a łagodnieje, gdy kontakt z alergenem zostaje zerwany. Zmianom skórnym zwykle towarzyszy świąd, co prowadzi do drapania, powstawania nadżerek i przeczosów, a nawet do nadkażenia skóry.
Wysypka alergiczna, fot. Adobe Stock
Wysypka plamista
Jest rodzajem wysypki o charakterze nieregularnych plam, zazwyczaj koloru czerwonego. Często pojawia się na skutek infekcji (np. rumień zakaźny, szkarlatyna, trzydniówka, odra, łupież pstry, łupież różowy Gilberta), zmian alergicznych lub atopowego zapalenia skóry.
Wysypka związana z trzydniówką znika po trzech dniach i zwykle poprzedzona jest wysoką gorączką.
Podczas odry początkowo umiejscawia się za uszami i na twarzy, a następnie rozprzestrzenia się na całe ciało. Warto wiedzieć, że przeciwko odrze możemy się zaszczepić.
W szkarlatynie natomiast wysypka zaczyna się w okolicach pach, pachwin i szyi, a potem pojawia się na całym ciele.
W przypadku zmian alergicznych wysypce zazwyczaj towarzyszy świąd. Łupież różowy Gilberta rozpoczyna się od pojawienia się blaszki macierzystej, a kolejne, później pojawiające się zmiany skórne przybierają układ bożonarodzeniowego drzewka. Natomiast w przypadku łupieżu pstrego po wystawieniu skóry na słońce w miejscu wcześniej obecnych zmian pojawiają się białe odbarwienia
– dodaje dr Joanna Sułowicz.
Wysypka plamista, fot. Adobe Stock
Wysypka plamista, fot. Adobe Stock
Wysypka grudkowa
Wysypka grudkowa to zmiany skórne w postaci małych, uniesionych grudek, sprawiające, że skóra staje się nierówna w dotyku. Takie wykwity spotkać można w łuszczycy, liszaju płaskim, ale także w zamianach alergicznych czy też wirusowych (brodawkach).
W przypadku łuszczycy grudki zazwyczaj pokryte są charakterystyczną srebrzystą łuską i mają tendencję do skupiania się w większe ogniska, tzw. blaszki. Natomiast w liszaju płaskim oraz w przypadku zmian alergicznych często towarzyszy im świąd. Brodawki wirusowe zwane potocznie kurzajkami zwykle lokalizują się w obrębie dłoni lub stóp (domowe sposoby na kurzajki).
Wysypka grudkowa, fot. Adobe Stock
Sprawdź: Jak wygląda wysypka bostońska (zdjęcia)
Wysypka grudkowo-plamista
Jest to rodzaj wysypki, w której równocześnie występują zarówno zmiany w postaci grudek, jak i plam. Może towarzyszyć opisywanej wcześniej trzydniówce, a także odczynom polekowym - te najczęściej towarzyszą antybiotykoterapii pochodnymi penicyliny lub sulfonamidami. Pojawia się zwykle po kilku dniach stosowania leków i zwykle z uwagi na nasilenie zmian wysypka wymaga interwencji lekarskiej.
Wysypka pęcherzykowa
Charakteryzuje się występowaniem wypełnionych płynem zmian ponad powierzchnią skóry. Często występuje w przebiegu zmian wirusowych takich jak opryszczka, półpasiec czy też ospa.
Pojawienie się zmian pęcherzykowych w przypadku opryszki czy tez półpaśca zwykle poprzedzone jest występowaniem tzw. objawów prodromalnych w postaci mrowienia, świądu czy też bólu. Ospa natomiast zwykle zaczyna się od objawów pseudogrypowych takich jak gorączka, ból gardła, złe samopoczucie.
Charakterystyczna jest także lokalizacja oraz układ zmian. W przypadku ospy pęcherzyki są rozsiane na całym ciele i przypominają „gwieździste niebo”, natomiast w opryszczce zwykle występują na wardze i mają tendencję do grupowania się. W półpaścu zazwyczaj pojawiają się w obrębie jednej połowy ciała i ułożone są na rumieniowym podłożu.
