Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C), to choroba zakaźna, którą wywołuje Hepatitis C Virus (HCV). Choroba jest cichym zabójcą, ponieważ początkowo nie daje uchwytnych objawów, a po dłuższym czasie ujawnia się poważnymi zaburzeniami funkcji wątroby. WZW C jest jednym z największych zagrożeń dla ludzkości i dotyczy zarówno dzieci, dorosłych i osoby starsze!
Fot. Depositphotos
Wirus HCV
Ma sześć genotypów, oznaczonych numerami od 1 do 6. Wirus z genotypem pierwszym odpowiada za ¾ wszystkich zakażeń, pozostała liczba zakażeń to sprawka wirusów o genotypie 2 i 3. W krajach afrykańskich i azjatyckich obserwuje się głównie genotypy od 4 do 6. W Polsce większość zakażeń jest spowodowana HCV o genotypie 1. Jest to bardzo ważne dla ustalenia najoptymalniejszej terapii. Liczba zakażonych wirusem w naszym kraju wynosi około 730 tysięcy. Na całym Świecie zaś, szacuje się, że około 3% populacji jest chora z tego powodu. Częściej zakażeni są mężczyźni.
Sposób przenoszenia
WZW C jest przenoszona drogą krwi, a wiec podczas kontaktu z krwią osoby zakażonej np. podczas udzielania jej pierwszej pomocy bez zabezpieczenia, wykonywania tatuażów w wątpliwych salonach, wykonywanie inwazyjnych zabiegów u kosmetyczek, jak np. obcinanie skórek, czy regulacja brwi niesterylizowanymi narzędziami, niektóre zabiegi fryzjerskie, jak również na skutek wykonywania procedur medycznych naruszających ciągłość skóry. Rzadziej podczas przetaczania krwi, czy wykonywania zastrzyków. WZW C można również zarazić się drogą kontaktów seksualnych (waginalne, analne), jednak tylko wtedy gdy uszkodzone są
śluzówki lub kobieta jest w trakcie miesiączki. Istnieje też kilkuprocentowe ryzyko transmisji wirusa przez zarażoną matkę na noworodka.
Na pewno nie zakazimy się przez:
- przytulanie, całowanie, trzymanie się za ręce,
- dotyk i wspólne zabawy,
- kąpiel w jednym zbiorniku wodnym,
- spożycie posiłku przygotowanego przez osobę z HCV,
- kichanie, kaszel,
- karmienie piersią.
Okres wystąpienia objawów
Infekcja WZW C bywa uśpiona nawet przez kilkadziesiąt lat. Osoba zakażona wirusem, może w tym czasie zakażać inne, z którymi np. odbywała stosunki seksualne bez zabezpieczenia. Choroba wcale nie ma typowych objawów. Tylko u niewielkiej części chorych pojawią się bóle brzucha, brak łaknienia i zażółcenie skóry. W większości przypadków WZW C z fazy ostrej przechodzi w przewlekłą. W tak długim czasie wirus niszczy miąższ wątroby, co wiedzie do jej
marskości, a później raka wątrobowo-komórkowego. Jeśli dochodzi już do tak poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu wątroby, chorzy zmagają się z wodobrzuszem, uciskiem w okolicy wątroby, żylakami przełyku i odbytu z krwawieniem, utrudnionym krzepnięciem krwi, depresją, widoczną żółtaczką (żółta skóra, białkówki oczu, odbarwiony, jasny stolec i mocz koloru ciemnego piwa), świądem skóry. Ostatecznie może dojść do śpiączki.
Objawy WZW C
Okres inkubacji (czas od wniknięcia wirusa do pojawienia się jakichkolwiek objawów) wirusa trwa od 15 dni, do roku. Typowa dla WZW C jest bezobjawowość. Początkowo WZW przebiega w fazie ostrej, a następnie przechodzi w przewlekłą. W fazie ostrej dochodzi do intensywnego namnażania się wirusa, a około 1/3 chorych zauważa objawy – zwykle grypopodobne, które wcale nie sygnalizują problemów z wątrobą. I właśnie w stadium ostrym choroby, może dojść do samowyleczenia. Dzieje się tak w przypadku 1/5 chorych. O tym, że przeszliśmy ostre WZW C
świadczy obecność przeciwciał anty-HCV we krwi. Jeżeli w ostrym stadium choroba nie zostanie zdiagnozowana i leczona, wówczas dochodzi do włóknienia wątroby i przejścia WZW w fazę przewlekłą. Uszkodzenie wątroby początkowo jest nieznaczne, następnie średnie i ciężkie. W fazie przewlekłej mogą też pojawić się symptomy świadczące o WZW.
