Ustawa o leczeniu niepłodności z dn. 25 czerwca 2015 r., obowiązująca w Polsce od 1 listopada 2015 roku, ma duży wpływ na działanie klinik leczenia niepłodności, a co za tym idzie – na osoby korzystające z ich usług. W związku z nową rzeczywistością, którą wprowadziła, pacjenci powinni być świadomi, według jakich zasad aktualnie funkcjonują ośrodki oraz w jakich obszarach zdecydowano się na zmiany.
Dla kogo przeznaczona jest procedura leczenia metodą zapłodnienia pozaustrojowego?
Procedura leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego może zostać przeprowadzona u pacjentów podejmujących przez co najmniej rok próby leczenia innymi metodami, które okazały się nieskuteczne lub w przypadku, kiedy została rozpoznana bezwzględna przyczyna niepłodności oraz brak uzyskania ciąży w inny sposób.
Z procedury wspomagania prokreacji mogą skorzystać pary pozostające w związku małżeńskim oraz w związku partnerskim. Metoda ta przewiduje również możliwość zabezpieczenia płodności, jeśli występuje realne ryzyko utraty płodności lub jej upośledzenia (np. w związku z chorobą nowotworową).Ustawa reguluje również kwestię liczby zapłodnionych komórek. U kobiet powyżej 35. roku życia nie ma ograniczeń co do liczby zapłodnionych komórek jajowych. U młodszych pacjentek dopuszczalne jest zapłodnienie maksimum 6 komórek jajowych, poza wyjątkami jakimi są: dwie nieudane próby leczenia z zastosowaniem in vitro oraz występowanie choroby wpływającej na płodność. Sposoby postępowania z nadliczbowymi komórkami jajowymi zależą od decyzji pacjentki.
Przekazywanie gamet i zarodków na rzecz innych par
Dawstwo komórek ma charakter anonimowy i przeprowadza się je na podstawie dopasowania dawcy i biorcy pod względem cech fenotypowych. Przekazanie komórek jajowych bądź nasienia następuje po podpisaniu zgody przez dawcę na przeprowadzenie badań lekarskich i laboratoryjnych.Ze względu na konieczność redukcji liczby genetycznie spokrewnionego ze sobą potomstwa, ustawa ogranicza liczbę dzieci urodzonych z zastosowania gamet danego dawcy. Dawca nie może otrzymać wynagrodzenia za przekazanie gamet, ale może wnioskować o zwrot kosztów poniesionych w toku przeprowadzanej procedury.
Biorcy komórek rozrodczych lub zarodków są zobowiązani podpisać stosowną zgodę na procedurę. Osoby pozostające w związkach nieformalnych muszą dodatkowo złożyć oświadczenie o uznaniu ojcostwa przed urzędnikiem stanu cywilnego przed wszczęciem procedury przeniesienia gamet od anonimowego dawcy lub zarodka przekazanego do dawstwa zarodka.
Osoby poczęte drogą in vitro z wykorzystaniem komórek dawcy mają prawo po ukończeniu 18. roku życia uzyskać informacje o stanie zdrowia dawcy/dawców oraz roku i miejsca jego/ich urodzenia. Ujawnienie informacji medycznych przysługuje również opiekunom dziecka w przypadku zagrożenia jego życia lub zdrowia.
Zobacz też: Pomoc psychologa w trakcie leczenia niepłodnościPodmioty przeprowadzające procedury IVF
Procedurę zapłodnienia pozaustrojowego mogą przeprowadzać ośrodki, które otrzymały od Ministra Zdrowia pozwolenie na działalność związaną z pobieraniem oraz stosowaniem komórek rozrodczychi zarodków w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji. Zgoda ta jest przyznawana na 5 lat. Jeśli kliniki przeprowadzają leczenie bez odpowiednich pozwoleń, a tym samym nie spełniając wymogów określonych w ustawie, zostają objęte karą.
O status centrum leczenia niepłodności mogą ubiegać się ośrodki, które wykorzystują wszystkie metody w walce z niepłodnością oraz prowadzą działalność dydaktyczną i badawczą dotyczącą problemów prokreacji. Do terapii leczenia niepłodności zalicza się leczenie farmakologiczne, chirurgiczne oraz procedury wspomagania prokreacji.
Ustawa a funkcjonowanie klinik leczenia niepłodności
Ustawa reguluje również wymagania dotyczące personelu zatrudnionego w klinikach wykonujących zabiegi IVF. Dotyczą one wykształcenia i kwalifikacji osób zajmujących się pobieranie, przetwarzaniem, przechowywaniem, testowaniem i dystrybucją komórek rozrodczych i zarodków. Zapisy ustawy zobowiązują personel medyczny do nieustannego podnoszenia kwalifikacji i poszerzania wiedzy z zakresu wykonywanych procedur.Kontrolę nad ośrodkami leczenia niepłodności sprawuje Minister Zdrowia. Minister może przeprowadzać kontrolę w każdym przypadku niepożądanych reakcji lub zdarzeń.
Konsultacja merytoryczna tekstu: dr Anna Janicka – biotechnolog, Członek Zarządu Sekcji Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu, Komitetu Naukowego Ośrodka Studiów nas Płodnością Człowieka, reprezentantka Polskiw Komitecie Przedstawicieli Krajowych ESHRE, koordynator badań klinicznych i naukowych w Centrum Ginekologii i Leczenia Niepłodności VITROLIVE w Szczecinie.
Zobacz też: Jak stwierdzić niepłodność? Metody badań niepłodności
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
