Kręgosłup jest ważną strukturą anatomiczną, dzięki której możemy poruszać się w specyficznych sposób, jak również chroni rdzeń kręgowy. Rdzeń kręgowy, to część ośrodkowego układu nerwowego, zbudowany z neuronów – komórek nerwowych. Jest bardzo wrażliwy na uszkodzenia i urazy, a jego regeneracja trudna, często wręcz niemożliwa…
Fot. Depositphotos
Za pośrednictwem rdzenia kręgowego przekazywane są impulsy nerwowe między układem nerwowym, a mięśniami, narządami i gruczołami. Dzięki temu możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie organizmu: poruszanie kończynami, oddychanie, wydzielanie hormonów, enzymów. Rdzeń kręgowy przebiega w kanale kręgowym, utworzonym przez otwory kręgów kręgosłupa.
Rocznie w naszym kraju notuje się przeszło 1200-1400 przypadków urazów kręgosłupa, którego skutkiem jest uszkodzenie rdzenia kręgowego. 10-14% złamań kręgosłupa wiąże się z naruszeniem rdzenia, z czego około 40% stanowią uszkodzenia w odcinku szyjnym, 10% w piersiowym i 4% w miejscu połączenia odcinka piersiowego z lędźwiowym. 1/10 urazów rdzenia kręgowego, nie jest związana ze złamaniem kręgosłupa. Co 10 pacjent ze złamaniem kręgosłupa, będzie porażony i nie będzie się mógł ruszać. Natomiast 2/3 pacjentów po urazie
rdzenia, nie doświadczy tak dramatycznych objawów jak niedowład, porażenie. Szacuje się jeszcze, że około 85% urazów rdzenia manifestuje się natychmiast (objawy szybko widoczne), a pozostałe 15% ujawnia się krótko po zdarzeniu.
Kiedy może dojść do uszkodzenia rdzenia?
Aby doszło do uszkodzenia rdzenia kręgowego, musi zadziałać na człowieka ogromna siła, uderzenie, wstrząs. Najczęściej do urazów rdzenia dochodzi w wyniku:
Ciekawostka: Ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego rośnie po spożyciu alkoholu, bowiem nadmierne spożycie napojów procentowych, skutkuje zaburzeniami postrzegania świata, „apetytem” na zachowania podnoszące adrenalinę we krwi. Rośnie odwaga, ale zmniejsza się logiczne myślenie, refleks psychoruchowy i panowanie nad sobą, w związku z czym nie trudno o nieszczęście.
- wypadków komunikacyjnych,
- skoków „na główkę” do zbyt płytkiej wody (latem),
- potrącenia przez samochód,
- zderzenie się z innym obiektem na stoku narciarskim,
- przewrócenia się na lodzie, także podczas jazdy na łyżwach,
- upadku z wysokości,
- bójek, szarpanin z użyciem pałek i innych twardych przedmiotów,
- zjazdów na sankach w pozycji leżącej na brzuchu i uderzeniem w pobliskie obiekty, jak mur, płot, drzewo, samochód (zjazd bezpośrednio na ulicę),
- kuligów zaprzęgniętych o samochód, ciągnik, przeprowadzanych na ruchliwych
drogach.
Jakie są objawy uszkodzenia rdzenia?
Uszkodzenie rdzenia kręgowego, często łączy się często z urazami kręgosłupa. Uraz kręgosłupa poznamy po dolegliwościach bólowych, zaniku krzywizn naturalnych kręgosłupa, nienaturalnym ułożeniu korpusu ciała, niemożności poruszania się. Objawy uszkodzenia rdzenia, wynikają z poziomu urazu. Im wyżej jest uszkodzenie – tym gorsze rokowanie. Uraz rdzenia w odcinku szyjnym, na ogół skutkuje porażeniem wszystkich kończyn i zwieraczy, a także zaburzeniami oddychania, po utratę oddechu. Przy urazie w odcinku piersiowym, na pierwszy rzut oka, ujawnią
się nam niedowłady kończyn dolnych, może również dojść do zaburzeń czynności zwieraczy (nietrzymanie moczu i stolca). Rdzeń kręgowy kończy się w okolicy pierwszego kręgu lędźwiowego, co ma istotne znaczenie, bowiem w przypadku uszkodzenia tego odcinka kręgosłupa – nie będzie uszkodzeń rdzenia kręgowego.
