Sposobów walki ze smogiem jest wiele i chociaż żaden z nich nie zabezpieczy nas w pełni przed toksynami, warto je stosować, by jak najbardziej zminimalizować zagrożenie. Jedną z takich metod jest kupienie do domu konkretnych roślin, które świetnie radzą sobie z oczyszczaniem powietrza. Zapytałyśmy o nie Emilię Piotrowską, która jest współzałożycielką i członkiem zarządu Warszawskiego Alarmu Smogowego.
Jak duży jest obecnie w Polsce problem związany ze smogiem? Gdzie i dlaczego sytuacja jest najgorsza?
Emilia Piotrowska: Obok Bułgarii, Rumunii i północnych Włoch, jesteśmy najbardziej zagrożonym smogiem obszarem Europy. Ostrożne szacunki wskazują, że w wyniku zanieczyszczeń powietrza około 48 tys. zgonów w Polsce jest przedwczesnych. Szacunkowo oznacza to skrócenie życia każdego obywatela średnio o 10 miesięcy.
Za emisję zanieczyszczeń w Polsce odpowiadają głównie dwa czynniki: niska emisja, czyli emisja pyłów i szkodliwych gazów z domowych pieców grzewczych oraz transport, czyli spaliny samochodowe, pyły powstające ze ścierania się środków hamulcowych oraz emisja wtórna, czyli ponowne wznoszenie tych pyłów z ulic przez pojazdy czy wiatr. O ile pierwsze źródło smogu w większości ustaje z odejściem zimy, o tyle smog komunikacyjny jest problemem całorocznym – głównie w dużych miastach.
Najgorsza sytuacja jest jednak zimą, ponieważ inwersja termiczna utrzymuje groźne pyły blisko ziemi – zarówno te pochodzące ze spalin, jak i palenia w piecach. Niebagatelny wpływ ma także lokalizacja wielu polskich miast w nieckach, w których koncentruje się smog.
Jakie rodzaje zanieczyszczeń nam zagrażają i dlaczego są groźne dla zdrowia?
Smog to trująca mieszanka o złożonym składzie. Najważniejszym, z punktu widzenia ochrony zdrowia i życia ludzkiego, zanieczyszczeniem powietrza jest pył zawieszony, w szczególności jego drobna frakcja, czyli PM 2.5.
W skład pyłu zawieszonego wchodzą m. in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, w tym rakotwórczy i mutagenny benzo(a)piren. Są w zasadzie niemożliwe do usunięcia z organizmu.
Zanieczyszczone powietrze ma niebagatelny wpływ na nasze zdrowie: jest bezpośrednio powiązany ze schorzeniami będącymi najczęstszymi przyczynami zgonów Polaków: chorobami układu krążenia, układu oddechowego oraz nowotworami. Lekarze podkreślają, że smog jest szczególnie szkodliwy dla osób już cierpiących na powyższe schorzenia, a także dla osób starszych, kobiet w ciąży i dzieci.
Jak więc możemy się przed nimi chronić?
Przed smogiem nie sposób uciec. Możemy ograniczać jego wpływ na nasze zdrowie, ograniczając ekspozycję na zanieczyszczone powietrze podczas epizodów smogowych, nie wietrząc w takie dni mieszkań, nosząc maseczki, włączając oczyszczacz powietrza w domu czy stawiając rośliny mające właściwości oczyszczające powietrze.
Przestrzegam jednak przed myśleniem, że to wystarczy i że można przed problemem po prostu uciec. Nie można. Nie wystarczy zamknąć się w domu i nie oddychać – zresztą nie jest to możliwe. Z tej przyczyny zawsze powtarzamy mieszkańcom stolicy, do których Warszawski Alarm Smogowy głównie adresuje swoje działania, że warto się chronić i minimalizować swój kontakt z powietrzem w dni największych przekroczeń stężeń, ale warto też być aktywnym obywatelem, który domaga się od decydentów konkretnych działań zapobiegawczych i interwencyjnych.
Oczywiście też sami mamy ogromny wpływ na smog: to właśnie część z nas pali odpadami czy najgorszej jakości węglem czy stoi codziennie w korku, zamiast dogadać się z sąsiadem, który jedzie w tym samym kierunku czy też wybrać transport publiczny.
Wspomniała Pani o oczyszczaniu powietrza dzięki roślinom. To możliwe? Jak się odbywa?
Tak, istnieją rośliny, które mogą ograniczać ilość różnych rodzajów zanieczyszczeń w domu, głównie lotnych związków organicznych, wśród których znajdziemy również składowe smogu. Część roślin pobiera, wchłania i transformuje toksyny. Warto więc skorzystać z dobrodziejstwa fitoremediacji, czyli biooczyszczania, pamiętając, ze jest to środek do zminimalizowania problemu zanieczyszczonego powietrza, a nie remedium na cały smog.
Jakie to rośliny?
Wśród roślin występuję swego rodzaju specjalizacja. Najlepszymi zielonymi filtrami antysmogowymi będą: anturium, bluszcz, chryzantema, daktylowiec niski, dracena, epipremnum, figowiec, gerbera, paprotka, palma bambusowa czy biczowa czy skrzydłokwiat. Ten ostatni to moja ulubiona roślina antysmogowa – naprawdę trudno zrobić mu krzywdę i wytrzyma nawet najbardziej zapominalskiego właściciela.
Od lewej: dracena, anturium, skrzydłokwiat i figowiec
Jak o nie dbać, by oczyszczały powietrze w domu? Czy ma znaczenie, gdzie je postawimy? Czym się kierować?
Wszystkie rośliny odżywiają się dzięki fotosyntezie, więc warto zadbać o dawkę światła.
Ile roślin musi być w domu, by powietrze w nim było znacząco czyszczone? Czy rośliny są w stanie całkowicie oczyścić powietrze?
Naukowcy są w tym temacie podzieleni. Nigdy też całkowicie nie oczyścimy powietrza ze względu na jego cyrkulację. Mówi się jednak, że co najmniej pięć roślin na pomieszczenie daje gwarancję skutecznego czyszczenia powietrza.
Zobacz też:
Jak prawidłowo założyć maseczkę antysmogową?
Czym oddychamy w Polsce?
Emilia Piotrowska – współzałożycielka i członek zarządu Warszawskiego Alarmu Smogowego. Doktorantka w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Zawodowo zajmuje się aktywnościami na styku organizacji pozarządowych, biznesu i administracji publicznej.
Więcej informacji na temat roślin antysmogowych można znaleźć w książce „Rośliny oczyszczające powietrze” (Wydawnictwo MUZA). Poradnik prezentuje rośliny pokojowe najskuteczniej ograniczające zanieczyszczenia powietrza w domu i biurze. Ariane Boixière-Asseray oraz Geneviève Chaudet, autorki „Roślin oczyszczających powietrze” swoją książką rewolucjonizują myślenie na temat roślin doniczkowych i walki z silnymi zanieczyszczeniami.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
