Co powoduje raka szyjki macicy?
Czynników wywołujących nowotwory u ludzi jest bardzo wiele, a część z nich pozostaje nieodkryta. Rak szyjki macicy jest pierwszym nowotworem, dla którego naukowcy zidentyfikowali niezbędny czynnik sprawczy – długotrwałe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). I choć samo zakażenie nie musi prowadzić do zmian chorobowych, to bez obecności wirusa HPV rak szyjki macicy nie rozwinie się.
Jak można się zakazić brodawczakiem ludzkim?
Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego dochodzi przede wszystkim przez kontakty seksualne. Na tej drodze przekazywanych jest ponad 90% wszystkich zakażeń. I to nie tylko po odbyciu pełnego stosunku, ale także podczas innych form współżycia, podczas których dochodzi do kontaktu cielesnego.
Brodawczak ludzki uwalnia się bowiem ze złuszczonymi komórkami naskórka i nabłonków. W przeciwieństwie do zakażeń HIV, wirusem HPV nie można zakazić się na drodze kontaktu z krwią. Zdarza się, że noworodek zakaża się, przechodząc przez kanał rodny podczas porodu. Bywa też, że nie dbająca o higienę matka zakaża swoje dziecko, przenosząc zakażenie na powierzchni swoich rąk.
Jakie typy wirusa są groźne?
Spośród ponad stu typów wirusa HPV kilka jest naprawdę niebezpiecznych. Są to wirusy tak zwanego wysokiego ryzyka onkogennego (np. typ 16 i 18). Zakażenie tymi typami HPV często jest długotrwałe – w tym czasie wirus mnoży się w obrębie komórek nabłonka szyjki macicy, nie dając żadnych niepokojących objawów.
Pomimo skrytego przebiegu zakażenia, może ono prowadzić do rozwoju zmian przedrakowych, a ostatecznie także raka szyjki macicy. Także i te stany nie są zauważalne przez kobiety, gdyż nie powodują na ogół żadnych charakterystycznych dolegliwości, które byłyby powodem zgłoszenia się do ginekologa.
Dlatego jedynym sposobem wykrycia zmian przedrakowych w obrębie szyjki macicy i nowotworu we wczesnym stadium jest regularne poddawanie się badaniom cytologicznym.
Nie każde zakażenie wirusem HPV prowadzi do rozwoju raka szyjki macicy. Spośród ponad 100 typów wirusa HPV tylko kilkanaście stwarza takie ryzyko. Do najgroźniejszych należą typy HPV 16, 18, 31 i 45.
Wirus HPV – objawy zakażenia
Wszystkie zakażenia HPV przebiegają w początkowej fazie bez żadnych objawów. Większość z nich ustępuje zresztą samoistnie w okresie 6-12 miesięcy. Problem w tym, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć, które osoby zwalczą zakażenie zanim spowoduje ono rozwój zmian przednowotworowych wykrywanych w cytologii.
Łatwiej tego typu zmiany można zauważyć na sromie. Jednak nawet jeśli wirus HPV nie daje żadnych objawów, może być dalej łatwo przenoszony, a partner osoby zakażonej może także ulec zakażeniu.
Takie zakażenie to postać utajona lub subkliniczna. W miejscu, gdzie doszło do zakażenia wirusem HPV niskiego ryzyka (typ 6 i 11), możliwe jest pojawienie się brodawek (kłykcin kończystych) na zewnętrznych narządach płciowych lub w okolicy odbytu kilka tygodni lub miesięcy po kontakcie seksualnym z osobą zakażoną.
Zobacz też: Jakie badania wykonać w przypadku podejrzenia zakażenia podczas stosunku?
Kto jest narażony na zakażenie?
Zdecydowana większość zakażeń HPV jest krótkotrwała. Organizm dzięki mobilizacji układu odpornościowego pozbywa się zakażenia. Jednak u kobiet o obniżonej odporności i z innych, dziś jeszcze nieznanych powodów, może dojść do zakażenia przewlekłego, które ostatecznie może doprowadzić do rozwoju raka.
Przy istniejącym zakażeniu HPV ryzyko rozwoju raka szyjki macicy dodatkowo zwiększają m. in. takie czynniki jak długoletnia (5-10 lat) antykoncepcja hormonalna, palenie tytoniu czy inne zakażenia przenoszone drogą płciową.
HPV – nie tylko rak szyjki macicy
Wirus HPV jest odpowiedzialny także za rozwój znaczącej części (ponad 50%) nowotworów pochwy i sromu. Ostatnio naukowcy uznali również, że zakażenie różnymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego może być odpowiedzialne za rozwój co trzeciego z tak zwanych raków głowy i szyi (np. krtani).
HPV groźny też dla mężczyzn!
Ważne, choć związane z innego rodzaju powikłaniami, jest zakażenie innymi typami wirusa HPV: 6 i 11. Zakażenia te stanowią zagrożenie nie tylko dla kobiet, ale również dla mężczyzn. To właśnie te typy HPV są odpowiedzialne za pojawianie się brodawek zewnętrznych narządów płciowych lub okolicy odbytu, tzw. kłykcin kończystych, w kilka tygodni lub miesięcy po kontakcie seksualnym z osobą zakażoną.
Brodawki płciowe są w Polsce najczęstszą przyczyną zgłoszeń do poradni chorób przenoszonych drogą płciową. Leczenie bywa bolesne i długie. Ze względu na nawroty często musi być powtarzane. Obecność szpecących brodawek na narządach płciowych może zrujnować życie intymne osoby zakażonej. Co więcej – partner z brodawkami bardzo łatwo zakaża osobę, z którą współżyje. Do zakażenia może dojść także wtedy, gdy nie ma żadnych objawów zewnętrznych, a infekcja tli się w utajeniu.
Jak częste są zakażenia wirusem HPV?
Wirus HPV jest niezwykle zakaźny i występuje bardzo często. W 2003 roku w USA odnotowano pięć i pół miliona nowych zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego. Dla porównania, zakażenia powszechnie znanym wirusem HIV (który wywołuje AIDS) wystąpiły w tym samym okresie „tylko” u 20 tysięcy osób.
Przyjmuje się, że połowa aktywnych seksualnie ludzi na różnym etapie życia ulega zakażeniu wirusem HPV. Wirus przenosi się prawie wyłącznie drogą płciową. Bardzo narażone na zakażenie HPV są osoby młode, przed 30. rokiem życia, prowadzące życie seksualne, zwłaszcza jeśli miały kilku partnerów.
Zobacz też: HPV – zrób badanie zanim będzie za późno!
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