Wysypka pęcherzykowa może być także objawem uczulenia na promienie słoneczne czy też wyprysku dłoni i stóp. Gdy pęcherzykom towarzyszą podobne, ale większego rozmiaru zmiany zwane pęcherzami należy wykluczyć poważniejsze schorzenia takie jak pęcherzycę czy też pemphigoid.
Wysypka pęcherzykowa, fot. Adobe Stock
Wysypka przy półpaścu, fot. Adobe Stock
Sprawdź: Wysypka jak kaszka - skąd się bierze?
Pokrzywka
Bąbel pokrzywkowy to wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, różnorodnej wielkości oraz barwy od różowej do porcelanowej, często przypominający poparzenie pokrzywą, któremu zwykle towarzyszy świąd. Za powstawanie zmian pokrzywkowych mogą odpowiadać zarówno mechanizmy alergiczne, jak i niealergiczne, co sprawia, że przyczyna występowania zmian niejednokrotnie jest bardzo trudna do ustalenia.
Pokrzywka może pojawić się po spożyciu uczulającego pokarmu, ukąszeniu przez owada, zażyciu leku. Ten rodzaj wysypki towarzyszy także często wewnątrzustrojowym ogniskom zapalnym, infekcjom pasożytniczym, czy też chorobom autoimmunologicznym. Może wystąpić na skutek zimna, pod wpływem ucisku, promieni słonecznych, wibracji, czy też po wysiłku fizycznym. Typowo zmiany ustępują w ciągu kilku godzin, jednak gdy utrzymują się ponad 24 godziny, wymagają wykluczenia poważniejszych chorób, zwykle o podłożu immunologicznym
– dodaje dr Joanna Sułowicz.
U około połowy osób chorych na pokrzywkę może wystąpić obrzęk naczynioruchowy, czyli obrzęk głębszych warstw skóry lub błon śluzowych.
Obrzęk pojawia się nagle i może utrzymywać się nawet kilka dni. Zazwyczaj lokalizuje się w obrębie twarzy: usta, powieki, ale także w obrębie rąk, stóp czy narządów płciowych. Umiejscowienie w obrębie krtani może powodować duszność i z uwagi na zagrożenie życia wymaga bezzwłocznej interwencji lekarskiej.
Pokrzywka, fot. Adobe Stock
Warto uważnie obserwować skórę i pojawiające się na niej zmiany. Odpowiednio wcześnie podjęte leczenie ułatwi zwalczanie wysypki, i może ograniczyć jej negatywne skutki (np. blizny, przebarwienia). Jest to szczególnie ważne w przypadku wysypki u dzieci, których delikatna skóra jest narażona na powstawanie blizn i przebarwień.
Przeczytaj też: Egzema u dorosłych i dzieci
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 03.10.2013.
Więcej na podobny temat:
Domowe sposoby na wysypkę. Jak leczyć uczulenie skórne i inne zmiany?
Uczulenie na słońce - objawy alergii, leczenie, wysypka od słońca
Wysypka na twarzy - najczęstsze przyczyny, wysypka na twarzy u dziecka
Jednym z objawów sepsy jest wysypka. Oto, jak wygląda
Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. W 2004 roku ukończyła Wydział Lekarski Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 2012 roku zdała egzamin specjalizacyjny z zakresu dermatologii i wenerologii oraz uzyskała tytuł doktora nauk medycznych. W 2008 roku ukończyła Podyplomową Szkołę Medycyny Estetycznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Aging. W latach 2005-2018 pracowała jako asystent w Klinice i Katedrze Dermatologii w Krakowie, gdzie oprócz leczenia pacjentów prowadziła także działalność naukową oraz zajęcia dydaktyczne ze studentami polskimi i zagranicznymi. Obecnie związana jest z Wojskowym Szpitalem Klinicznym w Krakowie, pracuje też w SCM estetic.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
