Zadaniem tarczycy jest produkcja hormonów wpływających na pracę całego organizmu, w tym także na miesiączkowanie i system nerwowy. Kobiety 10 razy częściej niż panowie mają problemy z tarczycą. Warto więc wiedzieć, jak objawiają się jej schorzenia i jak się je leczy. Oto informacje od A do Z. A - Analiza krwi na poziom hormonów
Zleca ją internista lub ginekolog. Bada się stężenie hormonów FT3, FT4 oraz FSH. Wynik świadczy o tym, czy tarczyca produkuje tyle hormonów, ile powinna.
B - Badania diagnostyczne
Badania pozwalające precyzyjnie zdiagnozować tarczycę i wykryć m.in. guzki i torbiele to: USG, scyntygrafia (prześwietlenie po podaniu izotopu, który gromadzi się w guzkach), rentgen, tomografia komputerowa. Najważniejszą metodą jest jednak biopsja, polegająca na pobraniu igłą wycinków tarczycy i węzłów chłonnych oraz analizie mikroskopowej komórek.
C - Chudnięcie – ważny objaw
Charakterystyczny, często pierwszy i jedyny objaw nadczynności tarczycy. Chudnięciu towarzyszy zwiększenie apetytu, silne pobudzenie psychiczne, kołatanie serca, czasem biegunka.
D - Dieta – na nią uważaj
Jest bardzo ważna, jeśli chorujesz na tarczycę. Niektóre produkty zmniejszają wchłanianie jodu, np. kalafior, kapusta, brokuły. Najwięcej jodu mają: sól jodowana, dorsz, małże i krewetki, szprotki oraz ser żółty, rośliny strączkowe, chude mięso, mleko. Należy unikać słodyczy i tłuszczów zwierzęcych, np. smalcu i masła.
E - Endokrynolog – on ci pomoże
To lekarz specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu schorzeń tarczycy (a także innych gruczołów dokrewnych, np. przysadki mózgowej i nadnerczy). Wizyty ze skierowaniem od internisty są bezpłatne.
G - Gruczoł tarczycowy
Dwa płaty o kształcie motyla, każdy o długości 4–6 cm i szerokości 2–4 cm, znajdujące się z przodu szyi. Wydzielane przez gruczoł hormony wpływają na cały organizm, zarówno ciało, jak i psychikę.
Guzki tarczycy [
Są częste, można je wyczuć palcami. 95 proc. to zmiany łagodne. Guzki ma ok. 6–8 proc. ludzi. Większość z nich to niegroźne gruczolaki i torbiele. Lekarze wyróżniają guzki gorące (zwykle przy nadczynności) oraz zimne (często są to torbiele).
J - Jod – minerał na wagę zdrowia
Składnik mineralny niezbędny tarczycy. Gdy gruczoł ma go za mało, zaczyna się powiększać, by wyprodukować go więcej. A to jest przyczyną powstawania tzw. wola obojętnego.
K - Kto choruje najczęściej
Kobiety w wieku 30–50 lat. Sprzyjają temu zmiany poziomu hormonów płciowych. Niekiedy zaburzenia w pracy tarczycy ujawniają się podczas albo po ciąży.
Ł - Łamliwe włosy i paznokcie
Osłabienie włosów i paznokci często towarzyszy chorobom tarczycy. Może naprowadzić lekarza na podejrzenie wystąpienia zaburzeń hormonalnych.
N - Nadczynność tarczycy
Tarczyca wytwarza za dużo hormonu – tyroksyny. Choroba wiąże się z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu immunologicznego (dlatego zalicza się ją do chorób z autoagresji). Jednym z objawów nadczynności bywa zatrzymanie miesiączki.
Niedoczynność
Często spotykana choroba tarczycy. Mówimy o niej, gdy gruczoł wytwarza za mało hormonu. A dzieje się tak zwykle wtedy, gdy organizm otrzymuje zbyt małą ilość jodu z pożywienia. Typowe objawy to brak energii, obniżenie głosu, pogrubienie skóry, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, rozdrażnienie.
O - Operacja szansą na zdrowie
Jest konieczna, jeśli leczenie farmakologiczne nie daje efektu (wole nie zmniejsza się, guzek nie reaguje na leki), a także w przypadku nowotworu złośliwego.
R - Rak tarczycy
Zdarza się bardzo rzadko (tylko 5 proc. wszystkich chorób tarczycy). Niekiedy przyczyną są odziedziczone geny (rak rdzeniasty), są też inne rodzaje raka, rozwijające się niezależnie od genów, np. pęcherzykowy, brodawkowaty. Jeśli biopsja wykazuje komórki nowotworowe, chirurg usuwa cały gruczoł.
T - Terapia chorób tarczycy
W przypadku niedoczynności trzeba długo zażywać tabletki z tyroksyną. Jeśli chorujemy na nadczynność, lekarz może zlecić picie napoju zawierającego radioaktywny jod, by uzupełnić jego niedobór. Niekiedy kieruje pacjenta na zabieg wycięcia fragmentu gruczołu.
U - Uczucie zimna
To typowy objaw niedoczynności tarczycy (towarzyszy mu zwykle tycie, bladość, osłabienie). Przy nadczynności jest odwrotnie – jest nam za gorąco.
W - Wole, czyli gruba szyja
Tak lekarze określają tarczycę powiększoną z powodu nadczynności lub niedoczynności. Szyja jest wówczas nienaturalnie gruba. Na powierzchni gruczołu tworzą się niekiedy guzki, często jednak rozrośnięty gruczoł jest zbudowany z gładkiego miąższu. Duże wole zazwyczaj usuwa się operacyjnie.
Z - Zapalenie tarczycy
Rozwija się wówczas, gdy dojdzie do zakażenia bakteryjnego, np. gronkowcem lub pneumokokami. Leczy się je antybiotykami. W przypadku ropnego zapalenia tarczycy konieczny jest zabieg chirurgicznego usunięcia ropnia. Do zapalenia gruczołu może też dojść w wyniku autoagresji (układ odpornościowy niszczy tkanki organizmu). Skuteczne są wówczas leki hormonalne.
Gdy oczy są zbyt wypukłe
- Wytrzeszcz oczu zdarza się dość często przy nadczynności tarczycy. Schorzenie nosi nazwę choroby Gravesa-Basedowa.
- Nienaturalna wypukłość oczu może być więc, obok powiększenia obwodu szyi, ważnym sygnałem, że powinniśmy jak najszybciej wybrać się na badania.
- Określa się stężenie jodu we krwi, a także wychwytywanie jodu promieniotwórczego przez tarczycę.
- Chorobę Gravesa-Basedowa leczy się farmakologicznie.
Aleksandra Barcikowska
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!