Do tego zjawiska dochodzi głównie na skutek nadciśnienia, choroby niedokrwiennej serca i wad zastawek. Ponadto mogą pojawić się groźne dla życia arytmie. Naczynia krwionośne sztywnieją, zwężają swoje światło np. na skutek odkładania się złogów cholesterolu, co może być przyczyną m.in. zawałów.
Nadciśnienie tętnicze
Jest schorzeniem częstym wśród ludzi starszych. Do rozpoznania nadciśnienia upoważnia nas wartość ciśnienia skurczowego równego i większego od 140 mmHg, a dla rozkurczowego 90 mmHg (140/90). U seniorów po 60 roku życia wartość ciśnienia rozkurczowego może spadać, a skurczowe nadal rośnie. Gdy różnica pomiędzy nimi jest dość duża, np. 170/90, mówimy wówczas o takim zjawisku jak ciśnienie tętna. Jednak częściej występuje nadciśnienie skurczowe izolowane, gdzie ciśnienie skurczowe rośnie, a rozkurczowe jest w normie. W leczeniu nadciśnienia, ważna jest samokontrola. Polega ona na codziennych pomiarach ciśnienia i obserwacji ciała pod kątem obrzęków i takich dolegliwości jak bóle i zawroty głowy, omdlenia, zasłabnięcia. Zalicza się tu także stosowanie bezsolnej diety, redukcję nadwagi/otyłości, rzucenie nałogów (palenie, alkohol, kawa) oraz umiarkowane zwiększenie aktywności fizycznej.
Choroba niedokrwienna serca
To zespół chorób, których cechą wspólną jest niedostateczne zaopatrzenie serca w tlen (niedotlenienie). Przyczyna uważana za najczęstszą to miażdżyca tętnic wieńcowych. Objawem niedokrwienia mięśnia sercowego jest tzw. dławica piersiowa – ból „dławicowy” zlokalizowany w klatce piersiowej za mostkiem, promieniujący do szyi, barków, ramion (głównie lewego), nadbrzusza (może imitować zgagę). Bywa że u cukrzyków nie występują dolegliwości bólowe, ze względu na uszkodzenia nerwów i zaburzenia czucia. Czynnikami, które mogą wywołać takie objawy są: wysiłek fizyczny, stres, silne emocje. W przypadku bólów dławicowych konieczne jest wezwanie pomocy medycznej.
Zaburzenia rytmu
To niemiarowe bicie serca, do którego dochodzi na skutek chronicznego niedokrwienia, miażdżycy, uszkodzenia zastawek serca oraz nadciśnienia, a także w przebiegu nadczynności tarczycy. Chorzy często skarżą się na dziwne uczucie nierównego bicia serca w postaci kołatania. Dołącza się do tego szybkie, słabo wyczuwalne i nierówne tętno, osłabienie, duszność przy wysiłku, zawroty głowy i omdlenia oraz dolegliwości ze strony oczu w postaci np. mroczków. Objawy te mogą się pojawiać sporadycznie i nagle, ale też są przypadki, kiedy towarzyszą choremu aż do śmierci. Do częstych zaburzeń rytmu zalicza się migotanie przedsionków (nierówne kurczenie się przedsionków, wpływające na nieprawidłowe kurczenie komór serca) oraz skurcze dodatkowe.
Niewydolność serca
Objawy, które często zgłaszane są przez pacjentów w podeszłym wieku, wskazujące na niewydolność serca to: duszność, zmęczenie, obrzęki nóg i zwiększona częstość oddawania moczu nocą (nykturia). Duszność początkowo pojawia się przy wysiłku lecz z czasem staje się dusznością spoczynkową. Chorzy preferują wówczas pozycję wysoką (siedzącą). Zmęczenie jest efektem nieodpowiedniego dotlenienia organizmu i często jest przewlekłe. Obrzęki lokalizują się zwykle w okolicach kostek, ale mogą zajmować większe obszary nóg. Pojawiają się nad ranem, a nasilają w ciągu dnia. Inną przyczyną obrzęków może być również niewydolność nerek, hipoalbuminemia (za mało białek w osoczu krwi) i choroby żył. Nykturia także może mieć inną etiologię niż niewydolne serce. Są to np. nietrzymanie moczu, przerost gruczołu krokowego i infekcje dróg moczowych.
„Nie pozwólmy tylko zestarzeć się sercu!” (M. Sokołowa)
Źródła:
Wieczorowska-Tobis K., Talarska D., Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne Podręcznik dla studiów medycznych, PZWL, Warszawa 2008
Kamiński M., artykuł: Najczęstsze problemy wieku podeszłego
Katarzyna Ziaja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
