Wirus HIV zawsze budził, a w wielu z nas, nadal budzi strach. Zwykle boimy się tego, co jest nieznane, niezgłębione – o czym po prostu nic nie wiemy lub opieramy się na samych mitach. Przy okazji Światowego Dnia Walki z AIDS, przypadającego na dzień 1. grudnia, przypominamy więc, czym jest wirus HIV, jak można się nim zarazić, kiedy się nie da zarazić, a także: co jest skutkiem zakażenia. Nierzadko gdy słyszymy: „On ma HIV”, „Ona ma AIDS” – wpadamy w osłupienie, bezradność, popłoch, a przy tym mniej lub bardziej świadomie, naznaczamy ją. Stajemy się przesadnie ostrożni, unikamy bezpośredniego kontaktu – nawet dotyku…
Fot. Depositphotos
Zatem już na początku wyjaśniamy, czym jest znany-nieznany wirus HIV. Nazwa wirusa to akronim od angielskiego określenia wirusa: human immunodeficiency virus – czyli ludzki wirus niedoboru odporności. Skutkiem infekcji HIV, jest zespół nabytego niedoboru odporności – AIDS.
Wirusem HIV na pewno NIE zarazimy się poprzez:
- dotyk, przytulenie, podanie ręki;
- kichanie i kaszel,
- pocałunek w policzek,
- wspólne mieszkanie,
- korzystanie z tych samych sztućców, naczyń, łazienki, WC,
- spożywanie wody, skażonego pożywienia,
- przypadkowe zakłucie igłą np. na dworcu, czy w parku (UWAGA: ale istnieje duże ryzyko zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu C),
- podczas wykonywania tatuażu (wirus HIV szybko ginie poza organizmem).
Czytaj też: HIV/AIDS – prawdy i mity
Ciekawostka: Jeżeli u człowieka, będącego nosicielem wirusa HIV, poziom wiremii jest bardzo wysoki, wówczas aby doszło do zakażenia u osoby zdrowej, wystarcza niecała kropla krwi, czyli około 0,1ml! Bardziej trwałym i o wiele bardziej zakaźnym wirusem – o około 100 razy – jest wirus HBV (wirusowego zapalenia wątroby typu B).
Drogami szerzenia się wirusa HIV są otwarte rany i błony śluzowe. Z kolei materiałem zakaźnym na pewno są: krew, ejakulat (sperma), mleko kobiece, wydzielina pochwowa, płyn preejakulacyjny, a także inne płyny ustrojowe (np. płyn owodniowy, mózgowo-rdzeniowy, otrzewnowy, opłucnowy itd.) i materiał biologiczny (kał, mocz, wymiociny, plwocina) z domieszką krwi. Zatem można się nim zakazić podczas stosunków seksualnych (waginalnych, analnych i oralnych); wykonywania procedur medycznych (operacje, transfuzje krwi – coraz rzadziej); stosowanie tych samych igieł do wstrzyknięć (stąd promocja stosowania igieł jednorazowych
wśród narkomanów); przez łożysko (zakażenie płodu) i podczas karmienia piersią (noworodek, niemowlę). Trzeba pamiętać, że matka zarażona HIV nie może karmić dziecka piersią.
Poziom wiremii – czyli poziom wirusa we krwi – można obniżać, poprzez zastosowanie leków przeciwwirusowych, jak np. Zidowudyna, Zalcytabina, Stawudyna, Didanozyna, Sakwinawir i Efawirenz oraz immunoterapeutyki. Do leczenia tymi preparatami kwalifikuje lekarz, rozważając korzyści i potencjalne skutki uboczne, a także uwzględniając przeciwwskazania, bowiem nie każdy może być poddany terapii. Nie stosuje się ich wówczas, gdy wirus wyniszczył organizm.
Warto wiedzieć, że wirus HIV, to wirus charakteryzujący się nietrwałością. Ginie niedługo po kontakcie z warunkami środowiska zewnętrznego (najdogodniejsze warunki dla HIV to krew i organizm), takimi jak temperatura otoczenia, poziom tlenu, obecność wody i inne. Wirus HIV umiera, gdy krew krzepnie – zatem nie ma go w zaschniętej krwi i nie wydostaje się przez strupy. Poza tym umycie zabrudzonej krwią skóry wodą z mydłem, czy wyczyszczenie zabrudzonej powierzchni wodą z detergentem – niszczy wirusa. Im poziom wiremii niższy, tym mniejsze ryzyko zakażania i potrzeba więcej krwi by się zakazić (ale tylko minimalnie więcej!). Niestety jeszcze nie skomponowano skutecznej szczepionki przeciw wirusowi HIV.
