W każdej porze roku nie trudno o urazy głowy. Jednak częściej dochodzi do nich w zimie, kiedy lód skuwa chodniki i drogi (uraz w wypadku komunikacyjnym), jak również podczas ferii zimowych – na stoku, podczas jazdy na nartach. Urazy głowy mogą być różne – od banalnego skaleczenia, po ciężkie urazy, jak złamania kości czaszki, stłuczenie mózgu, czy krwiaki pourazowe…
Fot. Depositphotos
Urazy powłok czaszki, czyli skóry, mogą często sprawiać wrażenie dużego urazu. Jednak zwykle są to małe przecięcia, które obficie krwawią, ponieważ skóra głowy jest bardzo unaczyniona. W przypadku rany głowy, zakładamy opatrunek i uciskamy ranę jeśli mocno krwawi. Zawozimy poszkodowanego do szpitala lub wzywamy pogotowie ratunkowe.
Sprawy komplikują się, jeśli podejrzewamy złamania kości czaszki, jak: podstawa czaszki, mózgoczaszka (puszka kostna, w której znajduje się mózg) i twarzoczaszka ze szczęką górną i żuchwą włącznie. Kolejne groźne urazy, obejmują stłuczenie i wstrząśnienie mózgu oraz krwiaki. W poszczególnych częściach cyklu o urazach głowy, będziemy omawiać kolejne rodzaje urazów głowy i pierwszą pomoc w tych urazach.
U kogo należy podejrzewać uraz głowy?
Urazy głowy należy podejrzewać w przypadku każdej osoby, która:
- została znaleziona nieprzytomna, widać u niej zasinienia i/lub w okolicy głowy oraz wyciek krwi z nosa, uszu,
- upadła z wysokości,
- doświadczyła tępego urazu głowy, np. uderzenie twardym przedmiotem,
- oddała skok do płytkiej wody (latem),
- uległa urazowi podczas uprawiania sportu, jak np. jazda na nartach, snowboardzie,
- jest ofiarą wypadku komunikacyjnego (z kuligami na czele),
- jechała na motocyklu, a jej kask został widocznie uszkodzony,
- została porażona prądem lub piorunem (podczas burzy latem).
Jakie są objawy urazów głowy?
Do objawów urazów głowy zaliczamy: ból głowy, zawroty głowy, obecność zranień, krwawień, obrzęków. W niektórych urazach pojawia się również wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego lub krwi z nosa i uszu. Poszkodowany może być nieprzytomny lub co jakiś czas odzyskiwać świadomość. Nierzadko urazom głowy towarzyszą jednostronne paraliże, zaburzenia oddychania, pracy serca, niepamięć wsteczna, krwiaki pod oczami, nudności i wymioty.
O uszkodzeniu układu nerwowego, w wyniku urazu głowy, świadczą:
- utrata przytomności,
- bóle głowy,
- wycieki z nosa i uszu,
- nudności i wymioty.
Pierwsza pomoc w urazach głowy
1. Sprawdź, czy jesteś bezpieczny i nic ci nie zagrozi, jeśli podejdziesz do poszkodowanego. Upewnij się również, czy w pobliżu poszkodowanego nie ma innych źródeł zagrożenia. Jeśli są – przenieś poszkodowanego w bezpieczne miejsce; jeśli nic nie zagraża – pozostańcie na miejscu.
2. Przekręć poszkodowanego na plecy, jeśli znajduje się w pozycji na brzuchu.
3. Oceń stan poszkodowanego i stopień urazu głowy: zranienie, wycieki, zasinienia itp. Szybko zorientuj się, co było przyczyną urazu i czy doszło do utraty przytomności – jeśli tak, to jak długo ona trwała.
4. Wezwij pomoc – 112, poinformuj o tym, co prawdopodobnie się stało i że podejrzewasz uraz głowy.
5. Jeśli poszkodowany ma uraz kręgosłupa szyjnego: stabilizujemy głowę i odcinek szyjny, obkładając głowę rulonami z odzieży, ręczników lub koców. Możemy też klęknąć za poszkodowanym, w taki sposób, by jego głowa znajdowała się między naszymi kolanami. Jeśli posiadamy i potrafimy założyć kołnierz ortopedyczny – zakładamy go.
Zakładanie kołnierza ortopedycznego
6. Jeśli poszkodowany nie oddycha – wysuwamy żuchwę, nie odchylając głowy do tyłu (zęby dolne, „zahaczmy o górne”, poprzez obustronne naciśnięcie kątów żuchwy za pomocą kciuków), a gdy oddech nie wraca – przystąpienie do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
7. Jeśli u pacjenta dochodzi do wymiotów, należy obrócić go na bok, żeby uniknąć zachłyśnięcia wymiocinami. Pamiętamy by jednocześnie kontynuować stabilizację głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa – jeśli została ona zastosowania (kołnierz, deska ortopedyczna).
8. Zabiegi według potrzeb: zaopatrzenie krwawiących ran, wycieków z nosa i uszu (okrycie materiałem opatrunkowym np. gazą, nie uciskamy ucha ani nosa!).
9. Zapewnienie komfortu cieplnego poszkodowanemu (okrycie kocem, folią izotermiczną).
10. Sprawdzanie oddechu co minutę, do przyjazdu pogotowia.
Jak wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową?
Po przywiezieniu poszkodowanego do szpitala, będzie miał wykonane badania obrazowe głowy (tomografia komputerowa), w celu szczegółowego rozpoznania urazu. Niekiedy dopiero później ujawniają się problemy lub trzeba ocenić, czy np. krwiaki ulegają zmniejszeniu, czy może trzeba je odbarczyć operacyjnie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
