fot. Fotolia
Czym jest stomia?
Stomia jest wytworzonym chirurgicznie połączeniem światła jelita cienkiego bądź grubego ze skórą brzucha. Najczęściej jest określana po prostu jako sztuczny odbyt.
Wbrew panującej opinii stomia to nie kalectwo, a jeśli trzymamy się zasad zdrowego stylu życia, możemy z nią normalnie żyć – spotykać się ze znajomymi, pracować, a nawet uprawiać sport.
Obalamy mity dotyczące stomii
Stomia jest zabiegiem chirurgicznym, który usuwa lub znacznie zmniejsza cierpienia chorego, a często nawet ratuje życie! Niestety u pacjentów często pojawia się przeświadczenie, że stomia jest kalectwem uniemożliwiającym normalne funkcjonowanie.
Tymczasem przy prowadzeniu zdrowego trybu życia pacjent zazwyczaj może powrócić do swojej pracy zawodowej, może podróżować, a nawet uprawiać niemal wszystkie dyscypliny sportowe (włączając pływanie).
Ważnym elementem jest rzeczywiście trzymanie się zasad zdrowego stylu życia, do których należą m.in. utrzymanie prawidłowej masy ciała, niepalenie tytoniu, unikanie alkoholu czy też aktywność fizyczna i dieta.
Chociaż samo wyłonienie stomii nie jest wskazaniem do stosowania specjalnej diety, a tym bardziej wprowadzania ścisłych rygorów żywieniowych, przestrzeganie kilku dietetycznych zasad może znacznie poprawić komfort życia pacjenta ze stomią – wyregulować wypróżniania, wyeliminować wzdęcia, ograniczyć przykry zapach związany z wypróżnianiem.
Zasady początkowej diety przy stomii
Zabieg wyłonienia stomii wiąże się z usunięciem części jelita, co znacznie dezorganizuje cały proces trawienia. Z tego względu w pierwszym okresie należy wprowadzić dietę lekkostrawną z ograniczeniem tłuszczów. Po upływie kilku miesięcy nieusunięta część jelita powinna przejąć funkcje trawienne, co umożliwia stopniowe rozszerzanie jadłospisu.
Do jadłospisu nowe potrawy i produkty należy wprowadzać pojedynczo i w niewielkich ilościach. W przypadku wystąpienia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (nudności, przelewania, wzdęcia), po kilku dniach zaleca się powtórzenie próby. Jeżeli objawy pojawią się po raz kolejny, wówczas zaleca się wyeliminowanie takiej potrawy bądź produktu z diety. Oczywiście najlepiej, aby nad tym procesem czuwał dietetyk, ponieważ stwarza to ryzyko wprowadzenia przez pacjenta zbyt dużych restrykcji żywieniowych.
Dieta przy stomii – co jeść i ile pić?
Po upływie kilku miesięcy od wyłonienia stomii zalecenia nie różnią się od zasad stosowanych w różnych dolegliwościach przewodu pokarmowego. Zaleca się przede wszystkim, aby dieta była urozmaicona, bogata w witaminy i składniki mineralne. Powinna składać się z minimum 3 posiłków dziennie, spożywanych w regularnych odstępach, najlepiej o stałych porach dnia.
Równie ważne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów – zazwyczaj ok. 2 litrów dziennie.
Zobacz też: Co i jak jeść przy ileostomii?
Czego nie jeść przy stomii?
Bardzo istotnym elementem diety stosowanej przy stomii jest dbałość o higienę. Żywność powinna być świeża, a owoce i warzywa przed spożyciem należy dokładnie umyć.
Niezalecane są z kolei napoje gazowane, słodycze, potrawy smażone, pieczone oraz produkty wzmagające perystaltykę jelit (pieczywo pełnoziarniste, grube kasze, otręby, słone potrawy). Również niezalecane jest spożywanie nadmiernej ilości owoców i warzyw – zwłaszcza takich jak: kapusta, szparagi, cebula, fasola czy bób.
Należy jednak pamiętać, że są to jedynie wskazówki. Podobnie jak w przypadku innych dolegliwości przewodu pokarmowego pacjent zazwyczaj doskonale potrafi sam ustalić, które pokarmy toleruje dobrze, a których nie. Rolą dietetyka jest czuwanie nad tym, by nie dopuścić do niedożywienia wynikającego z wykluczania przez pacjenta zbyt dużych ilości produktów bądź też wskazanie ewentualnych błędów mogących powodować niekorzystne dolegliwości.
Czy możliwe jest kontrolowanie wypróżnień?
Brak kontroli nad procesem wypróżniania oraz towarzyszący mu nieprzyjemny zapach stanowią dla pacjentów ze stomią najbardziej krępujące problemy. Jednakże wybierając odpowiednie produkty spożywcze, można znacznie wyregulować wydalanie kału oraz jego konsystencję. Można również znacznie ograniczyć występowanie takich dolegliwości jak: wzdęcia, nudności, przelewania, biegunki czy też zaparcia.
W przypadku kolostomii, która polega na wyłonieniu jelita grubego na powierzchnię skóry, wypróżnienie występuje 1-2 razy w ciągu doby w sposób kontrolowany, co więcej – pomiędzy wypróżnieniami z reguły prawie wcale nie występuje wypływ treści jelitowej. Jednakże wymaga to od pacjenta (poza przestrzeganiem omówionych zasad diety) wzmacniania mięśni brzucha oraz regularnego oczyszczania jelit za pomocą irygacji.
Zobacz też: Mam urostomię. Co mogę jeść?
Autor: mgr Marta Brajbisz, dietetyk, Klinika Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii Instytutu Żywności i Żywienia
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