Skutkiem infekcji HIV, w miarę upływu czasu jest rozwinięcie się pełnoobjawowego AIDS. Objawy infekcji HIV trudno wychwycić, a zwykle są to dolegliwości, do których nie przywiązujemy zbytnio uwagi. Głównie pojawiają się 3-6 tygodni po ekspozycji na wirus, a są to:
- objawy grypopodobne,
- wysypka,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Po okresie około 12 tygodni od ekspozycji na podejrzane płyny ustrojowe, we krwi pojawiają się przeciwciała anty-HIV, w ilości pozwalającej je wychwycić podczas wykonywania testów w tym kierunku. Obecny wtedy jest również antygen p24. Zawsze należy wykonać dwa badania, gdyż istnieje ryzyko uzyskania fałszywego wyniku, co może mieć miejsce np. podczas ciąży, w chorobach nowotworowych, reumatycznych, a także po szczepieniach (przeciw grypie, HBV) lub stanowić błąd laboratoryjny (pomylenie próbek krwi). Badanie można wykonać za darmo w
centrach diagnostyczno-leczniczych lub na zlecenie lekarza. Istnieją też testy – do zakupienia w aptece, które też mogą dostarczyć informacji na temat zakażenia.
Po objawach grypopodobnych, związanych z namnażaniem HIV przychodzi przewlekły okres wyciszenia – bez objawów. Trwa różnie długo, nawet do kilkunastu lat. W tym czasie wirus dokonuje dramatycznych spustoszeń w organizmie, osłabiając układ odpornościowy. W związku z tym dochodzi do pojawienia się specyficznych chorób, jak:
- uporczywe infekcje układu oddechowego (zapalenia płuc), w tym grzybicze,
- grzybica przewodu pokarmowego,
- mięsak Kaposiego i inne nowotwory.
Wtedy mówimy o zespole nabytego niedoboru odporności – Acquired Immunodeficiency Syndrome lub Acquired Immune Deficiency Syndrome – czyli AIDS. Jest to końcowe stadium infekcji wirusem HIV, charakteryzujące się ciężką niedomogą układu odpornościowego. Rocznie z powodu AIDS umiera około 2 milionów ludzi. Sygnałem świadczącym o AIDS, mogą być nawracające gorączki, zakażenia układu oddechowego, skóry i układu pokarmowego, a także
powiększone węzły chłonne.
Sprawdź też: AIDS w bazie chorób
Profilaktyka HIV
Ciekawostka: Niektórzy ludzie są całkowicie odporni na wirus HIV, bowiem na swoich limfocytach (ciałkach odpornościowych) szczęśliwie nie posiadają receptora CD4 lub CCR5. Badania wskazują, że co piąta osoba w populacji europejskiej ma w jednym z genów mutację, której wynikiem jest niepojawienie się receptora CCR5 na limfocytach, w związku z czym nie ulegają one zakażeniu HIV. Aby mutacja się ujawniła, musimy odziedziczyć od każdego z rodziców po jednej kopii takiego genu (o tym, czy jesteśmy szczęśliwcami – można dowiedzieć się wykonując testy genetyczne, których koszt wynosi kilkaset złotych). Wirus HIV potrzebuje obu receptorów, by zainfekować organizm!
Opiera się na unikaniu wszelkich czynników ryzyka, jak bezpośredni kontakt z zakażoną krwią. W tym celu stosowane są rękawiczki jednorazowe wśród pracowników służby zdrowia, a także jednorazowy sprzęt, jak igły, strzykawki, dreny, cewniki, narzędzia operacyjne itp. oraz sterylizowane zestawy do operacji chirurgicznych. Krew od krwiodawców jest gruntownie badana. Zatem ryzyko zakażenia HIV poprzez wykonywanie transfuzji krwi i jej preparatów, skutecznie maleje i aktualnie ryzyko jest minimalne. Dawniej takiej krwi nie badano, stąd duża liczba zakażeń w poprzednich latach. Obniżenie liczby zakażonych HIV, zawdzięczamy promocji zdrowia seksualnego – właściwe stosowanie prezerwatyw, a także stosowaniu jednorazowych igieł i strzykawek w społeczności narkomanów.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
