Wydaje się, że już pewne witaminy poznaliśmy już do cna. Często bezmyślnie je łykamy, „bo zdrowe”. Podobnie jest z kwasem foliowym. Jego przereklamowanie i stwierdzenie, że go nam potrzeba w dużych ilościach, jest delikatnie mówiąc, przesadzone. Poznajmy zatem właściwości tej substancje, jej normy i wskazania...
Co to jest kwas foliowy?
Kwas foliowy (acidum folicum, witamina B9, M, B11, folacyna) to jedna z witamin, niezbędnych dla organizmu. Jej nazwa pochodzi z łaciny, od słowa „liść”, co obrazuje główne źródła tej substancji. Znajdziemy ją bowiem w zielonych, liściastych częściach roślin, a mianowicie w brukselce, sałacie, brokułach, kapustach, pietruszce, natce selera, szpinaku, a także w warzywach strączkowych, kalafiorze i awokado. Ponadto kwas foliowy zawierają owoce cytrusowe i kiwi. Żółtko jaj, wątroba drobiowa i wołowa, to zwierzęce źródła witaminy M. Kwas foliowy dużo lepiej wchłania się w obecności innych witamin z grupy B i witaminy C.
Jaka jest rola kwasu foliowego w organizmie?
- wspomaganie układu nerwowego (chroni przed patologią cewy nerwowej – bezmózgowie, przepuklina oponowo-rdzeniowa, rozszczep kręgosłupa – u płodów, warunkuje dobre samopoczucie i prawidłowo przebiegające procesy myślowe)
- zapobiega niedokrwistości – stymuluje krwiotworzenie
- bierze udział w dziedziczeniu (synteza kwasów nukleinowych) i wspomaga prawidłowy podział komórek
- ma swój udział w produkcji enzymów trawiennych
- prawdopodobnie zapobiega nowotworom kobiecym, głównie rakowi macicy, rakowi żołądka i okrężnicy
Kiedy mówimy o jego niedoborze?
Niedobór kwasu foliowego to stan, w którym występuje jego deficyt w krwi. Skutkami niedoboru tej substancji, może być:
- zaburzenia wzrostu i rozwoju
- problemy z koncentracją, skupieniem się i pamięcią, bóle głowy
- drażliwość, stany lękowe z kołataniami serca i obniżenie nastroju, aż do depresji (związek z produkcją serotoniny – hormonu szczęścia)
- niedokrwistość megaloblastyczna
- zaburzenia pokarmowe, zmniejszone łaknienie i niedowaga
- zapalenia w obrębie jamy ustnej: języka, dziąseł, warg
- wczesne pojawienie się siwych włosów
Norma kwasu foliowego we krwi to: 5-20 ng/ml. Niskie stężenia tej witaminy obserwuje się w chorobach wyniszczających, takich jak alkoholizm, anoreksja, niedożywienie i nowotwory, a także przy długotrwałej gorączce, niedoborze witaminy B12 lub C i poważnych stanach zapalnych. Fizjologicznie poziom kwasu foliowego może obniżyć się w ciąży i przy krwawieniu miesiączkowym.
Udając się na badanie kwasu foliowego we krwi, trzeba mieć na uwadze, że na wynik badania, może mieć wpływ przyjmowanie pewnych produktów spożywczych, jak np. groch włoski, drożdże, kapusta i sałata, a także alkohol i głodówka.
Zalecane dawki kwasu foliowego w mg/osobę:
Dzieci:
- 1-3 lat: 0,05
- 4-6 lat: 0,2
- 7-9 lat: 0,3
Chłopcy:
- 10-12 lat: 0,3
- 13-18 lat: 0,4
Dziewczęta:
- 10-12 lat: 0,3
- 13-18 lat: 0,4
Mężczyźni:
- 18-65 lat: 0,4
- >65 lat: 0,4
Kobiety:
- 18-65 lat: 0,4
- >65 lat: 0,4
- ciężarne 0,6
- karmiące 0,5
Kiedy trzeba go uzupełniać?
Niedobór kwasu foliowego na ogół zagraża przede wszystkim tym, którzy prowadzą niezdrowy tryb życia: lekceważą zalecenia dietetyczne, popadają w nałogi (nikotynizm, alkoholizm, narkomania, tanoreksja). Stanem, w którym niezbędna jest podaż kwasu foliowego jest ciąża, choroby przewlekle, stosowanie antykoncepcji hormonalnej, nieregularny tryb życia.
Witamina M – nazwa nie bez powodu?
Zamienną nazwę kwasu foliowego, jaką jest witamina M, można łatwo skojarzyć chociażby z racji tego, iż jest wskazana kobietom planującym potomstwo, ciężarnym i karmiącym piersią. Planując potomstwo, warto już trzy miesiące wcześniej suplementować kwas foliowy, po to by odpowiednio wysycić nim organizm. Przez pierwszy trymestr ciąży, a w szczególności pierwsze cztery tygodnie stanu błogosławionego, także wskazane jest branie tabletek z kwasem foliowym. Jest to szalenie ważne dla intensywnie rozwijającego się wówczas płodu. Jako profilaktykę wad cewy nerwowej, stosuje się codziennie tabletki zawierające 0,6mg kwasu foliowego. Gdy u dziecka zdiagnozowano wadę układu nerwowego, wtedy pod kontrolą lekarską, kobieta musi przyjmować dziesięciokrotnie większe dawki tej witaminy.
Czy można przedawkować kwas foliowy?
Przyjmowanie dawek większych niż zalecane, skutkuje przedawkowaniem tej witaminy, jednak nie jest znana dawka toksyczna. Dawka około 15mg na dobę, na ogół skutkuje różnymi zaburzeniami neurologicznymi np. drgawki, dolegliwości związane z niedoborem witaminy B12 (drętwienia, mrowienia, „prądy”, zaburzenia chodu, bolesność mięśni i ich spastyczność, osłabienie mięśni, niedowłady), bezsenność, rozdrażnienie; dolegliwościami ze strony układu pokarmowego (nudności, wzdęcia, zaburzenia apetytu), a także odczyny alergiczne na skórze i tworzenie się kryształów w moczu (kwas foliowy wydalany jest z moczem).
Większe dawki niż zalecane, są wykorzystywane m.in. w leczeniu niedokrwistości megaloblastycznej, a także przy wspomnianych patologiach układu nerwowego u płodów. Wtedy kwas foliowy jest w dużo wyższych dawkach przepisywany na receptę.
Nadmiar floacyny w organizmie – co to może oznaczać?
Nadmiar kwasu foliowego może maskować niedobór witaminy B12 i rozpoczynającą się niedokrwistość złośliwą. Duże dawki tej substancji, mogą również obniżyć wrażliwość nowotworów na chemioterapię (pewne leki cytostatyczne są antagonistami kwasu foliowego). Oprócz tego, za duża podaż kwasu foliowego może się odbić na mniejszej skuteczności leczenia padaczki i chorób zapalnych.
Dostępne preparaty kwasu foliowego:
- Na receptę: Acidum Folicum i Folacid - zawierające 5 i 15mg kwasu foliowego
- Bez recepty: Kwas Foliowy, Folik, Acifolic, Folovit, Folacid, Folifem – zawierające 0,4mg kwasu foliowego
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