Co zrobić?
1. Wezwij pomoc: 112, numery GOPR i TOPR: powiedz gdzie jesteś, co się stało i jakie obrażenia ma ofiara (np. podejrzewasz uraz kręgosłupa).
2. Zabezpiecz głowę, szyję oraz tułów, stabilizując je rulonami z kurtek, koców, ręczników. Okryj poszkodowanego dodatkowo kurtką lub folią izotermiczną złotą stroną do góry. Warto posiadać kołnierz jednorazowy i umieć go założyć:
Zakładanie kołnierza
3. Jeśli poszkodowany oddycha, pozostaw go w takiej pozycji w jakiej się znajduje do przyjazdu służb ratunkowych.
4. Jeśli poszkodowany nie oddycha, przystąp do resuscytacji krążeniowo-oddechowej i innych zabiegów np. tamowanie krwawienia.
Nie wiesz jak wykonać resuscytację? Zerknij tutaj: Jak poprawnie udzielić pierwszej pomocy?
5. Jeżeli konieczne jest przetransportowanie poszkodowanego w inne miejsce, należy najpierw ustabilizować jego głowę, szyję i tułów np. za pomocą rąk osób udzielających pomocy, wykonania noszy prowizorycznych np. na rozłożyć rozpiętą kurtkę; w okolicy jej szwów ułożyć narty – jedną po prawej, drugą po lewej stronie, następnie złożyć rozchylone części kurtki i zapiąć je zamkiem – na takie nosze kładziemy poszkodowanego i przeciągamy lub przenosimy w więcej osób, dbając też o to, by poszkodowany nie powłóczył nogami, a jego głowa balansowała bez oparcia.
6. Kontroluj stan poszkodowanego do przybycia służb ratunkowych, zabraniaj mu poruszania się, nie pozostawiaj go samego. [Istnieją jednak opinie, że poszkodowanego można układać w pozycji na boku, także w przypadku uszkodzenia rdzenia, ponieważ ryzyko pogłębienia uszkodzenia rdzenia jest o wiele, wiele niższe, aniżeli ryzyko wymiotów i zachłyśnięcia się nimi].
Jak zdjąć poszkodowanemu kask?
Zdejmujemy go tylko wtedy, gdy zachodzi konieczność resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Najlepiej gdy do czynności przystępują dwie osoby:
- jedna z osób ratujących klęka za głową ofiary, tak by nie blokować kolanami kasku
podczas późniejszego zdejmowania i podtrzymuje stabilnie głowę obiema rękami, trzymając za kask;
- osoba druga klęka obok poszkodowanego: podnosi wizjer lub zdejmuje gogle i odpina pasek pod brodą i następnie wsuwa dłonie pod kark, a kciuki opiera na żuchwie – co stabilizuje odcinek szyjny kręgosłupa;
- osoba trzymająca kask, klęcząca za głową, zdejmuje kask w kierunku poziomym, w linii prostej, uważając na nos: jednocześnie nie wykonuje ruchów kręcących, ani na boki
- po zdjęciu kasku, osoba trzymająca kark, kładzie ją ostrożnie na podłożu, a druga osoba stabilizuje ją dostępnym sprzętem, np. rulony z ubrań
- przystąpienie do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Zdejmowanie kasku
Jeśli kask zdejmuje jedna osoba:
- ratujący klęka przy głowie poszkodowanego,
- jedną rękę wkłada pod jego kark, by ustabilizować szyję; drugą ręką zdejmuje gogle lub wizjer i odpina pasek pod brodą,
- tą samą ręką chwyta za górną część kasku i delikatnie, powoli zsuwa go z głowy,
- po zdjęciu kasku, kładzie głowę na podłożu, stabilizuje ją dostępnymi środkami,
- przystępuje do czynności resuscytacyjnych.
Zanim wyjedziecie na urlop zimowy, a dzieci na ferie – warto wprzódy zapisać się na kurs pierwszej pomocy przedmedycznej. Niewiedza potęguje w nas lęk przed udzielaniem pomocy, ale niewiedza w razie nieudzielenia pomocy nas nie usprawiedliwia!
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
