Stres jest zjawiskiem wszechobecnym i nierozłączną komponentą naszego życia. Codziennie się stresujemy po to by przeżyć, a bardziej szczegółowo: po to by serce mogło bić. Już każdy poranek wiąże się z wystąpieniem stresu, czego skutkiem jest wyrzut adrenaliny. Gdy jest go za dużo, organizm zaczyna niepoprawnie funkcjonować, co zwłaszcza odczuwają osoby na cukrzycę typu I.
Stres ma działanie pozytywne i negatywne. Pozytywnym jest fakt wspomagania naszych funkcji życiowych, jak i mobilizacja do działania, nauki, podejmowania wyzwań. Nadmiar stresu może mieć negatywne skutki, jak np. pojawienie się „pustki” w głowie, natłok myśli, ból głowy i pleców, czy złe samopoczucie.
Do najczęstszych przyczyn stresu zaliczamy:
- konieczność napisania testu, ważnego egzaminu, sprawdzianu,
- rozmowy kwalifikacyjne,
- podejmowanie ważnych i trudnych decyzji,
- wystąpienie publiczne,
- poznawanie nowych ludzi,
- praca w skrajnych warunkach,
- wizyta u lekarza.
Dla pewnej części osób sytuacje te jednak nie działają „destrukcyjnie”. Jest to dla nich coś normalnego, podchodzą do tego z dystansem. Każdy bowiem w inny sposób odbiera rzeczywistość i inaczej sobie radzi z wyzwaniami. Dla jednych wystąpienie publiczne to „pestka”, dla drugich sama myśl o wystąpieniu powoduje totalne zaniemówienie i osłupienie.
Reakcje naszego ciała na stres także bywają odmienne. Stres wpływa na zwiększenie wydzielania adrenaliny, z czego wynika nasze samopoczucie i zachowanie. Zazwyczaj obserwuje się:
- przyspieszenie akcji serca,
- wzrost ciśnienia,
- przyspieszenie oddechu,
- wzrost napięcia mięśni,
- wzmożona potliwość,
- zwiększone parcie na mocz i wzmożenie perystaltyki układu pokarmowego,
- zmniejszenie apetytu
Ten ostatni punkt jest zagrożeniem dla osób chorych na cukrzycę typu I. Dlaczego? Zachęcamy do dalszej lektury…
Wątroba w stresie
Stres w związku zachodzącymi zmianami i zapowiadającym się wysiłkiem czy to umysłowym, czy fizycznym, jest stanem w którym obserwujemy zwiększone zapotrzebowanie na kalorie. Stłumienie odczuwania głodu, jest zatem zdradliwe.
Mózg potrzebuje glukozy do właściwego odżywienia i funkcjonowania układu nerwowego. Glukoza, a nie białko czy tłuszcze stanowią dla niego paliwo. Glukozę i inne węglowodany dostarczamy sobie z pożywieniem. Węglowodany złożone starczają nam na dłużej, ponieważ organizm sam musi je dokładnie rozłożyć na cukry proste, jak glukoza.
W razie niedostarczenia tych składników do organizmu, wynikającego ze „stresowego” obniżenia apetytu, wątroba dostaje sygnał, że musi uwolnić zapasy glikogenu. Glikogen to nadmiar glukozy, który został specjalnie zmagazynowany w wątrobie na chwile kryzysu jakim jest np. spadek apetytu, a także nieodczuwalny głód, mający swoje źródło w stresującej chwili. Dzięki przemianom glikogenu, organizm dostaje kolejną dawkę glukozy, często wysoką. Ma wtedy zjawisko „skoku” poziomu glukozy we krwi – po głodzie, którego istotą jest hipoglikemia, następuje zwyżka poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemia.
Stres a glikemia w cukrzycy typu I
W tym typie cukrzycy wydzielanie insuliny jest drastycznie obniżone, trzustka nie wydziela jej wcale lub obserwujemy niewrażliwość tkanek na ten hormon. Wtedy też trudniej panuje się nad wspomnianymi skokami poziomu glukozy we krwi. U zdrowych osób, właśnie insulina „załatwia sprawę”, normalizując glikemię.
W przypadku chorego na cukrzycę typu I, hiperglikemia stresowa może wystąpić podczas:
- tych samych sytuacji, które wymieniliśmy wcześniej,
- wizyt kontrolnych u lekarza,
- hospitalizacji,
- wykonywania pomiaru glikemii u lekarza.
Jak zapobiec takiej hiperglikemii?
Oczywiście zdrowej osobie wystarczy jedynie nauka walki ze stresem i relaksacji. Natomiast u diabetyka, pojawia się problem, ale mający rozwiązanie. Oto jak zaleca się postępować:
- mierzyć poziom cukru kilka razy dziennie, zanotować wyniki i je porównywać, w razie wystąpienia sytuacji stresowej trzeba zmierzyć glikemię bezpośrednio po zdarzeniu i porównać wynik z resztą;
- w zależności od otrzymanych wyników i po konsultacji z lekarzem prowadzącym, warto na taki wypadek opracować strategię działania i się jej nauczyć; może być to np. doraźne zwiększenie dawki podstawowej insuliny;
- zmodyfikować swoją dietę, tak by dostarczać organizmowi magnezu i potasu, których działanie chroni przed negatywnymi skutkami stresu;
- nauczyć się sposobów walki ze stresem.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