Zaliczamy do nich: nudności, bóle stawów i mięśni – jak przy przeziębieniu, niepokój, a w badaniach laboratoryjnych nieprawidłowe wartości prób wątrobowych. Jak wspomniano wcześniej, z nieznacznego zwłóknienia wątroby, rozwija się w końcu marskość i później rak. Wirus C został uznany za istotny karcynogen. WZW C przebiega podstępnie, maskując się również innymi objawami. Nierzadko są to objawy ze strony psychiki, jak np. obniżony nastrój, zmęczenie, rozdrażnienie, senność i apatia. Pojawia się także świąd skóry, potęgujący się po ekspozycji na ciepło.
Parametry laboratoryjne
• obecność przeciwciała anty-HCV - pojawiają się w 8-10 tygodniu od zakażenia;
• obecność RNA-HCV – pojawia się 1-2 tygodnie po zakażeniu; wskazaniem do wykonania badania jest obecność anty-HCV;
• określenie genotypu HCV – od 1 do 6;
• próby wątrobowe,
• poziom wiremii – czyli określenie obecności wirusa we krwi.
Jeśli są wskazania, diagnostykę WZW C i możliwych powikłań uzupełnia się o USG brzucha, biopsję wątroby – zamiennie FibroScan w niektórych ośrodkach. Badania te pozwalają ocenić, czy w miąższu wątroby doszło do zwłóknień lub innych zmian. Biopsja wątroby to badanie inwazyjne, polegające na nakłuciu wątroby przez powłoki brzuszne i pobraniu fragmentu wątroby do badania. Ból przy wykonywaniu procedury jest do zniesienia. FibroScan z kolei to metoda nieinwazyjna, alternatywne badanie dla biopsji wątroby. Polega na przyłożeniu specjalnej głowicy w okolicach wątroby i wygenerowaniu impulsu mechanicznego. Ten zaś przechodzi w głąb wątroby i ocenia jej „twardość”. Im „twardsza” wątroba, tym poważniejsze uszkodzenie tego
narządu.
Możliwości terapeutyczne
Terapia zakażenia WZW C o genotypie pierwszym, jest skuteczna w 40-50%; w przypadku genotypów drugiego i trzeciego – jest ona większa i sięga 80-90%. Wysoka skuteczność terapii jest warunkowana jej wczesnym rozpoczęciem.
W niektórych przypadkach może dojść do samouleczenia, ale jest to zjawisko rzadkie. W terapii stosowane są preparaty z telepavierem, bocepavirem, ribawiryną, a także interferonem. Zalecana jest także terapia osłonowa wątroby np. Essentiale Forte, Hepatil itp.
Profilaktyka zakażeń
Brak szczepionki przeciw WZW C skłania nas do jak najprostszych metod zapobiegania rozprzestrzeniania się wirusa. Zaliczamy do nich wszelaką możliwą ochronę indywidualną, np. rękawiczki lateksowe, stosowanie prezerwatyw.
W placówkach służby zdrowia stosowane są już narzędzia jednokrotnego użytku (np. igły, strzykawki, dreny, ostrza do skalpeli), sterylizacja i dezynfekcja odbywa się na wysokim standardzie. Kontrola krwiodawców i ich selekcja również stanowi cenną profilaktykę WZW.
Trzeba unikać jakiejkolwiek ekspozycji na krew osoby zakażonej. Nie wolno używać wspólnych maszynek do golenia, szczoteczek do zębów, biżuterii. W celu wykonania tatuażu lub piercingu, a także zabiegów w gabinecie medycyny niekonwencjonalnej, należy kierować się rozsądkiem i wybierać renomowane. Podobnie ma się sprawa z salonami kosmetycznymi. Narkomanom poleca się stosowanie igieł i strzykawek jednorazowych i tylko dla siebie, jak również walkę z uzależnieniem.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
